Çfarë nënkuptohet me shpërndarje mendore? Është një koncept negativ apo ka edhe disa aspekte pozitive? Si mund ta parandalojmë që të ndërhyjë negativisht në aktivitetet tona të përditshme?
Dispersioni mendor është rezultati natyror që marrim kur përpiqemi të bëjmë më shumë gjëra në të njëjtën kohë; një mori stimujsh sfidues që përfundojnë duke mbingarkuar vëmendjen tonë, duke rënduar mbi burime të rëndësishme si kujtesa e punës. Por cilat janë pasojat e mundshme? Epo, nëse mes këtyre angazhimeve ka edhe një problem për t’u zgjidhur, rrezikojmë ta zgjidhim keq ose të mos e zgjidhim fare.
Teoria e Gardnerit për inteligjencën e shumëfishtë
Për të shpjeguar marrëdhënien midis konceptit të shpërndarjes mendore dhe teorisë së Howard Gardner të inteligjencës së shumëfishtë (1983), është më mirë të nisemi nga origjina. Howard Gardner, psikolog, studiues dhe profesor në Universitetin e Harvardit, është ndoshta përkrahësi më i njohur i ekzistencës së llojeve të ndryshme të inteligjencës. Një mendim që duhet të merret me një konceptim social shumë më reduksionist të këtij procesi parësor psikologjik. Gardner argumenton se ne kemi mënyra dhe fusha të ndryshme për të shprehur inteligjencën tonë; dhe gjatë hulumtimit të tij ai identifikoi 8 lloje të inteligjencës. Duke u nisur nga këto baza, Gardner filloi të klasifikonte mënyra të ndryshme të të menduarit, duke arritur në Teorinë e tij të Inteligjencave të Shumëfishta (1983).
Megjithatë, disa nga këto inteligjenca “të reja” do të paraqisnin një “rrezik” të shpërndarjes mendore. Kjo do të thotë, njerëzit që nuk janë të pajisur me një inteligjencë të theksuar analitike (inteligjenca “klasike”) dhe që luftojnë për të ruajtur përqendrimin, do të ishin më të nënshtruar ndaj shpërndarjes.
Në këtë kontekst, shpërndarja mendore do të lidhej me rrezikun, te njerëzit me inteligjencë krijuese dhe intuitive, për të mos qenë në gjendje të përqendrojnë vëmendjen e tyre.
Disavantazhet dhe avantazhet e dispersionit mendor
Problemi i shpërndarjes mendore konsiston kryesisht në humbjen e energjisë së padrejtuar, e cila nga ana e saj përkthehet në lodhje fizike, duke na penguar të bëjmë maksimumin e përpjekjeve tona. Megjithatë, kur shpërndarja mendore nuk është e tepruar, ajo mund të jetë adaptive dhe ky aspekt ka të bëjë ngushtë me kreativitetin dhe intuitën. Sipas disa ekspertëve në fushën e rritjes personale, ka raste kur avantazhi i madh i zotërimit të inteligjencës më të theksuar, të ndryshme nga ajo “klasike” (muzikore, kinestetike, artistike, etj.), e lejon njeriun të mos jetë shumë i përqendruar dhe të mos përqendrohet së tepërmi vëmendjen: dhe këtu flasim për shpërndarje mendore.
Edhe pse kjo deklaratë mund të duket negative, në fakt nuk është plotësisht e vërtetë. Në fakt, kur dikush është në gjendje të integrojë koncepte të shumta të ndryshme, nuk bën gjë tjetër veçse të prodhojë një tërësi të pasuruar, të larmishme dhe shumësore. Shpërndarja mendore na lejon të integrojmë aspekte të ndryshme dhe pasuruese në ushtrimin e mendimit. Shumë njerëz kanë nevojë për këtë shpërndarje për të qenë më kreativë (natyrisht, në masën e duhur).
Si të menaxhoni shpërndarjen mendore?
