Ka shumë lloje të bullizmit, ndër të cilët është ngacmimi verbal. Në këtë modalitet, ngacmuesi nuk përdor dhunë fizike. Edhe pse plagët nuk lënë gjurmë në trup, ato lënë në mendje. Kushdo që aplikon këtë formë agresioni përdor mesazhe ose fjalime për të dëmtuar viktimën e tij dhe për ta poshtëruar atë. Fjalët janë mjeti kryesor i sulmit.
Çfarë është bullizmi verbal?
Ndër të gjitha llojet e bullizmit, ky është një bullizëm i zgjatur dhe konsistent ku një person tjetër frikësohet, lëndohet ose mërzitet nga përdorimi i fjalëve. Ndryshe nga bullizmi fizik, ku agresioni kryhet në trupin e tjetrit, në bullizmin verbal akti i dhunshëm kryhet në mendjen e tyre. Mund të shfaqet në mënyrat e mëposhtme:
Ngacmim
Pseudonime
Abuzim
Kërcënime
Shpifje
Komente nënçmuese
Mesazhe agresive me tekst
Përhapje e thashethemeve të rreme
Telefonata fyese
Komente të papërshtatshme seksuale
Komentet raciste apo diskriminuese
Ngacmimi verbal është një veprim jo konsensual dhe i padëshiruar për viktimën, ndërsa për dhunuesin është i qëllimshëm. Sipas këtij modaliteti, ju mund të fokusoheni në aspekte të ndryshme: feja, përkatësia etnike, raca, kombësia, mosha, paaftësia, seksi, orientimi seksual, statusi socio-ekonomik, etj. Për më tepër, ai ndodh personalisht ose përmes rrjeteve sociale, i njohur edhe si bullying kibernetik.
Si të zbuloni bullizmin verbal?
Për të identifikuar këto akte, është e nevojshme të analizohet ndikimi apo shprehja e tyre mbi dy agjentët kryesorë të sistemit të ngacmimit: viktimën dhe autorin. Nga njëra anë, vërehet në të parën në këtë mënyrë:
Sjellje e rezervuar.
Agresiviteti ose shpërthimet e tërbimit.
Performancë e dobët në aktivitetet e tyre.
Tërheqja ose distancimi social.
Ankth, nervozizëm, vigjilencë.
Çrregullime të gjumit, ankthe , pagjumësi, etj.
Frika për të shkuar në kontekstin ku ndodh ngacmimi.
Ankth, marramendje ose shqetësim pasi keni kaluar kohë në telefonin tuaj.
Nga ana tjetër, për të njohur një ngacmues verbal, është e nevojshme t’i kushtojmë vëmendje sinjalizimeve që ne vazhdojmë të rendisim:
Ka miq përndjekës
Shpik dhe përhap thashetheme
Injoron shqetësimin e viktimës
Poshtëron, nënçmon dhe tall
Tregon qëndrime epërsie
I mungon empatia dhe pendimi
Dëshmi për sjellje agresive
Përhap sekretet e turpshme të viktimës
Përdor tallje, fyerje, britma dhe kërcënime kur flet
Cilat janë shkaqet e bullizmit verbal?
Në faqen e tij të internetit StopBullying, Departamenti Amerikan i Shëndetësisë dhe Shërbimeve Njerëzore përshkruan faktorët e ndryshëm që ndihmojnë për të kuptuar pse disa njerëz ngacmojnë të tjerët. Ato i ndajnë në arsye sociale, familjare dhe emocionale.
Sociale
Përshtatuni në një grup
Kontrolloni sjelljet e të tjerëve
Ruani pushtetin shoqëror mbi të tjerët
Riorganizoni grupin duke treguar se kush mund ose nuk mund t’i përkasë atij
të afërmit
Dhuna në familje
Prindër shumë autoritarë
Kujdestarë të pakujdesshëm ose tolerantë
Mungesa e mbështetjes emocionale nga prindërit
Emocionale
Pasiguri dhe vetëbesim të ulët
Mungesa e inteligjencës emocionale
Aftësi të pamjaftueshme sociale
Përvoja traumatike të ngacmimit
Mangësitë e kontrollit të impulsit
Le të shtojmë se ngacmimi verbal mund të motivohet nga karakteristikat fizike të viktimës që nuk i përshtaten standardit të grupit të bashkëmoshatarëve. Ndër këto cilësi janë obeziteti, dhëmbët (ngjyra, forma, pozicioni), tiparet e fytyrës, hollësia ekstreme, gjatësia, lloji i flokëve, moda etj.
Cilat janë pasojat e ngacmimit verbal?
