Përgatiti Esmeralda Birçaj, eksperte e shëndetit mendor
Jeni rritur në një familje të trazuar…
Nëse jeni rritur në një familje të trazuar, me një ose dy prindër narcisistë, ose në një mjedis të keq emocional, atëherë ju ka kaluar disi ndërmend mesazhi “nuk jam personi që ata e duan”. Kjo pasi prindërit që kanë probleme serioze brenda ose ndërmjet tyre nuk kanë kohë dhe aftësi të lidhen emocionalisht me fëmijën, për t’i treguar se e duan, që është unik dhe se ia vlen. Kështu, fëmija rritet pa ndjenjën e të qenit vlerë. I rritur pa marrë dashuri nga prindërit e tij, ai nuk di se si ta dojë veten, kështu që bëhet një i rritur që në rastin më të mirë nuk e do veten dhe në rastin më të keq e urren atë.
Pritshmëritë e paarsyeshme nga vetja…
Sado të kesh pritshmëri nga vetja dhe të duash të shkosh gjithnjë e më lart, është po aq keq të kesh kërkesa të paarsyeshme ndaj vetes! Për shembull, mund të synoni të humbni 5-10 kg, ose të mësoni një gjuhë të huaj, ose të fitoni një rreth të ri miqsh. Këto janë pritshmëri të shëndetshme dhe të arritshme. Por nëse shtoni absurdin “duhet ta arrij këtë deri në fund të javës” në një pritshmëri të ngjashme, atëherë sigurisht që nuk do të keni sukses. Por për shkak se ia keni bërë vetes këtë pretendim absurd, në fund të javës do të jeni shumë të rreptë dhe të pamëshirshëm me veten për ato që nuk i keni arritur, pa marrë parasysh arsyen e dështimit! Natyrisht që rezultati do të jetë, ët ndjerit keq apo akoma më shumë, ta urreni veten për “dështimin”. Nëse keni mësuar t’i vendosni vetes të njëjtat kurthe, imagjinoni sa të vështirë e bëni jetën dhe marrëdhënien tuaj me veten!
Perfeksionizëm…
Perfeksionistët priren të mos e duan veten e tyre sepse përqendrohen aq shumë në atë që duhet të bëjnë “në mënyrë të përsosur” saqë nuk i kushtojnë vëmendje vetes. Por perfeksionizmi është një gropë pa fund që nuk mbushet kurrë. “E përsosura” nuk ekziston! Është një ide që shumë njerëz e kanë në mendje, por pa qenë diçka specifike dhe e identifikueshme. Kjo është arsyeja pse kur dikush bën diçka “perfekte”, e ngre lart shiritin dhe kërkon diçka edhe më të përsosur. Por në këtë mënyrë ai e vë veten në disavantazh dhe mëson të mos e dojë, sepse mendon se nuk është i përsosur.
Prirja për të kënaqur të tjerët, por jo veten…
Një arsye tjetër që nuk e doni veten është se jeni lodhur aq shumë nga vrapi dhe kujdesi për të tjerët, saqë në fund të ditës jeni “bosh” dhe i rraskapitur. Lodhja emocionale do të thotë që ju të mos keni tepri dashurie, mirësie dhe durimi për t’ia dhënë vetes. Kështu, hyni në procesin t’u jepni bujarisht njerëzve përreth jush, ndërsa jeni koprac t’i ofroni vetes të njëjtën gjë.
Krahasoni veten me të tjerët dhe zbuloni se nuk jeni “të mjaftueshëm”…
Sidomos vitet e fundit, me ardhjen e mediave sociale dhe lehtësinë e postimit të informacionit dhe fotove nga jeta “perfekte”, njerëzit kanë filluar të kenë nivele më të larta depresioni dhe ankthi. Kjo ndodh për shkak se ata bëjnë krahasime – në çdo kohë dikush mund të hyjë në llogarinë e tij dhe të shohë se çfarë kanë postuar të famshmit e ndryshëm ose miqtë e tij. Nëse dikush hyn në procesin e fillimit të krahasimit të vetvetes me aktorë dhe këngëtarë apo edhe miq që postojnë foto dhe fotografi “perfekte” të jetës së tyre, atëherë ndihet i disavantazhuar. Kjo shndërrohet në ankth sepse beson se i mungon diçka dhe se duhet të “arrijë” të tjerët. Gradualisht stresi konsolidohet dhe trishtimi shndërrohet në depresion.
