Një fëmijë i trishtuar që nuk luan, i cili përgjigjet me apati ose me padurim ndaj pyetjeve tona nuk kuptohet gjithmonë plotësisht. Megjithëse është më e lehtë t’i drejtohemi mjetit të qortimit për t’iu përgjigjur sjelljes së tij, duhet të kemi parasysh një aspekt të thjeshtë: pas dekurajimit mund të ketë realitete të nënvlerësuara, emocione negative dhe probleme themelore që duhet t’i identifikojmë.
Le ta pranojmë: Disi, shumë fëmijë dhe adoleshentë të trishtuar përfundojnë duke u bërë të rritur po aq të trishtuar. Nëse mësohemi të jetojmë me këtë zhgënjim të vazhdueshëm që në moshë të re dhe nëse mjedisi ku i përkasim thjesht reagon me kritika dhe qortime, kjo ndjenjë dështimi përfundon duke u bërë kronike.
Vetëvlerësimi dëmtohet herët dhe pothuajse në mënyrë të pakthyeshme. Dëshpërimi është vetëm një maskë, një qëndrim ndaj botës, i cili megjithatë fsheh diçka më shumë. Kjo është shprehja e një mekanizmi të brendshëm që duhet përgjuar sa më parë. Dhe kjo sepse nuk ka asgjë më të rrezikshme dhe shkretëtirë se dekurajimi , që është mungesa e motivimit që e çon fëmijën në cepin e mosinteresimit, zemërimit të vazhdueshëm dhe asaj sjelljeje që është pothuajse gjithmonë objekt qortimi dhe asnjëherë mirëkuptimi.
Fëmija i trishtuar: çfarë e shpjegon këtë qëndrim?
Nëse ka një gjë që na pëlqen të gjithëve, është të shohim një fëmijë kureshtar , një fëmijë që lidhet me mjedisin, që bën pyetje, që luan, që nuk bën gjë tjetër veçse lëviz, prek, eksperimenton. Fëmijëria është lëvizje dhe energji, është dëshira për të kuptuar dhe zënë vendin e vet në një realitet në të cilin njeriu vazhdimisht ndihet i dashur dhe i pranuar. Pikërisht për këtë arsye, ndoshta, të bën një përshtypje të caktuar të shohësh një fëmijë të trishtuar dhe i cili, i shtrirë në shtrat ose me fytyrën e mbështetur në tavolinë, preferon jo vetëm qetësinë, por edhe vendos një qëndrim refuzues përballë çdo angazhim.
Duke vëzhguar këto situata shumë të zakonshme, duhet të kuptojmë një aspekt kryesor: emocioni ndërhyn për të nxitur motivimin. Të paktën, sipas një artikulli të botuar në Journal of Educational Psychology, nga Adele Gottfried. Nëse një fëmijë, adoleshent ose i rritur tregon trishtim, një realitet kompleks emocional ndoshta fshihet pas kësaj situate. Prandaj, nëse kufizohemi në ndëshkimin e fëmijës për sjelljen e tij, në realitet nuk po bëjmë gjë tjetër veçse vazhdojmë të ushqejmë shqetësimin e tij.
Çfarë mund të fshihet pas dëshpërimit të një fëmije të trishtuar?
Një numër i pafund realitetesh mund të fshihen pas dëshpërimit. Për më tepër, ne duhet të ndërgjegjësohemi për një aspekt të rëndësishëm: fëmijët nuk mund të mbështeten gjithmonë në burimet e nevojshme për të shpjeguar saktësisht se çfarë po kalojnë. Kjo është arsyeja pse ne duhet të qëndrojmë pranë tyre dhe t’i ndihmojmë ata të hapen. Pra, le të zbulojmë se çfarë fshihet një fëmijë i trishtuar:
Problemet e të mësuarit dhe zhgënjimi. Të mos harrojmë se në klasë, ndonjëherë, ka një numër të caktuar fëmijësh me nevoja të veçanta arsimore të panjohura. Kështu, probleme të tilla si mungesa e vëmendjes, aftësia intelektuale ose disleksia zakonisht gjenerojnë dekurajim te fëmijët.
