Depresioni në adoleshencë është një çrregullim i vërtetë psikologjik, jo thjesht “moment i keq”. Ai mund të shfaqet që rreth moshës 11‑12 vjeç, duke bërë që përfshijë jetën e përditshme të të rinjve në familje, shoqëri dhe shkollë.
1.Simptoma të zakonshme
a) Ndryshime në humor dhe sjellje
Trishtim i vazhdueshëm, irritim, shpesh më tepër se qeshje e dukshme
Të qenët “i çuditshëm”, nervoz ose të agresiv në mënyrë të paparashikueshme
b) Mungesë interesi
Humbje e interesit për aktivitete që dikur i pëlqenin (sport, takime me miqtë)
Ulje e performancës në shkollë dhe vështirësi për t’u përqendruar
c) Ndryshime në gjumë dhe ushqim
Insomni, zgjime të shpeshta, ose hipersomni, lodhje gjatë ditës
Humbje ose shtim i oreksit, me përputhje në peshë
d) Ndjenja negative dhe çrregullime trupore
Ndjenja të vazhdueshme vetëfajësie, pafuqie, boshllëk
Dhimbje koke, barku ose simptoma psikosomatike pa shkak mjekësor të qartë
e) Tërheqje emocionale dhe sociale
Izolim nga miqtë dhe familja, qëndrime të zgjatura vetëm
Vështirësi në përshtatje sociale, ankth për pranimin nga moshatarët
f) Sjellje alarmante
Autolesionizëm, si prerje të shkaktuara vetë si formë kërkimi ndihme
Mendime për vdekje, vetëvrasje,një nga shenjat më serioze
2.Si t’i dalloni nga “ankthi i adoleshencës”?
Kontakti me ndryshime emocionale është normal gjatë adoleshencës, por shenjat e mëposhtme kërkojnë kujdes të veçantë:
Zgjatje 2‑3 javë e simptomave ose më shumë
Dallimi nga fazat normale: intensiteti, frekuenca, ndikimi në jetën e përditshme
3.Si ta njihni edhe më mirë?
Merrni vesh jo vetëm se çfarë ndjen, por edhe si e shpreh: shpesh përdor “unë”, flet për lodhje, faj, izolim
Vlerësoni nëse simptomat janë prezente në shumë fusha: shkollë, shtëpi, marrëdhënie me miq, jo vetëm në një aspekt.
4.Çfarë mund të bëjnë prindërit dhe edukatorët?
Vëzhgim i kujdesshëm dhe bashkëbisedim empatik
Jo akuzues, por duke dëgjuar dhe kuptuar ndjenjat pa paragjykime
Mbështetje e qëndrueshme
Ruajtje e rutinave, aktivitetet bashkë, mbështetje në përballimin e stresit
Ndihmë profesionale
Kur simptomat janë të vazhdueshme dhe ndikojnë në funksionimin e përditshëm, kërkoni ndihmë nga psikologë, neuropsikiatër, mjekë amë/shkollorë .
Ndjeshmëri ndaj përvoja sociale dhe online
Kjo moshë shpesh jeton ndikimin negativ të mjeteve online (FOMO, presioni i imazhit) që përkeqësojnë vetëvlerësimin.
5.Kur është urgjente?
Kur përfshihen aktet e autolesionizmit apo vetëvrasje.
Kur çrregullimet e gjumit/dietës janë të theksuara dhe me efekte.
Kur vërehet një kolaps në motivim akademik/social.
Depresioni në adoleshencë është një sfidë serioze, por e trajtueshme. Njohja e hershme dhe reagimi i duhuri shtynë drejt rigjetjes së balancës emocionale dhe rritjes së mirëqenies. Ndihma empatiske nga prindërit dhe profesionistët mund të bëjë ndryshimin për një të ardhme më të shëndetshme.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