Si të ndaloni rrethin vicioz të mos duash veten?
Regjistroni pasuritë tuaja…
Nëse jeni një person që nuk e doni veten, është e sigurt që nuk shihni elemente pozitive nga vetja. Prandaj merrni letër dhe laps dhe shkruani pikat tuaja të forta. Nëse nuk mund të mendoni se kush janë ato, mbani mend komplimentet nga njerëzit e afërt, ose kërkoni që t’jua tregojnë vetë.
Stop gjykatësit tuaj të brendshëm…
Të gjithë kemi një zë brenda vetes që na tregon se si kemi bërë, që komenton atë që bëmë, argumenton me ne ose na inkurajon. Njerëzit që nuk e duan veten e tyre kanë një zë të tillë të brendshëm që vepron si një gjykatës i pamëshirshëm: ai i gjykon dhe i kritikon ata vazhdimisht. Pra, nëse nuk e doni veten, vini re se si flisni me të në vështirësi dhe në momente të lehta, në kohëra të mira dhe në kohëra të këqija. Ka shumë mundësi që të jeni të ashpër me të, nuk e inkurajoni dhe nuk e mbështesni. Ndryshoni dialogun tuaj të brendshëm në diçka më pozitive, duke pranuar se ç’lloj personi jeni, diçka që do t’ju ndihmojë të ecni përpara në jetën tuaj.
Krahasoni veten vetëm me veten – cilët ishit dje dhe ku keni arritur sot…
Sa herë që hyni në rrjetet sociale, mos harroni se fotot e personave të famshëm jo vetëm që “ngacmohen”, por kanë një grup të tërë profesionistësh pas tyre, puna e të cilëve është të krijojnë poza dhe foto perfekte për klientët e tyre. Sepse kjo është pjesë e punës së personave të famshëm: të tregojnë fytyrën e tyre më të ndritshme. Nëse po e krahasoni përsëri veten me miq dhe të njohur, ndaloni, sepse nuk ka kuptim! Mos harroni se ata gjithashtu postojnë fotot e tyre më të mira, siç bëni ju ndoshta. E rëndësishme është të bësh një krahasim të vetëm: me veten tënde! Ju duhet të krahasoni progresin tuaj me atë ku ishit më parë dhe ku jeni sot.
Kërkoni dhe merrni ndihmë kur keni nevojë dhe vendosni kufij…
Një shenjë e dashurisë për veten tuaj është kur pranoni se edhe ju keni nevojë për dashuri, ndihmë dhe kujdes nga të afërmit tuaj. Pra, në vend që të ngarkoni veten dhe të vraponi për t’u kujdesur dhe për të përmbushur nevojat e të tjerëve, duhet të mësoni të tregoni atë që ju nevojitet nga të tjerët. Jo vetëm kaq, por duhet të mësoni të merrni atë që ju ofrojnë, qoftë një kompliment, një fjalë e mirë, apo një dorë ndihme me dinjitet dhe një ndjenjë vlere.
Falni veten!
Kur e doni veten, dini ta falni atë. Duke njohur gabimet tuaja, mësoni diçka prej tyre, përpiquni të mos i përsëritni dhe t’i korrigjoni, por nuk u përmbaheni atyre. Ju ndaloni të ndëshkoni veten vazhdimisht për gabimet ose të metat tuaja. Ju falni veten dhe vazhdoni në rrugën e vetëpërmirësimit dhe rritjes personale.
Kini mirësi për veten tuaj…
Për ta dashur veten duhet të jesh i mirë me veten. Ju duhet të shihni dhe vlerësoni elementët tuaj pozitivë, t’i përdorni ato, të krijoni dhe të shfrytëzoni mundësitë që ju paraqiten. Mirësia ndaj vetes është të kujdesesh për të, të investosh në veten tënde dhe të fillosh nga një pikë e respektit për veten dhe një ndjenjë e vlerës personale çdo herë. Kur jeni mirë me veten tuaj u jepni një mesazh atyre përreth jush se si dëshironi që ata të sillen me ju.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
