Kritika e ka cilësuar ndër të paktat vepra të prozës greke që u dhurojnë lexuesve kënaqësi të padiskutueshme. Por që kjo kënaqësi të vijë e njëjtë edhe kur shtegton në një gjuhë tjetër, është meritë e padiskutuar e shqipëruesit. Me disa vepra të përkthyera nga greqishtja, Romeo Çollaku sjell mjeshtërisht edhe “Junkermani-n”.
“Ëndrrat dhe dashuritë e një jete” ose i njohur ndryshe si Junkermani, është një roman në qendër të të cilit është një djalosh ambicioz, hedonist, aventurier egoist, i cili arrin një sukses të madh shoqëror dhe ekonomik në Greqinë e mes dy luftërave, teksa shijon dhe lidhjet erotike me shumë gra.
I botuar për herë të parë më 1938, “Ëndrrat dhe dashuritë e një jete” është një ndër romanet më të njohura dhe emocionuese të letërsisë greke moderne.
Shpesh, për nga struktura e rrëfimit dhe tematika që trajton, është konsideruar si “Getsbi i madh” i shkrimtarit të njohur amerikan F. S. Fitzgerald. Vasili Karloviç Junkerman është pinjoll i një familjeje të pasur finlandeze, i kredhur në botën e qejfit, alkoolit, kumarit, mashtrimeve dhe zhvatjeve, i cili, për shkak të revolucionit rus e të tjera ngjarjeve të turbullta, përfundon në brigjet e Pireut.
Ashtu si Xhej Getsbi, Vasili Junkerman arrin të fitojë pushtet dhe pasuri përmes veprimtarive të dyshimta. Punësohet në një bankë dhe shpejt bëhet një prej krerëve të saj më të lartë, duke siguruar kështu jo vetëm një post qendror, por edhe mundësinë për të siguruar një mirëqenie të jashtëzakonshme. Në jetën e tij hyjnë e dalin shumë gra, të bukura, joshëse, përfituese, por vetëm njëra e përfshin në një pasion marramendës, zjarri i të cilit do ta shenjojë përgjithmonë. Sidoqoftë, ai do të mbetet i pazoti për të kuptuar gruan që dashuron e, kësisoj, thellësisht i papërmbushur dhe i dëshpëruar.
Kritika
Nga të paktat vepra të prozës greke që u dhurojnë lexuesve kënaqësi të padiskutueshme. Një nga romanet më përfaqësuese dhe më të këndshme të letërsisë greke. I gjendur diku mes mitit, simbolit, heroit, demonit, njeriut, Junkermani duket si një fizionomi e nxjerrë nga tragjeditë e lashtësisë. – Nea Hestia
Tetëdhjetë vjet pas botimit të tij të parë, “Ëndrrat dhe dashuritë e një jete” vlerësohet edhe sot si një nga ato pak kulme, nëpërmjet së cilave romani, si lloj letrar, përligj praninë e vet në Greqi. – Efimerida Ton Syntakton
Karagacis është ndër prozatorët më të shquar të brezit të viteve ’30 dhe më të rëndësishmit e letërsisë së re greke, një nga kryeveprat e së cilës është “Ëndrrat dhe dashuritë e një jete”. – Envivlio
Libër i jashtëzakonshëm, lexim i domosdoshëm. – Book Friends
Karagatsis (Greek: Μ. Καραγάτσης) është emri i artit i shkrimtarit grek Dimitris Rodopoulos. Ai ishte gjithashtu gazetar, kritik dhe dramaturg. I lindur në Athinë, jetoi në Larisa dhe studio për shkenca politike në Francë. Për pseudonimin M. Karagacis, mbiemrin duket se e ka marrë nga pema poshtë së cilës lexonte, kurse nistoren M mendohet se e ka zgjedhur për nder të Mitias, personazhit të Dostojevskit te “Vëllezërit Karamazov”, por edhe ngaqë ky do të ishte shkurtimi i emrit të tij të vërtetë në botën ruse, që e adhuronte së tepërmi. Më 1933, botohet romani Koloneli Liapkin, që është libri i parë i tij. Kritika dhe lexuesit shprehen në çast me fjalët më të zjarrta, ndërsa në Larisë, ku zhvillohen ngjarjet, romani shkakton qejfmbetje dhe zemëratë. Më 1936 boton