Të gjithë janë përballur me momente të vështira, momente në të cilat jeta të vë në provë, ose të vë përpara pengesave që duhen kapërcyer: vdekja e një anëtari të familjes ose e një të dashuri, diagnoza e një sëmundjeje, përfundimi i një marrëdhënieje ose humbja e një pune. Ngjarje të dhimbshme dhe ndonjëherë traumatike që mund të na bëjnë të humbasim sigurinë dhe stabilitetin tonë emocional dhe të na përballin me vuajtje psikologjike. Përballë vështirësive, njeriu ndihet i dekurajuar dhe i shqetësuar. Ankthi, dëshpërimi, ndjenja e pamjaftueshmërisë, ndonjëherë perceptimi i dështimit, i gabimit, i humbjes dhe megjithatë çdo moment i vështirë përfaqëson një përvojë.
Vuajtja është e pashmangshme (ndonjëherë). Por pse ndodh? Ka disa arsye: Ndonjëherë ajo që duam nuk ndodh; Ndonjëherë ndodh ajo që nuk duam. Asgjë nuk është përfundimtare, gjithçka ndryshon; prandaj, herët a vonë do të humbasim atë që na intereson.
Për shkak se ne të gjithë jemi të ndryshëm dhe shpesh duam gjëra të ndryshme, gjithmonë do të ketë disa mosmarrëveshje ose konflikte me njerëzit e tjerë. Dua të theksoj se këto arsye vlejnë për të gjithë, pavarësisht nga gjendja e tyre: nuk ka asnjë mënyrë për t’u shpëtuar ngjarjeve të papritura të jetës. Disa kultivojnë iluzionin se ka “mashtrime” për t’i shpëtuar vuajtjes (para, pushtet, bukuri, besim…), por gjithçka është e kotë. Por ajo që ka rëndësi në jetë është se si i përballojmë momentet e vështira. Ajo që ka rëndësi nuk është nëse biem, nëse gabojmë, nëse humbim, por ajo që bëjmë me rrëzimet, gabimet, disfatat.
Vështirësitë janë stërvitjet tona, ato janë ato që na forcojnë, që forcojnë aftësitë tona, qëndrueshmërinë dhe vullnetin tonë.
Shumica e vuajtjeve tona lindin pikërisht nga refuzimi i vetë vuajtjes
Kur hasim dhimbje ose një ndjesi të pakëndshme, shpesh reagojmë duke u përpjekur ta shtypim atë dhe të shkëputemi prej saj, duke u mbyllur në vetvete. Problemi është se sa më shumë që nuk duam ta shikojmë vuajtjen, aq më shumë rritet dhe bëhet e mrekullueshme. E njëjta gjë vlen edhe për frikën tonë dhe për të gjitha emocionet që nuk duam të ndjejmë. Pra, duhet ta jetosh për ta kapërcyer, të hysh në të për të dalë prej saj, por nuk duhet as të mbytesh në të dhe të mbetesh i burgosur prej saj. Së pari ju duhet të kuptoni se plagët e së kaluarës lëndojnë jo për shkak të asaj që ka ndodhur më parë, por për shkak të asaj që po ndodh tani.
Asnjë ngjarje që ka ndodhur dhjetë vjet më parë, tridhjetë vjet më parë, por as pesë ditë më parë nuk mund t’ju bëjë të ndiheni keq. Ju vuani, është shumë e vërtetë, por jo për shkak të asaj që ndodh, vetëm për shkak të asaj që mendoni sot. Vuajtja nuk varet nga vetë kujtesa, por nga kuptimi që kujtesa ka për ju, sot, në të tashmen.
Drita pas errësirës totale
Si është e mundur që pas vuajtjeve të mund të përmirësojmë thellësisht jetën tonë? Dhe pse disa njerëz shtypen nga trauma, ndërsa të tjerët lulëzojnë? Rritet një aforizëm i famshëm nga Leonard Cohen: ” Ka një çarje në çdo gjë dhe ja ku hyn drita “. Shpesh, megjithatë, ne fokusohemi vetëm te plasaritja, duke humbur vëmendjen e rëndësisë së dritës që mund të hyjë falë plasaritjes.
Të kesh përjetuar përvoja të rëndësishme dhe të dhimbshme sigurisht që përfshin vuajtje që manifestohen në marrëdhëniet me të tjerët dhe në jetën e dikujt. Por është gjithashtu e vërtetë se aspekte të reja të personalitetit mund të shfaqen nga vuajtjet. Kur fitohet ndërgjegjësimi, del në pah një pjesë e vetes, e cila deri atëherë nuk njihej dhe çdo marrëdhënie fillon të ndryshojë, duke marrë tipare të reja.
10 gjëra të jashtëzakonshme që i dinë vetëm ata që kanë pasur përvoja negative
Sot ne e dimë se edhe përvojat më traumatike dhe të vështira, nëse përballen me qëndrimin e duhur, mund të stimulojnë rritje pozitive. Shumë njerëz, të kthyer nga një përvojë traumatike ose që janë përballur me sprova jashtëzakonisht të vështira në jetë, kanë treguar se si përvoja të tilla negative mund të sjellin me vete edhe një aspekt të fortë dhe të fuqishëm, duke përvetësuar një forcë misterioze ndryshimi pozitiv dhe rritjeje personale. Le të flasim për “rritje post-traumatike” ose mundësinë e pasurimit dhe shndërrimit të aspekteve negative të jetës në një burim transformimi pozitiv.
