Superioriteti i shprehur nga të tjerët, shpesh i njohur në psikologji si manifestim i “Kompleksit të Superioritetit” (një mekanizëm mbrojtës i Alfred Adlerit që shpesh fsheh ndjenja të thella inferioriteti dhe pasigurie), mund të jetë sfidues dhe irritues. Përgjigjja jonë ndaj kësaj sjelljeje ka një ndikim të rëndësishëm në mirëqenien tonë emocionale dhe në cilësinë e marrëdhënieve.
Mënyra më e shëndetshme për t’u përgjigjur nuk është të përpiqemi të “fitojmë” debatin ose të ulim tjetrin në nivelin e tij, por të ruajmë ekuilibin tonë emocional dhe të vendosim kufij të qartë dhe të shëndetshëm.
1.Kuptimi i mekanizmit psikologjik
Përpara se të përgjigjeni, është thelbësore të kuptoni rrënjën e kësaj sjelljeje.
Inferioriteti si shkaktar: Sipas Adlerit, sjellja arrogante dhe superioriste rrallëherë buron nga një vetëbesim i vërtetë. Në shumicën e rasteve, ajo është një mbikompensim për ndjenjat e brendshme të pasigurisë, dobësisë ose frikës nga mospranimi. Personi superior po përpiqet të mbrojë egon e tij të brishtë duke u shfaqur i pagabueshëm.
Nevojë për vëmendje/konfirmim: Kjo sjellje synon shpesh të provokojë një reagim (p.sh., zili, admirim, debat) që konfirmon vlerën e tyre, qoftë edhe në mënyrë negative.Kjo perspektivë na ndihmon të kalojmë nga zemërimi në empati të ndërgjegjshme (ose të paktën në neutralitet), duke e parë sjelljen si një simptomë dhe jo si një sulm personal.
2.Strategjitë e përgjigjes së shëndetshme
Një përgjigje e shëndetshme fokusohet te vetë-mbrojtja emocionale dhe komunikimi asertiv.
A.Ruajtja e qetësisë dhe neutralitetit – Mbani qëndrim: Reagimi me zemërim, inat apo mbrojtje vetëm sa ushqen nevojën e tyre për konflikt dhe vëmendje. Zgjidhni të jeni neutral. Nëse tjetri synon t’ju intimidojë apo të ulë vlerën tuaj, një reagim i qetë dhe i matur shërben si një “prerje energjie” e situatës.
Sugjerim: Përqendrohuni te frymëmarrja juaj përpara se të flisni.
Mos e merrni personalisht: Kujtojuni vetes se sjellja e tyre reflekton gjendjen e tyre të brendshme, jo vlerën tuaj. Qëndroni i ankoruar te vetë-vlerësimi juaj i shëndetshëm.
Vlerësimi realist i feedback-ut: Nëse thonë diçka me vlerë (rreth një gabimi apo një pike ku mund të përmirësoheni), pranojeni atë pjesë (p.sh., “E kuptoj pikëpamjen tënde për këtë pjesë.”), por injoroni tonin superior.
B.Vendosja e kufijve asertivë – Kufijtë janë thelbësorë për të mbrojtur hapësirën tuaj emocionale. Mënyra e shëndetshme: Shmangni sulmin e drejtpërdrejtë “Nuk jam i interesuar të debatoj për vlerën e asnjërit prej nesh. Mund të vazhdojmë bisedën vetëm nëse respektojmë mendimet e njëri-tjetrit.”
Fokusohuni te fakti, jo tek toni: Përgjigja ndaj sulmit personal, “Ajo që ke thënë është informacioni yt. Ndjenja ime është se po më bën të ndihem i nënvlerësuar, dhe kjo nuk është e pranueshme për mua.” Përdorni “Unë”akuzat me “Ti”; “Unë ndihem i pakëndshëm kur biseda merr një drejtim ku po krahasohemi.”
C.Zgjedhja e largimit fizik ose emocional – Nëse sjellja është e përsëritur dhe shteruese, tërheqja bëhet zgjedhja më e shëndetshme. Përdorni një përgjigje që nuk i lë vend debatit apo reagimit:”Faleminderit për mendimin tënd.” (dhe ndërroni temë)”E kuptoj që kjo është shumë e rëndësishme për ty.””Duhet të largohem tani. Të uroj një ditë të mirë.”
Metoda e “Mjegullimit”: Kjo teknikë asertive pranon pjesërisht vërejtjen e tjetrit, por pa rënë dakord me tonin e tij: Personi Superior: “Ti nuk e kupton fare këtë temë, jam shumë më i specializuar se ty.” Përgjigjja: “Ke të drejtë që ke më shumë përvojë në këtë fushë.” (Më pas, ndërroni temë ose mbyllni bisedën). Kjo i heq superiorit mundësinë për të nxitur një konflikt.
3.Përqendrohuni te vetja
Përgjigjja më e rëndësishme është ajo që i jepni vetes
Përforcimi i vetëbesimit: Kujtoni arritjet dhe vlerën tuaj të vërtetë, pavarësisht nga ajo që thotë dikush tjetër. Vetëvlerësimi i shëndetshëm është vaksina më e mirë kundër sulmeve të superioritetit.Vetë-Kujdesi: Pas një ndërveprimi të vështirë, jepini vetes kohë të qetësoheni dhe të largoni emocionet negative. Kujdesi për shëndetin mendor është një akt superioriteti ndaj sjelljeve toksike.Vlerësoni Marrëdhënien: Nëse ky model sjelljeje është i vazhdueshëm dhe shkakton dëm serioz emocional, rishikoni nëse marrëdhënia ia vlen të ruhet. Ndonjëherë, mbrojtja më e shëndetshme është thjesht distanca.
Në përfundim: Mënyra më e shëndetshme për t’u përgjigjur kur dikush ndihet superior është të shkëputeni nga nevoja e tyre për të kompensuar, duke u fokusuar te ruajtja e qetësisë suaj, vendosja e kufijve me maturi dhe mbrojtja e vetë-vlerësimit tuaj.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