Një nga pasojat e bullizmit është se ai përkeqëson mirëqenien emocionale të atyre që vuajnë prej tij. Bullizmi, si një akt çnjerëzor, i pandjeshëm dhe i pandjeshëm, jo vetëm që zbut funksionimin dhe zhvillimin në zonën ku ndodh, por edhe në kontekste të tjera të jetës. Mund të çojë në ndjenjat e pavlefshmërisë, turpit, fajit, pasigurisë dhe vetëvlerësimit të ulët. Ekspozimi i zgjatur ndaj poshtërimeve, fyerjeve, britmave dhe kërcënimeve lë një shenjë emocionale që është e vështirë të harrohet. Po kështu, ngacmimi verbal ka ndikim në shëndetin mendor. Disa viktima mund të paraqesin simptoma depresive, probleme ankthi, stres post-traumatik, çrregullime të gjumit, ndër të tjera. Kjo formë dhune ka pasoja edhe në jetën shoqërore të atyre që e vuajnë atë. Më pas ndodh izolimi për të mos ndjerë turp apo për të mos u ekspozuar ndaj abuzimit psikologjik nga ngacmuesi. Ky distancim shkakton ndjenja vetmie, të cilat mund të ndikojnë negativisht në stabilitetin emocional të subjektit dhe në lidhjet e tyre ndërpersonale.
Efektet negative të përjetimit të këtij lloji të ngacmimit ulin performancën. Përveç kësaj, mund të shkaktojë shqetësim fizik të lidhur me stresin e situatës: dhimbje koke, probleme gastrointestinale, sëmundje të lëkurës…
Si të parandaloni bullizmin verbal?
Pa dyshim, parandalimi është rruga më e mirë për të luftuar këtë problem që ka dëmtuar aq shumë të rinjtë dhe të rriturit. Nga Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), ekspertët rekomandojnë strategjitë dhe programet e mëposhtme të ndërhyrjes.
1.Promovoni mjedise familjare që nxisin zhvillim të shëndetshëm – Kur familjet janë të kujdesshme, të ngrohta dhe të dashura, rreziku i sjelljes së dhunshme dhe ngacmuese është më i ulët. I njëjti efekt pozitiv arrihet nëpërmjet vendosjes së rregullave dhe udhëzimeve disiplinore jo të dhunshme nga kujdestarët. Me qëllim të promovimit të mjediseve të tilla, CDC (2016) propozon planifikimin e vizitave në shtëpi gjatë fëmijërisë së hershme. Qëllimi i kësaj qasjeje është të ofrojë informacion, mbështetje dhe trajnim për prindërit në lidhje me shëndetin, zhvillimin dhe kujdesin e fëmijëve. Po kështu, ata sugjerojnë se është e nevojshme të kryhen projekte të aftësive prindërore dhe të marrëdhënieve familjare. Në këtë mënyrë prindërit do të mësojnë të komunikojnë, të zgjidhin problemet, të mbikëqyrin dhe menaxhojnë sjelljet e fëmijëve të tyre. Integrimi i të dyja strategjive është kyç me qëllim reduktimin e faktorëve të rrezikut që predispozojnë shfaqjen e bullizmit në fazat e ardhshme të zhvillimit.
2.Të ofrojë arsim cilësor në vitet e para të jetës – Aftësitë dhe aftësitë njohëse dhe socio-emocionale të fëmijëve përmirësohen kur ata marrin trajnim akademik të cilësisë së lartë. Përveç kësaj, ata kanë një shans më të madh për sukses akademik dhe për të krijuar marrëdhënie të shëndetshme, të sigurta dhe të qëndrueshme. Të gjitha këto përfitime të edukimit ndikojnë në uljen e problemeve të sjelljes dhe bullizmit. CDC rekomandon kryerjen e planeve të pasurimit parashkollor me integrimin e familjes. Gjatë zbatimit të tyre, familja duhet të përfshihet në arsim dhe të ofrojë mbështetje kur jetojnë në kushte të pasigurta. Kështu, është e mundur të ndërtohet një e ardhme inkurajuese sociale dhe akademike, ku fëmijët zhvillohen në mënyrë të shëndetshme.
3.Forcimi i aftësive të të rinjve – Për të parandaluar bullizmin , duhet të forcohen aftësitë ndërpersonale, emocionale dhe të sjelljes së të rinjve. Kjo strategji redukton përjetësimin e dhunës dhe përmirëson përballimin adaptiv të konflikteve. Gjatë zbatimit të tij, është e nevojshme të vendosen skema universale të bazuara në të mësuarit socio-emocional. Disa aftësi që duhet të trajtohen në këtë plan do të ishin si më poshtë: komunikimi dhe zgjidhja e problemeve, empatia, ndërgjegjësimi dhe rregullimi emocional, menaxhimi i konflikteve, puna në grup. Gjatë zhvillimit të këtyre programeve është thelbësore të sigurohet psikoedukimi për bullizmin. Është thelbësore të transformohen narrativat që të rinjtë kanë për dhunën dhe t’u sigurohet atyre hapësira për të forcuar aftësitë e tyre ndërpersonale dhe emocionale.
