Iluzioni i zgjedhjes është një paragjykim kognitiv që i bën njerëzit të besojnë se kanë më shumë kontroll mbi jetën e tyre sesa në të vërtetë. Iluzioni i zgjedhjes përdoret shpesh në reklama dhe marketing për t’i bërë njerëzit të ndihen sikur janë në kontroll të vendimeve të tyre për blerje. Në realitet, iluzioni i zgjedhjes është një ndjenjë e rreme kontrolli që mund të çojë në një vendimmarrje jo optimale.
Historia e iluzionit të zgjedhjes
Iluzioni i zgjedhjes është një koncept relativisht i ri. Termi u aludua për herë të parë nga filozofi dhe psikologu amerikan William James në leksionin e tij “The Will to Believe” botuar për herë të parë në 1896. Në ese, James argumenton se zgjedhjet mund të jenë të detyruara ose të shmangshme dhe se “çdo dilemë e bazuar në një ndarje të plotë logjike, pa mundësi për të mos zgjedhur, është një opsion i këtij lloji të detyruar”.
Shenjat e vendimmarrjes problematike që lidhen me iluzionin e zgjedhjes
Ka disa shenja që mund të jeni duke përjetuar vendimmarrje problematike në lidhje me iluzionin e zgjedhjes:
- Ndiheni sikur duhet të merrni vendimin perfekt.
- Ju shqetësoheni për çdo vendim, të madh apo të vogël.
- Ndiheni sikur keni një numër të pakufizuar opsionesh.
- Ndiheni të paralizuar nga zgjedhjet tuaja.
- Ju shpesh i merrni me mend vendimet tuaja.
Llojet e iluzionit të zgjedhjes
Ekzistojnë dy lloje kryesore të iluzionit të zgjedhjes:
Lloji i ndjenjës së rreme të kontrollit: Lloji i ndjenjës së rreme të kontrollit është kur njerëzit besojnë se kanë më shumë kontroll mbi jetën e tyre sesa në të vërtetë. Kjo mund të çojë në një vendimmarrje jo optimale pasi njerëzit mund të zgjedhin opsione që nuk janë në interesin e tyre më të mirë.
Paradoksi i llojit të zgjedhjes: Paradoksi i llojit të zgjedhjes është kur njerëzve u jepen shumë zgjedhje dhe kjo i bën ata të ndihen më pak të kënaqur me vendimin e tyre. Kjo ndodh shpesh kur njerëzit bombardohen me zgjedhje dhe nuk mund të kufizojnë opsionet e tyre.
Ndikimi i iluzionit të zgjedhjes
Iluzioni i zgjedhjes mund të ketë një ndikim të rëndësishëm në jetën e njerëzve. Mund të çojë në një vendimmarrje më të dobët, si dhe në ndjenja stresi dhe zhgënjimi. Iluzioni i zgjedhjes mund të përdoret gjithashtu për të manipuluar njerëzit që të marrin vendime që nuk janë në interesin e tyre më të mirë.
Këshilla për të përmirësuar marrjen e vendimeve
Nëse ndiheni të mbingarkuar nga zgjedhjet në jetën tuaj, ka disa gjëra që mund të bëni për të ndihmuar në menaxhimin e këtyre ndjenjave:
- Përcaktoni qëllimet tuaja.
- Thjeshtoni opsionet tuaja.
- Bëni një listë të mirat dhe të këqijat.
- Merrni të dhëna nga të tjerët.
- Besoni dëshirave tuaja.
- Menaxhoni paragjykimet tuaja.
- Mos nxitoni.
- Peshoni rreziqet.
Përgatiti: S.P / Burimi www.verywellmind.com
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
