Lehtësimi social është një gjetje psikologjike që në disa rrethana prania e njerëzve të tjerë mund të përmirësojë performancën. Përderisa njerëzit janë të prirur për t’u larguar nga shoqëria kur mund të fshihen në një grup, kur ata vlerësohen individualisht për performancën, kjo mund t’i bëjë ata të punojnë më shumë. Pra, audienca ose prania e njerëzve të tjerë nuk përmirëson gjithmonë performancën – kjo varet nga rrethanat e sakta.
A është lehtësimi social më shumë se thjesht konkurrencë?
Një nga themeluesit e psikologjisë së personalitetit u kërkoi pjesëmarrësve të shkruanin sa më shumë fjalë që të mundeshin që kishin lidhje me një fjalë të caktuar të synuar. Atyre iu dhanë tre periudha një minutëshe dhe u tha se nuk ishin në konkurrencë me njëri-tjetrin. Përsëri, pjesëmarrësit prodhuan në mënyrë të besueshme më shumë fjalë kur të tjerët ishin të pranishëm sesa kur ishin vetëm, duke zbuluar një efekt lehtësimi social.
Për të provuar mendjen e tij, Triplett (1898) vendosi fëmijët të mbështjellin një fije në një mbështjellje, herë vetë dhe ndonjëherë kundër të tjerëve. Ajo që gjeti konfirmoi teorinë e tij të lehtësimit social: fëmijët ecnin më shpejt kur ishin në garë.
Edhe pse është interesante, gjetja se njerëzit punojnë më shpejt në konkurrencë nuk është e rëndësishme, por çka nëse elementi konkurrues mund të hiqet dhe efekti i pranisë së thjeshtë mund të matet?
Ndërsa procedura eksperimentale e Allport mund të mos kishte eliminuar plotësisht efektet e konkurrencës, studimet e mëvonshme sigurisht që e eliminuan.
Kjo rritje e performancës së njerëzve kur shikohej nga të tjerët u bë e njohur si lehtësim social dhe për disa dekada ishte e gjitha bujë në psikologji.
Të hutuar dhe të konfliktuar
Teoria e shpërqendrimit-konfliktit argumenton se kur njerëzit e tjerë po na shikojnë, kjo krijon një konflikt vëmendjeje midis detyrës që po kryejmë dhe atyre që shikojnë të tjerët.
Kur detyra është e lehtë, ne mund ta ngushtojmë me sukses fokusin tonë në detyrën në fjalë dhe kështu performanca jonë përmirësohet, ndoshta për shkak të efektit të makinës të cilit i referohet Zajonc. Megjithatë, kur detyra është e ndërlikuar, ne vuajmë nga mbingarkesa e vëmendjes dhe performanca jonë përkeqësohet.
Teoria e shpërqendrimit-konfliktit në veçanti i bën efektet komplekse të një auditori shumë më të lehtë për t’u kuptuar, sepse ajo fokusohet në mënyrën se si ne e menaxhojmë vëmendjen tonë.
Psikologjia e vëmendjes, megjithatë, është një bishë e çuditshme e ndikuar nga të gjitha llojet e faktorëve që për rrjedhojë e shkulin edhe efektin e lehtësimit social:
Vlerësimi i audiencës. Mënyra se si e vlerësojmë audiencën përcakton reagimin tonë, për shembull, a po e shikon audienca nga afër apo thjesht po kalon? Huguet et al., (1999) gjetën pa befasi se audienca e vëmendshme është më shpërqendruese sesa audienca e pavëmendshme.
Audienca e kundërt e seksit. Njerëzit zakonisht e shohin audiencën e seksit të kundërt më shpërqendrues dhe kështu burrat janë më të frenuar në detyra të vështira (por më mirë në detyra të praktikuara mirë) kur shikohen nga gratë dhe anasjelltas.
Gjendja shpirtërore. Humori i mirë në rrethana të caktuara mund të lehtësojë performancën dhe disponimi i keq i pengon ato (Mash & Hedley, 1975).
Hulumtimet psikologjike sugjerojnë se gjithçka varet nga menaxhimi i vëmendjes, kanalizimi i përgjigjes fiziologjike të trupit dhe sa të mirë jemi në vetë detyrën.
Burimi / spring.org.uk
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