variantin e parë të romanit “Kimera e madhe”. Më 1938, boton romanin “Junkerman”, të cilin M. Karagacis e trajton si librin përmbyllës të trilogjisë, që fillon me “Kolonelin Liapkin” dhe “Kimerën e madhe.” Ka shkruar për veten: “Kam shkruar shumë dhe lloj-lloj gjërash, tregime, novela, romane, vepra me përmbajtje të lartë moralizuese, mjaft të përshtatshme për kolegjet femërorë, si dhe për bibliotekat e familjeve të rrepta borgjeze. Personazhet e mi – Liapkini, Marina Reizi dhe, sidomos, Jugermani – janë njerëz të dëlirë, të pafajshëm, idealistë, pa asnjë lidhje me mjerimin e materializmit të ulët. Habitem sesi ministria e arsimit nuk i ka përfshirë ende librat e mi në listën e leximeve të detyrueshëm jashtëshkollorë, çuditem që Akademia nuk më ka dhënë ende çmimin e Nderit dhe nuk më ka ftuar në gjirin e saj të virtytshëm, që të ulem edhe unë pranë z. Spiros Melas. Nuk i kam rënë kurrë në qafë ndonjë kolegu dhe qarqet letrarë më kanë trajtuar me dashamirësi. Gjë që do të vërtetohet edhe në varrimin tim, ku do të mblidhet i madh e i vogël, njerëz nga të gjitha anët, që të binden me sytë e tyre se vdiqa, se u mbulova me baltë, se vajta në dreq. Dhe i madh e i vogël, njerëzit nga të gjitha anët do të largohen nga varrezat duke psherëtirë të lehtësuar. Jam i sigurt se Perëndia do të më rendisë midis shenjtorëve në Parajsë. Amin”.
Përkthyesi Romeo Çollaku (Sarandë, 1973) ka studiuar gjuhë-letërsi shqipe pranë Universitetit Eqrem Çabej të Gjirokastrës. Ka botuar pesë libra me poezi, katër në prozë dhe rreth tridhjetë të tjerë me përkthime nga letërsitë greke, franceze dhe polake, ku përfshihen autorë si Ricos, Verlaine, Mallarmé, Nerval, Euripidi, Kazanxaqis, Elitis, Claudel, Lautréamont, Herbert, Kavafis, Seferis, Schulz, etj. Është vlerësuar me Çmimin Kombëtar të tregimit (2010, 2020) dhe të përkthimit (2007, 2015). Romani i tij “Mjaltë në teh” qarkullon edhe në italisht. Pjesë nga krijimtaria e Çollakut janë botuar gjithashtu nëpër antologji dhe revista letrare në gjuhët anglisht, bullgarisht, frëngjisht, greqisht, gjermanisht, italisht dhe rumanisht.
Fragmente nga libri
(…) OEdipus complexus. E kush i mban më mend teoritë frojdiste? Karamani tek ato e mbështeste veprën. Prandaj ka për t’iu zhdukur vepra. Veç një gjë ekziston në jetë: njeriu i ngahershëm, me pasionet e pashërueshme që e sundojnë. E cili pasion u shërua ndonjëherë? E cila dëshirë e papërmbushur nuk u struk në strofullat e nënvetëdijes? A e thotë dot ky 70-vjeçar, me një këmbë në varr, se nuk u trondit nga kujtimi i Dajnës? U nxitua shumë njerëzimi duke e kaluar sfungjerin e harresës mbi Zigmund Frojdin.
(…) Jemi të ikur për jetën, nuk mbërrijmë askund dhe na gjen vdekja. Pandehim se nisemi për të shkuar diku, diku ku nuk e dimë, por e marrim me mend: tek e bukura e panjohur që ndokund duhet të ndodhet. Trumbetat luajnë himnin shpresëdhënës të fitores. Dhe, në mes të rrugës, marshi shndërrohet në fugë. Nuk shkojmë askund. Ikim. Ikim mes panikut; të përndjekur nga ç’lamë mbrapa; por mbrapa nuk lamë asgjë. Gjithçka e marrim me vete në ikje, e kyçim brenda vetes, e ruajmë të kyçur edhe nga vetja; por jo edhe nga Karonti, i cili zhdoganon ngarkesat e shpirtrave në bregun e Akeronit.
Ëndrrat dhe dashuritë e një jete (Junkermani)
Autor: M. Karagacis
Përktheu: Romeo Çollaku
Zhanri: Roman
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