Sipas ekspertëve, është e rëndësishme të pyesni personin nëse dispersioni mendor, i brendshëm i natyrës së tij, i shkakton atij probleme apo jo. Me fjalë të tjera, duhet ta pyesni: a ju bën të ndiheni keq shpërndarja mendore? Mendoni se keni ndonjë mangësi që duhet ta kompensoni apo ta ndryshoni? Nëse po, dhe me kusht që personi në fjalë dëshiron të ndryshojë, ne mund të sugjerojmë vënien në praktikë të udhëzimeve të mëposhtme:
Përdorni një listë ose agjendë; të shkruajmë të gjitha gjërat që duam të bëjmë dhe të kryejmë (veprimet). Për shembull, ne mund të përdorim Google Calendar ose një nga aplikacionet e shumta që synojnë organizimin e kohës. Krijoni rutina dhe zakone. Mendja tenton të “fluturojë” edhe në prani të zakoneve dhe rutinave të konsoliduara, por ky nuk është problemi. Problemi është të mos arrijmë ta çojmë mendjen atje ku duam, duke e përqendruar vëmendjen atje. Për fat të mirë, kjo është diçka që mund të mësohet me pak stërvitje, përmes kontrollit të vëmendjes.
Merrni një pushim për të lejuar mendjen tuaj të endet . Ndodh shpesh që ta detyrojmë veten të përqendrohemi në të njëjtën detyrë për një kohë të gjatë, por kjo është praktikisht e pamundur. Është e rëndësishme të lini hapësirë që mendja të shkojë atje ku dëshiron; pasi të përfundojë pushimi, ne do ta kthejmë vëmendjen atje ku është e nevojshme.
“Të kesh kontroll mbi mendimet prodhon vëmendje më të vetëdijshme, duke na lejuar ta përqendrojmë atë vëmendje atje ku duam vërtet.”
Ekspertë të tjerë ofrojnë udhëzime të mëtejshme për trajtimin e shpërndarjes mendore. Ne i përshkruajmë ato në paragrafët e mëposhtëm:
Kanalizimi i vëmendjes, energjisë dhe mendimit
Disa psikologë rekomandojnë të mos e shikojmë shpërndarjen mendore si diçka negative, por ta konsiderojmë atë si një “mik”; pikërisht sepse lidhet edhe me aspekte pozitive: krijimtarinë, intuitën… Por çfarë do të thotë kanalizimi i gjithë këtyre elementeve? Nga njëra anë, lejoni vetes disa momente relaksi, pasi truri juaj ka nevojë për të (kurrë mos u përpiqni të detyroni vëmendjen tuaj gjatë gjithë ditës); ndërsa nga ana tjetër, duke mësuar të ktheheni në “botën reale” kur është e nevojshme.
Si? Dallimi i botës mendore nga ajo “reale”. Për ta arritur këtë, mund të vendosni gjeste për të kryer, të tilla si prekja e sipërfaqes së një tavoline ose prekja e orës. Ky truk do të na lejojë të kthehemi në botën reale dhe të drejtojmë vëmendjen tonë drejt asaj që duam. Bëhet fjalë për automatizimin e këtij “kthimi” në realitet përmes këtyre veprimeve të vogla.
Shijoni momentet e shpërndarjes mendore
Jepini atij një vend në kohë dhe hapësirë. Me fjalë të tjera, nuk është e nevojshme të shmangni shpërndarjen mendore, por ta shijoni atë dhe të mësoni prej tij, ta kanalizoni atë; mirëpriteni, pranojeni si pjesë të jetës sonë , pa i bërë luftë. Një mendim i zgjeruar që fluturon me shpejtësi nga një vend në tjetrin, nga koncepti në koncept ose nga një fushë në tjetrën, në disa raste, është i aftë të gjenerojë asociacione vërtet novatore.
Mos i lini pas dore zakonet tuaja të gjumit
Kujdesi për gjumin tuaj është shumë i rëndësishëm. Sipas ekspertëve, gjumi dhe ëndërrimi janë mënyra për të “eliminuar” mbetjet e mendimeve që nuk janë më të dobishme për mendjen ; kjo është arsyeja pse, në njerëzit e karakterizuar nga dispersioni mendor është jashtëzakonisht e rëndësishme të kujdeseni për këto zakone. Pushimi i mirë përmirëson hapësirën tuaj të vëmendjes. Në këtë kuptim, falë zakoneve të shëndetshme të gjumit, ne mund ta përqendrojmë vëmendjen tonë më gjatë dhe të korrim përfitime kur ai shpërndahet.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