4.Lidhni të rinjtë me të rriturit – Për të parandaluar ngacmimin dhe format e tjera të dhunës tek të rinjtë, është thelbësore që fëmijët të kenë marrëdhënie me të rritur shembullorë. Duke pasur një model pozitiv, ata do të kenë një kornizë referimi për të ditur se si të sillen, çfarë të bëjnë dhe çfarë të shmangin. Përveç kësaj, ata do të jenë në gjendje të vendosin qëllime dhe të ndërtojnë një projekt jetësor, të përmirësojnë aftësitë e tyre dhe të kenë rrjete mbështetëse për t’i udhëhequr dhe shoqëruar. Profesionistët e CDC sugjerojnë që, për të nxitur lidhjet midis të rriturve dhe të rinjve, është e përshtatshme të praktikohen aktivitete jashtëshkollore që i mbrojnë ata nga ngacmimi, dhuna dhe abuzimi. Nëpërmjet këtyre planeve ata do të jenë në gjendje të forcojnë aftësitë e tyre sociale dhe akademike dhe të kryejnë detyra prosociale. Në mënyrë të ngjashme, mentorimi që promovon marrëdhëniet e ndihmës dhe rritjes midis të rriturve dhe fëmijëve është i realizueshëm.
5.Krijoni mjedise mbrojtëse të komunitetit – Është e nevojshme të ndërtohen hapësira sociale ku të rriturit dhe të rinjtë ndërveprojnë rregullisht. Është gjithashtu e nevojshme të transformohen mjediset aktuale për t’i reformuar ato dhe për t’i kthyer ato në vende komunitare. Këto modifikime duhet të përfshijnë ndryshime politike, sociale dhe strukturore në mjedise me rrezik të lartë. Ekspertët tregojnë për tre. Para së gjithash, ata rekomandojnë modifikimin e mjedisit social dhe fizik. Kjo përfshin: rritjen e ndriçimit, kontrollin e hyrjeve në ndërtesa dhe hapësira publike, pastrimin e rrugëve, rritjen e sigurisë, pastrimin e ndërtesave ose shtëpive të braktisura dhe zonave të lira, ndërtimin e më shumë zonave të gjelbra dhe mbajtjen e ngjarjeve në komunitet. E dyta do të ishte reduktimi i ekspozimit ndaj rreziqeve të komunitetit, si varfëria e përqendruar, paqëndrueshmëria e banimit dhe zgjerimi i bizneseve të shitjes së alkoolit. Kjo qasje parandaluese përfshin zbatimin e ligjeve dhe krijimin e politikave të sigurisë dhe qëndrueshmërisë sociale. Së fundi, ata sugjerojnë hartimin e dinamikave për t’iu afruar të rinjve në rrugë dhe për të ndryshuar normat e komunitetit. Në këtë mënyrë, ajo që kërkohet është lidhja e qytetarëve të trajnuar me fëmijët, ndërmjetësimi i konflikteve dhe promovimi i normave të marrëdhënieve dhe udhëzimeve të mosdhunës. Gjithashtu, synohet lidhja e të rinjve me komunitetin.
6.Ndërhyni për të reduktuar dëmet dhe për të shmangur rreziqet e ardhshme – Shumë ngacmues janë viktima të dhunës dhe kanë një histori sjelljeje delikuente, agresioni dhe probleme të sjelljes në fëmijëri. Prandaj, një plan parandalues kundër bullizmit verbal është ndërhyrja në këto probleme përpara se ato të kontribuojnë në shfaqjen e dhunës. Nga CDC, ata rekomandojnë reduktimin e dëmeve të ekspozimit ndaj dhunës. Për ta arritur këtë, është e rëndësishme ndërhyrja në kohë në nivel psikologjik, për të zbutur pasojat e ngjarjeve në të cilat ata ishin në shënjestër. Po kështu ata këshillojnë trajtimin për të parandaluar sjelljet problematike dhe pjesëmarrjen në të ardhmen në akte të dhunshme. Ideja është të ndërhyhet në rreziqet dhe të zgjerohet mbështetja për shtëpitë dhe komunitetin.
