Kjo nuk është një zgjedhje e qëllimshme, aq më pak një trill. Mutizmi selektiv tek të rriturit përfaqëson një përgjigje ankthioze që ndikon ndjeshëm në jetën e atyre që e përjetojnë atë. Le të thellohemi në të.
Mutizmi selektiv është një çrregullim ankthi që, megjithëse është më i zakonshëm tek fëmijët, mund të shfaqet edhe tek të rriturit. Njerëzit e prekur janë në gjendje të flasin dhe të komunikojnë në kontekste të caktuara ose me njerëz të caktuar, por nuk mund ta bëjnë këtë në të tjerët. A ju duket e çuditshme apo ndoshta e njohur?
Në këtë artikull eksplorojmë shkaqet e tij themelore, simptomat që e karakterizojnë, ndikimin e tij në jetën e përditshme dhe mënyrat e ndryshme në të cilat mund të trajtohet. Le të fillojmë.
Mutizmi selektiv tek të rriturit
Një artikull i botuar në Psychiatria Polska thekson një ndryshim të rëndësishëm në versionin më të fundit të Manualit Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore (DSM-V) në lidhje me mutizmin selektiv. Kjo u zhvendos nga kategoria “çrregullime të fëmijërisë dhe adoleshencës” në ” çrregullime ankthi”, gjë që hapi mundësinë e diagnostikimit të të rriturve.
Në këtë kontekst, nuk ka dallim të veçantë midis fëmijëve dhe të rriturve, pasi ai shfaqet në mënyrë të ngjashme në të dy grupmoshat, megjithëse me disa dallime. Le të thellohemi në to.
Diagnoza
Diagnoza e mutizmit selektiv tek të rriturit bazohet në vëzhgimin e disa modeleve të sjelljes, të cilat duhet të plotësojnë kriteret e përcaktuara në DSM-V. Këto përfshijnë ndërhyrje të dukshme në performancën arsimore, sociale ose profesionale dhe paaftësinë e vazhdueshme për të folur në situata specifike në të cilat dikush pritet ta bëjë këtë.
Ky ndryshim kërkohet të vazhdojë për të paktën një muaj dhe nuk mund t’i atribuohet një çrregullimi tjetër të komunikimit ose mungesës së njohurive të gjuhës së folur.
Shkaqet
Sipas punës së shpërndarë në Der Nervenarzt, mutizmi selektiv zakonisht fillon në fëmijërinë e hershme me një lloj memeceje në situata të caktuara. Është e mundur që episodet e këtij lloji të shtrihen deri në moshën madhore.
Origjina e tij konsiderohet multifaktoriale, me ndikime gjenetike, psikologjike dhe të lidhura me zhvillimin gjuhësor. Shpesh shoqërohet me çrregullime ose kushte të tjera si autizmi, ankthi social ose fobia dhe depresioni. Prandaj, kombinimi i këtyre faktorëve do të kontribuonte në shfaqjen dhe qëndrueshmërinë e mutizmit selektiv.
Diçka thelbësore për t’u theksuar është se heshtja zakonisht nuk është një zgjedhje e vetëdijshme dhe vullnetare nga ana e personit, por përkundrazi e ka origjinën si një përgjigje dërrmuese ankthi ndaj situatave specifike.
Simptomat
Përveç karakteristikave përcaktuese sipas kritereve diagnostikuese, është e zakonshme të vërehen simptoma të tjera më specifike tek të rriturit me mutizëm selektiv. Për shembull, sa vijon:
Tendenca për të shmangur takimet sociale, duke u izoluar nga të tjerët.
Ndrojtja e tepërt dhe frika nga refuzimi, gjë që e ndërlikon më tej ndërveprimin shoqëror.
Të rriturit me mutizëm selektiv priren të ndihen më rehat në kontekste ku nuk pritet të flasin, si në kinema ose teatër.
Simptoma fizike të ankthit si rrahjet e zemrës, djersitja e tepërt, dridhjet dhe tensioni i muskujve, në situata që shkaktojnë mutizëm selektiv.
Pamundësia për të folur në takime pune, ngjarje sociale ose vende publike, pavarësisht se komunikojnë normalisht me njerëz të besuar ose në kontekste që ata i konsiderojnë të sigurta.
Sipas këtij skenari kompleks, është e rëndësishme të përmendet se stresi, zhgënjimi dhe shqetësimi në përgjithësi janë reagime të zakonshme tek këta persona, duke e rënduar më tej situatën.
Si ndikon në jetën e përditshme?
Ky problem mund të ketë një ndikim të fortë dhe negativ në fusha të ndryshme të jetës. Në vendin e punës, personi përballet me sfida duke mos qenë në gjendje të komunikojë në takime, prezantime ose kur ndërvepron me kolegët.
Jeta sociale është gjithashtu e ndërprerë. Vështirësitë në pjesëmarrjen sociale zhvillojnë një qark të dëmshëm dhe kompleks në të cilin personi tërhiqet, humbet mundësitë për të krijuar lidhje të reja emocionale dhe, me kalimin e kohës, humbet vetëbesimin për të bashkëvepruar.
Nga ana tjetër, shqetësimi për situatat që shkaktojnë mutizmin selektiv kontribuon në probleme të shëndetit mendor, si depresioni dhe rritja e stresit. Po kështu, ndrojtja dhe frika e mosmiratimit mund të kufizojnë rritjen personale dhe vetëvlerësimin.
Në përmbledhje, mutizmi selektiv ka ndikime të rëndësishme në aspekte të ndryshme të jetës së përditshme, duke theksuar rëndësinë e të kuptuarit dhe adresimit të këtij problemi.
Trajtimi për mutizmin selektiv tek të rriturit
Mënyra për të trajtuar mutizmin selektiv tek të rriturit ndryshon në varësi të sëmundjeve shoqëruese ose shkaqeve specifike që ndikojnë në çrregullim. Qasja duhet të jetë e personalizuar, sipas nevojave unike të çdo personi.
Për shembull, trajtimi i një pacienti me mutizëm selektiv i cili gjithashtu ka fobi sociale kërkon një qasje të ndryshme nga dikush që përjeton depresion ose ankth të përgjithësuar. Ose ata që përballen me një kombinim.
Megjithatë, qasja duhet të fokusohet gjithmonë në psikoterapi si gur themeli i trajtimit. Në këtë kuptim, sipas hulumtimit të botuar në revistën Nordic Journal of Psychiatry , terapia kognitive-sjellëse është një nga metodat më të përdorura për të ndihmuar në zhvillimin e strategjive të përballimit dhe komunikimit.
Në disa raste, disa medikamente janë të nevojshme në kombinim me terapinë. Vendimi për të përfshirë një trajtim psikofarmakologjik plotësues duhet të merret nga një profesionist i shëndetit mendor dhe do të varet nga nevojat e çdo personi.
A ju bën jehonë kjo temë?
Nëse keni simptoma të mutizmit selektiv ose dikush afër jush vuan prej tij, është thelbësore që të kërkoni mbështetje dhe udhëzime.
Ka profesionistë të specializuar që mund t’ju ofrojnë ndihmën e nevojshme për të kapërcyer këtë sfidë. Ju nuk duhet të përballeni vetëm me procesin.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
