Diabeti i tipit 5 është një formë diabeti e lidhur me kequshqyerjen, e njohur zyrtarisht nga Federata Ndërkombëtare e Diabetit (IDF). Ndryshe nga diabeti i tipit 1 ose tipi 2 dhe format e tjera, diabeti i tipit 5 shkaktohet nga një zhvillim i dëmtuar i pankreasit si pasojë e kequshqyerjes kronike. Ai shfaqet me simptoma që përfshijnë urinim të shpeshtë, etje, lodhje dhe dobësi.
Diabeti i tipit 5 është një formë e re diabeti e njohur zyrtarisht nga International Diabetes Federation (IDF), e karakterizuar nga mungesë e rëndë e insulinës dhe kontroll i dobët metabolik. Ndryshe nga format e tjera si diabeti i tipit 1, tipit 2, diabeti gestacional dhe forma të rralla gjenetike të diabetit, tipi 5 lidhet me kequshqyerjen, veçanërisht gjatë fëmijërisë dhe adoleshencës.
Simptomat e diabetit të tipit 5 janë të ngjashme me ato të formave të tjera të diabetit që shkaktojnë nivele shumë të larta të glukozës në gjak dhe përfshijnë:
urinim të shtuar,
etje të madhe,
lodhje,
të përziera,
peshë të ulët trupore.
Ky tip diabeti shkaktohet nga një zhvillim i dëmtuar i pankreasit për shkak të mungesës së gjatë të ushqimit. Sipas vlerësimeve të IDF, mbi 20-25 milionë njerëz në botë vuajnë nga diabeti i tipit 5, shpesh të diagnostikuar gabimisht si tip 1 ose 2.
Çfarë është diabeti i tipit 5
Diabeti i tipit 5, i njohur gjithashtu si diabet me mungesë të rëndë të insulinës (SIDD – severe insulin deficient diabetes) ose diabet i lidhur me kequshqyerjen, është një formë diabeti e njohur rishtazi nga International Diabetes Federation (IDF). Ai është i ndryshëm nga diabeti i tipit 1, tipi 2 dhe format e tjera.
Shkaktohet nga një zhvillim jonormal i pankreasit, që rezulton në nivele shumë të ulëta të insulinës në gjak. Kjo formë shfaqet më së shumti te adoleshentët dhe të rinjtë e dobët dhe të kequshqyer, kryesisht në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme në Azi dhe Afrikë.
Sipas IDF, rreth 20-25 milionë njerëz në botë vuajnë nga diabeti i tipit 5.
“Edhe pse kjo formë diabeti është vërejtur për më shumë se 70 vjet, ka qenë kryesisht e injoruar në diskutimet për shëndetin global” – thekson IDF.
Kjo gjendje u vu re për herë të parë në mes të shekullit XX dhe shpeshherë është klasifikuar gabimisht si tipi 1 ose 2.
Më parë mendohej se shkaktohej nga rezistenca ndaj insulinës, por kërkimet e fundit – të udhëhequra nga Dr. Meredith Hawkins, endokrinologe dhe drejtoreshë e Global Diabetes Institute në Albert Einstein College of Medicine në Nju Jork – kanë konfirmuar se bëhet fjalë për një profil metabolik të veçantë.
Cilat janë simptomat e diabetit të tipit 5
Simptomat janë shumë të ngjashme me ato të formave të tjera të diabetit me mungesë të rëndë të insulinës. Insulina është hormoni që ndihmon futjen e glukozës në qeliza për energji. Kur mungon insulina, glukoza grumbullohet në gjak (hiperglicemia), duke shkaktuar fillimisht lodhje dhe etje të shtuar.
Simptomat përfshijnë:
Indeks të ulët të masës trupore (IMT)
Etje të shtuar
Nevojë të shpeshtë për urinim
Lodhje
Të përziera
Shikim të turbullt
Ndjesi shpimi në duar ose këmbë
Tolerancë më të ulët ndaj aktivitetit fizik
Shërim i ngadaltë i prerjeve dhe plagëve
Pse diabeti i tipit 5 është i ndryshëm nga format e tjera
Ndryshe nga format e tjera, diabeti i tipit 5 shkaktohet nga kequshqyerja kronike, veçanërisht gjatë fëmijërisë dhe adoleshencës. Si pasojë, pankreasi nuk zhvillon sa duhet qelizat që prodhojnë insulinë.
Diabeti i tipit 1 është një sëmundje autoimune që shkatërron qelizat që prodhojnë insulinë.
Diabeti i tipit 2 është një çrregullim metabolik ku trupi nuk përdor siç duhet insulinën.
Forma të tjera: diabeti gestacional (gjatë shtatzënisë), diabeti neonatal (gjenetik), MODY (forma të trashëguara), diabeti i tipit 3c (pas ndërhyrjes kirurgjikale në pankreas), apo ai i shkaktuar nga ilaçet (p.sh. steroidet), apo sëmundje si fibroza cistike.
Diagnostikimi dhe trajtimi i diabetit të tipit 5
Grupi i punës i Federatës Ndërkombëtare të Diabetit (IDF) është duke zhvilluar kritere diagnostikuese dhe udhëzime trajtimi për këtë formë të re të diabetit. Po krijohet gjithashtu një regjistër global kërkimesh dhe module trajnimi për profesionistët e shëndetit.
“Personat me diabet të tipit 5 kanë mungesë të insulinës, por nuk kanë rezistencë ndaj insulinës” – saktëson IDF.
Shumë pacientë mund të trajtohen me ilaçe orale, pa pasur nevojë për injeksione me insulinë.
Duke qenë se kjo formë është më e përhapur në rajone me burime të kufizuara, kjo qasje më e lirë ekonomikisht mund të jetë jetike për përballimin e rritjes së rasteve me këtë gjendje.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
