Sead Kazanxhiu, artist vizual dhe njëherazi Nënkryetar në Komitetin për Pakicat Kombëtare, ka ngritur zërin kundër asaj që ai e quan një dukuri “të pafalshme” në peizazhin mediatik dhe publik shqiptar: përdorimi i pandërprerë i shprehjeve fyese dhe përçmuese ndaj komuniteteve Rom dhe Egjiptian.
Në një qëndrim të fundit, Kazanxhiu nuk kursen kritikën, duke vënë gishtin te figura publike dhe gazetarët që përdorin në mënyrë “perpetuale” terma si “mos u sill si jevg”, “si gabel”, apo pyetje si “jemi ne jevgj apo çfarë?”, duke i kthyer këto shprehje në humor, batutë apo pjesë të zakonshme të fjalorit publik.
Problemi i “gjeneve” të diskriminimit
Sipas Kazanxhiut, ky nuk është thjesht një lapsus fjalësh, por një tregues i një mendësie të ngulitur thellë. Ai shprehet se “kllounë të tillë ka plot nëpër media dhe institucione,” duke nënkuptuar se këta njerëz “e kanë të ngjizur në gjene dhe mënyrën e tyre të të menduarit kategorizimin e dy pakicave tona.”
Për këta individë, qëndrimi i tij është i prerë: Romët dhe Egjiptianët shihen ende si “periferia”, “tjetri”, “ajo gjëja më e ulët e shoqërisë”. Ky kategorizim, kur vjen nga zëra publikë, jo vetëm që tregon një paragjykim personal, por ndikon drejtpërdrejt në perceptimin shoqëror të këtyre pakicave.
Heshtja që legjitimon urrejtjen
Megjithatë, artisti thekson se një problem edhe më i rëndë se vetë fjalët fyese, është heshtja institucionale dhe profesionale. “Por më e rëndë se vetë fjalët është heshtja e gazetarëve të tjerë që i dëgjojnë këto shprehje dhe nuk reagojnë. Heshtja e tyre është një pranim i heshtur, një garanci se e njëjta gjuhë do vazhdojë të përdoret në emisione të tjera, në dalje të tjera, në shoqëri.”
Në këtë optikë, mospërgjigjja e kolegëve gazetarë apo drejtuesve të mediave shndërrohet në një garanci të heshtur për vazhdimësinë e këtij diskursi diskriminues. Kur nuk ka dënim apo reagim, gjuha e urrejtjes normalizohet. Si një artist që kupton fuqinë e imazhit dhe komunikimit, Kazanxhiu e mbyll qëndrimin e tij duke theksuar rolin themelor të gjuhës në formësimin e perceptimit shoqëror: “Gjuha krijon realitet.”
Kur media, që ka rolin e pasqyrimit dhe edukimit, përdor një gjuhë diskriminuese, ajo kryen një dyfish funksion negativ: ajo jo vetëm e pasqyron urrejtjen ekzistuese në një pjesë të shoqërisë, por – gjëja më e rrezikshme – e legjitimon dhe e riprodhon atë çdo ditë në shtëpitë e qytetarëve.
Mesazhi i tij final është një thirrje e drejtpërdrejtë për vetëdije dhe ndërgjegjësim: “Nëse duam një shoqëri që respekton të gjithë qytetarët, duhet të fillojmë pikërisht nga mënyra si flasim për njëri-tjetrin.” Për Sead Kazanxhiun, lufta kundër diskriminimit fillon në studio, në fjalët e përditshme dhe në refuzimin e përgjegjshëm për t’i dhënë hapësirë gjuhës së përçmimit.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
