Shumë herë nuk jemi të vetëdijshëm për dëmin që mund të bëjmë me veprimet dhe fjalët tona. Kjo është një rrëshqitje e zakonshme komunikuese, edhe për njerëzit më të zhytur në mendime.
Bernardo Stamateas, autor i librit të famshëm “Njerëz toksikë” thotë: “Mos u lidhni me ata që nuk janë të kënaqur me sukseset tuaja”. Por pyes veten, çfarë ndodh me një fëmijë? Ai mendon se nuk mund të ndryshojë babanë ose nënën e tij si dikush që ndryshon miqtë ose bashkëpunëtorët.
Çfarë e bën një prind toksik?
Megjithëse libri i Stamateas është bërë shumë i popullarizuar në Spanjë, termi baba toksik është shpikur nga Susan Forward. Kjo psikologe e Amerikës së Veriut është gjithashtu autore e një vepre të quajtur “Prindër që urrejnë” që gëzon njëfarë famë. Një prind toksik është një person që shkakton vuajtje tek fëmijët e tyre. Mjetet, si dhe motivimet, janë shumë të ndryshme. Sa i përket të parës, ato përfshijnë manipulime, kërkesa të tepruara, abuzime etj.
Por ka një pyetje të qartë, çfarë ndodh në mendjen e një prindi për të shkaktuar prindërim toksik tek fëmija i tyre? Sipas autores, gjithçka nis nga traumat, që lidhen me egoizmin apo narcisizmin. Triumfet dhe arritjet e tyre personale janë ato që janë të rëndësishme dhe nëse nuk i arrijnë ato, ata i kthejnë frustrimet e tyre tek fëmijët e tyre, duke poshtëruar dhe minuar vetëvlerësimin e tyre.
Çfarë urren më shumë një fëmijë tek prindi i tij toksik?
Nëpërmjet studimeve dhe kërkimeve të ndryshme, psikologë si Forward kanë zbuluar se çfarë vuan më shumë një fëmijë nga babai i tij toksik. Unë do të thoja se është e rëndësishme të jemi të qartë për këtë në mënyrë që të identifikohen këto qëndrime dhe t’i korrigjojmë ato.
Një prind tepër kërkues – Nëse një prind nuk mund të tolerojë dështimin e një fëmije, ka të ngjarë të përkthehet në qëndrime dhe komunikime toksike. Kështu, ata mund të jenë kërkues dhe perfeksionistë deri në pikën e dëshpërimit. Kjo i bën ata t’i kujtojnë fëmijës gabimet e tyre vazhdimisht, i cili do të ndihet vërtet i prekur. Në thelb ajo që ndodh është se prindi ia hedh fëmijës vetëvlerësimin e tij të ulët dhe ndjenjën e tij të inferioritetit.
Është një manipulues i lindur – Prindërimi toksik shpesh e bazon justifikimin e tij në manipulim. Ata zbulojnë dobësitë e fëmijës dhe i shfrytëzojnë ato për të arritur qëllimin e tyre. Natyrisht, fëmija përfundon duke u ndjerë i kontrolluar, i mbingarkuar dhe madje i paaftë për të marrë vendimet e tij ose të saj.
Autoritarizëm, intransigjencë dhe mungesë tolerance – Natyrisht, babai toksik nuk është shumë tolerant dhe tepër autoritar. Ai e detyron fëmijën të sillet në një mënyrë të caktuar pa marrë fare parasysh ndjenjat apo nevojat e tij. Ky jofleksibilitet e bën fëmijën jo shumë të lumtur, pasi ai nuk ndjen mirëkuptim, afërsi dhe dashuri nga prindi i tij.
Abuzimi – Një pikë kritike për prindërit toksikë vjen kur ata bëhen dhunues fizikë, pasi ata zakonisht janë abuzues verbalë përpara se situata të përkeqësohet. Në këtë mënyrë fillojnë të riprodhohen sjelljet e këqija, ofendimet dhe goditjet që cenojnë sigurinë dhe vetëvlerësimin e fëmijës.
Kritikë të tepruar – Prindërit që praktikojnë prindërimin toksik nuk janë vetëm kërkues të çmendur, por janë edhe tepër kritikë. Ata rrallë i lavdërojnë të vegjlit e tyre. Pavarësisht se sa mirë e bëjnë një detyrë, ata gjithmonë do të shohin negativitetin, atë që mund të korrigjohet ose përmirësohet dhe çfarë është e pakëndshme. Sigurisht, ata nuk do të marrin parasysh moshën e fëmijës suaj, aftësitë, qëllimshmërinë, etj. Ky qëndrim i vë të vegjlit në mbrojtje dhe ata do të mendojnë se kjo dhe asnjë tjetër nuk duhet të jetë mënyra e tyre e marrëdhënies me botën.
Mungesa e dashurisë – Nëse ka diçka thelbësore për një fëmijë, është dashuria dhe dashuria e të dashurve të tij: ajo që ndjehet, por edhe ajo që tregohet. Lidhjet do të përcaktojnë kryesisht zhvillimin e duhur të të voglit. Mendoni se një fëmijë që nuk ndihet i dashur nga prindërit e tij do të jetë një fëmijë i trishtuar dhe i mërzitshëm.
Ndjenja e fajit tek fëmija – Prindi toksik, duke derdhur të gjithë zhgënjimin e tij mbi fëmijën, do ta bëjë atë të ndihet fajtor. Çdo dështim i prindit do të hidhet mbi fëmijën, i cili do të jetë çdo ditë më i irrituar dhe i pasigurt. “Prindërit tanë mbjellin fara mendore dhe emocionale tek ne, dhe ato fara rriten me ne. Në disa familje, ato fara janë të dashurisë, respektit dhe pavarësisë. Por në shumë të tjera ajo që mbillet janë farat e frikës, detyrimit ose fajit.” -Susan Forward
Një prind toksik është gjithashtu jokomunikues, mbrojtës deri në mbingarkesë dhe do të përpiqet ta bëjë fëmijën e tij të jetojë atë që nuk e ka pasur. Kështu, fëmija rrallë do të pranojë dëshirat dhe aspiratat e fëmijës që devijojnë nga kjo rrugë e vendosur. Me pak fjalë, një qenie që do të arrijë të urrejë fëmijën e tij, që do të zhvillojë probleme serioze emocionale, që lidhen me vetëvlerësimin, përgjegjësinë dhe vetëbesimin.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