Gjatë njëzet viteve të fundit, psikologët kanë treguar një interes në rritje për perceptimin e ndryshimeve pozitive të jetës që shfaqen si rezultat i situatave të vështira të jetës. Ky fenomen, siç është përmendur tashmë, përshkruhet si rritje post-traumatike (Tedeschi & Calhoun, 2004) dhe studiuesit kanë zbuluar disa fusha specifike të rritjes që shfaqen shpesh pas një ngjarjeje traumatike: marrëdhëniet ndërpersonale, identifikimi i mundësive të reja për jetën e dikujt, personale, forcë shpirtërore dhe vlerësim për jetën. Ja çfarë u ka mësuar jeta atyre që kanë pasur një përvojë të vështirë.
1. Kanë kapacitet shumë të zhvilluar për ndjeshmëri
Kushdo që ka përjetuar një përvojë traumatike ka një kapacitet vërtet të jashtëzakonshëm për ndjeshmëri, demonstron aftësi të madhe për të krijuar marrëdhënie me të tjerët. Për të kuptuar më mirë këtë koncept, mund t’i referohemi fjalëve të Peter F. Druncker: “Njerëzit me të vërtetë empatikë mund të dëgjojnë edhe atë që thuhet në heshtje. Gjëja më e rëndësishme në komunikim është të dëgjosh atë që nuk thuhet”.
2. Percepton lehtësisht detajet
Kushdo që ka pasur një përvojë negative ka zhvilluar dhuratën e mprehtësisë. Ai i percepton me shumë lehtësi pasojat e ngjarjeve; në fakt, ai ka aftësinë e veçantë për të kuptuar kur dikush gënjen ose fsheh diçka.
3. Është një person shumë intuitiv
Falë ndjeshmërisë së tij të madhe ndaj gjithçkaje që e rrethon, ai është në gjendje të lexojë mes rreshtave se çfarë po ndodh, edhe pse nuk ka asgjë për të mbështetur hipoteza të tilla. Për shembull, duke rënë në kontakt me njerëz të tjerë ose me grupe të tjera njerëzish, ai mund të perceptojë gjendjen e përgjithshme të mjedisit.
4. Është në gjendje të përcjellë ndjenjat me lehtësi
Duke pasur parasysh natyrën e ndjeshmërisë së tij, ai është në gjendje të përdorë me hijeshi dhe elegante burimet e tij për të përshkruar përvoja të forta emocionale.
5. Duket mirë edhe me veten
Atij i pëlqen të jetë vetëm me veten; në këtë mënyrë ai mund të lidhet më mirë me emocionet e tij dhe me brendësinë e tij.
6. Është shumë bujar
Atij i pëlqen të ndihmojë të tjerët dhe t’ua lehtësojë jetën të tjerëve në mënyrë vetëmohuese, pa pritur asgjë në këmbim. Ndjeshmëria e tij e veçantë e bën atë të aftë të luftojë për një botë më të mirë.
7. Ka një shpirt të thellë
Qoftë kur bëhet fjalë për bashkëveprim me të diplomuarit ose me kamarierët që sjellin pije, ata që kanë pasur një përvojë të vështirë janë pa ndryshim të sjellshëm dhe respektues; ai i trajton të gjithë me respekt sepse nuk mendon se është më i mirë se askush tjetër.
8. Nuk është i lidhur me pasurinë materiale
Ajo nuk ka nevojë për gjëra elegante për t’u dukur mirë. Ai nuk mendon se është gabim të dalësh dhe të blesh modën e fundit për të treguar statusin tënd. Ai thjesht nuk ka nevojë për të që të jetë i lumtur. Lumturia e tij vjen nga brenda, por edhe nga kënaqësitë më të thjeshta si miqtë, familja dhe vetëperceptimi: ai mësoi herët se këto janë gjërat që e pasurojnë jetën.
9. Është i besueshëm
Njerëzit gravitojnë drejt njerëzve më të ndjeshëm sepse e dinë se mund t’u besohet. Është e vështirë të pëlqesh dikë kur nuk e di kush është apo çfarë ndjen në të vërtetë. Kushdo që ka pasur një përvojë traumatike është një person autentik, ai thotë atë që mendon edhe duke rrezikuar të bëjë disa armiq.
10. Ka ekuilibër të mirë më të ulët
Kushdo që ka pasur një përvojë negative është në gjendje të shijojë dhe përjetojë edhe gjërat e thjeshta në jetë si përvoja pozitive, si një shëtitje në natyrë ose një muzikë e mirë. Nuk do të thotë të jesh i kënaqur, por thjesht se ai ka mësuar të ndihet mirë edhe pa pasur nevojë të përjetojë diçka emocionuese ose ndryshe nga zakonisht.
A mendoni se jeta juaj nuk ka qenë kurrë më e keqe se tani? Nuk është kështu!
Filozofi James Hillman shkroi dikur: “Ne jemi të paracaktuar për gjithçka që na mohohet në fillim të jetës”. Sigurisht, jo gjithçka mund të ndryshohet dhe jo të gjitha pengesat e jetës mund të kapërcehen! Por kurrë mos thuaj: “Nuk mund të bëhet më keq se kjo” sepse nuk ka kurrë një kufi për “më të keqen” dhe përkundrazi bukuria qëndron pikërisht në gjetjen e asaj që është e mirë dhe e bukur TANI…..Dhe tani është e tashmja jote që ju duhet të kujdeseni.
*Dr.Ana Maria Sepe, psikologe, eksperte dhe studiuese në psikanalizë
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