Gjithashtu përpiquni të zhvilloni aftësitë sociale dhe të zgjidhjes së konflikteve tek fëmijët. Kjo qasje duhet të ofrojë shërbime terapeutike për të punuar në problemet emocionale dhe të sjelljes, situatat familjare dhe për të përmirësuar komunikimin në shtëpi. Një masë tjetër parandaluese është inkurajimi i aleancave midis spitaleve dhe komunitetit. Qëllimi është krijimi i lidhjeve ndërmjet trajtimit të lëndimeve të pësuar nga të rinjtë dhe ndihmës së komunitetit, për të parandaluar sjelljet e rrezikshme që çojnë në bullizëm ose akte të tjera të dhunshme.
Çfarë duhet bërë me ngacmimin verbal?
Nëse fëmija juaj është viktimë e bullizmit verbal në shkollë dhe ju nuk dini çfarë të bëni, këto rekomandime të Unicef-it do të jenë shumë të dobishme:
Mësojeni të parashikojë: ndihmojeni atë të identifikojë shenjat e ngacmimit verbal dhe të mbajë distancën nga ato marrëdhënie abuzive, ku nuk ka barazi apo respekt.
Kërkoni ndihmë: Për të parandaluar pasojat afatgjata, kërkoni ndihmë profesionale për fëmijën tuaj. Një psikolog është i dobishëm për t’ju ndihmuar të rikuperoni nga ajo përvojë.
Veproni kur është e nevojshme: sapo të identifikoni se fëmija juaj po ngacmohet, kërkoni zgjidhje që janë efektive. Kontaktoni me profesionistë për t’ju udhëhequr. Mos e humbni kohën tuaj.
Flisni në shkollë: shkoni në shkollë dhe shpjegoni rastin e fëmijës suaj. Institucionet arsimore kanë plane për të vepruar kundër bullizmit dhe janë të detyruara ta bëjnë këtë. Nëse nuk merrni përgjigje nga shkolla, drejtojuni mjeteve ligjore.
Promovoni besimin: është thelbësore që t’i bëni ata të ndihen të kuptuar dhe të mos i fajësoni ose t’i mbani ata përgjegjës për të qenë viktimë. Të ushqehet besimi i tyre përmes mbështetjes dhe gjetjes së zgjidhjeve në të cilat ata janë të përfshirë në mënyrë aktive.
Dëgjoni fëmijët: është një ide e mirë të flisni për ditën, të dëgjoni ndjenjat dhe problemet e tyre . Tregohuni të interesuar për jetën e tyre pa qenë dërrmues. Krijimi i këtyre hapësirave për dialog është një pjesë thelbësore për të ditur se çfarë po ndodh me ta, për t’i lënë ata të shfryhen dhe për të gjetur mbështetje tek ju.
Kur je viktimë
Nga ana tjetër, nëse jeni viktimë e kësaj forme dhune, është mirë që të keni parasysh dhe mbi të gjitha të zbatoni sugjerimet e mëposhtme:
Kujdesuni për veten: bëni aktivitete që përmirësojnë shëndetin tuaj mendor dhe fizik. Bëni sport, hani shëndetshëm, meditoni, flini mirë, ndani kohë me miqtë tuaj, shijoni plane relaksuese.
Raportoni, mos heshtni: mos heshtni përballë ngacmimeve dhe raportoni rastin tuaj tek organet kompetente: drejtues shkollash, mësues, polici, burime njerëzore etj.
Shkoni në rrjetin tuaj: drejtojuni një personi të besuar që e dini se do t’ju ndihmojë. Në këto momente, kyçi është një rrjet që ju këshillon dhe ju bën të ndiheni të sigurt, të qetë dhe më pak stres.
Vendosni kufij: Vendosni kufij për dhunuesit në mënyrë që ata të dinë se ku qëndroni për këtë çështje. Bëjini të qartë këtij personi se çfarë pasojash do të keni nëse ai vazhdon me sjelljen e tij, për shembull: “Nëse më ofendoni përsëri, unë do t’i them mësuesit se çfarë po më bëni”. Nëse ngacmimi vazhdon, largohuni nga dhunuesi dhe kërkoni ndihmë.
Mos hezitoni të kërkoni mbështetje
Përdorimi i fjalëve për të ngacmuar dikë është një problem që ka një ndikim negativ në shëndetin mendor të shumë të rinjve dhe të rriturve. Për fat të mirë, në këtë artikull, keni mësuar se strategjia më e mirë për ta luftuar atë është parandalimi.
Kjo përfshin punën për aftësitë dhe aftësitë personale që në moshë të re, promovimin e ndryshimeve arsimore, promovimin e mbështetjes psikosociale për familjet dhe zbatimin e politikave që gjenerojnë transformime pozitive në nivel komuniteti. Mos u ndjeni vetëm, përballja me problemin do të jetë më e durueshme nëse keni ndihmë. Kërkojeni pa hezitim.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