Ne nuk mund të përjashtojmë as bullizmin. Ka familje që nuk janë të vetëdijshme për përditshmërinë traumatike me të cilën përballen shumë fëmijë në shkollë. Prandaj, ne nuk e përjashtojmë këtë mundësi.
Një tipar tjetër tipik është një aspekt tjetër. Ka fëmijë dhe adoleshentë që kalojnë nga “nuk e bëj dot në nuk dua ta bëj” në një kohë të shkurtër. Mësimi i fëmijëve herët për të toleruar dhe menaxhuar zhgënjimin, ankthin dhe ndjenjën e dështimit do t’i lejojë ata të piqen nga ky këndvështrim.
Nuk mund të anashkalojmë as një detaj të rëndësishëm. Shumë fëmijë ndihen nën stres. Dhe jo vetëm kaq: ata kërkojnë vëmendjen e prindërve të tyre. T’i kushtosh kohë atyre për të luajtur, për të ndarë momente me familjen në të cilat ata ndjehen të dëgjuar, vlerësuar dhe kuptuar do të jetë një injeksion emocionesh pozitive ideale për të rifituar motivimin.
Si ta trajtojmë trishtimin e fëmijërisë dhe adoleshencës?
Fëmija i trishtuar nuk ka nevojë për qortime dhe as ndëshkime në përgjigje të sjelljes së tij. Ai ka nevojë për kujdesin tonë. Le të përpiqemi për një moment të vendosim veten në vendin e tij dhe të kujtojmë se si ndihet kur na përqafon dekurajimi dhe apatia. Ndjesia nuk është e këndshme, por, duke qenë se jemi të rritur , përvoja na kujton se çfarë mund të bëjmë në këto situata; fëmijët, nga ana tjetër, nuk kanë përvojë të mjaftueshme për të ditur se si të reagojnë. Prandaj, është e nevojshme të merren parasysh strategjitë e mëposhtme:
Jini empatik. Afërsia që mirëpret pa gjykuar është mekanizmi më i mirë për të siguruar që fëmija të mund të na flasë për emocionet e tij, çfarë ndjen dhe çfarë i ndodh.
Dialogoni pozitivisht. Përdorimi i një forme emocionalisht pozitive të komunikimit do të nxisë gjithashtu një lidhje me të voglin. Ne gjithashtu duhet të përpiqemi të punojmë në motivimin e tij, duke i kujtuar cilësitë e tij, potencialin dhe mundësitë e tij. Ne duhet të krijojmë një strehë të sigurt emocionale për ta bërë fëmijën të ndihet rehat në komunikim dhe për të parë problemet e tij nga këndvështrime të reja.
Dhe pastaj…
Të fillojë përsëri. Ndonjëherë, për të rifituar motivimin e humbur, duhet të filloni nga e para. Diçka e thjeshtë si ndryshimi i rutinave dhe ofrimi i stimujve, sfidave dhe propozimeve të reja mund ta ndihmojë fëmijën të lërë mënjanë zhgënjimin ose negativitetin dhe të gjejë interesa të reja. Gjetja e diçkaje që u pëlqen (një sport, muzikë, ndonjë pasion tjetër…) mund t’i japë një shtysë dhe, për më tepër, mund të jetë një strategji e re për t’u lidhur me fëmijët përmes një aktiviteti.
Fëmija i trishtuar nuk ka nevojë për qortime, por vëmendje. Të mos e anashkalojmë atë shikim të shurdhër, atë sjellje të papërshtatshme, atë fjalë të papërshtatshme apo atë “nuk mundem”.
Motivimi është jeta, kështu që ne nuk mund t’i lejojmë fëmijët të humbasin qoftë edhe një majë të forcës së gjeneruar nga ky motor i jetës së tyre.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
