Ka disa arsye pse mund të ndieni një prezencë në dhomë derisa jeni duke fjetur. Jeni shtrirë dhe sapo jeni gati të flini, keni këtë ndjenjë të çuditshme se dikush tjetër është në dhomë. Ose edhe më çuditshëm, një ndjenjë se dikush po futet në shtrat me ju.
Në fakt, nuk është një ndërhyrës apo një fantazmë. Thjesht truri juaj po ju mashtron.
Halucinacionet e gjumit dhe paraliza e gjumit
Halucinacionet e gjumit mund të ndodhin kur jeni gati të flini ose sapo jeni duke u zgjuar – thotë Shelby Harris – një psikologe e specializuar në mjekësinë e gjumit.
Paraliza e gjumit është një fenomen i ngjashëm, ku nuk mund të lëvizni ose të flisni siç duhet derisa zgjoheni. Ndonjëherë shoqërohet me halucinacione shikimi, dëgjimi ose ndjesia e pranisë së dikujt që nuk është në të vërtetë atje – vë në dukje National Library of Medicine.
Paraliza e gjumit zakonisht ndodh pas gjumit REM, faza e gjumit ku ndodhin shumica e ëndrrave. Paraliza mund të zgjasë për një ose dy minuta ndërsa rifilloni vetëdijen, kështu që ndiheni të zgjuar, por nuk jeni ende në gjendje ta lëvizni trupin.
Thënë kështu, disa faktorë ose gjendje themelore mund t’i bëjnë më të mundshme:
- Jeni të privuar nga gjumi
Mungesa e gjumit mund t’ju bëjë më të prirë ndaj halucinacioneve të gjumit ose paralizës së gjumit. Nëse nuk keni fjetur mjaftueshëm, veçanërisht gjumin REM, trupi juaj mund të përpiqet të rikthehet me më shumë gjumë REM, gjë që i bën halucinacionet ose paralizën më të mundshme. Dhe sa më gjatë të vazhdoni pa gjumë të mjaftueshëm, aq më të prirë mund të jeni.
- Jeni të stresuar
Çdo lloj ngjarje stresuese e jetës – si një sëmundje, ndryshim i marrëdhënieve, vështirësi në lëvizje ose në punë – mund të rrisë shanset për paralizë të gjumit ose halucinacione gjumi. Arsyet nuk janë kuptuar plotësisht, por mund të jetë për faktin se stresi i rëndë mund ta bëjë më të vështirë gjumin e mirë.
- Jeni duke marrë një terapi të re
Sipas Akademisë Amerikane të Oftalmologjisë, shumë ilaçe me recetë mund ta rritin rrezikun për halucinacione vizuale, si gjatë ditës ashtu edhe kur jeni duke fjetur dhe duke u zgjuar. Një nga fajtorët më të zakonshëm të lidhur me paralizën e gjumit janë medikamentet për ADHD.
- Keni një problem themelor të gjumit
Disa çrregullime të gjumit mund ta rrisin rrezikun e paralizës së gjumit ose halucinacioneve të gjumit. Një fajtor i zakonshëm është apnea e gjumit, e cila mund ta prishë gjumin dhe t’ju lërë të privuar nga gjumi. Halucinacionet e gjumit janë gjithashtu një simptomë e shpeshtë e narkolepsisë – sipas Cleveland Clinic.
- Keni traumë ose PTSD
Çrregullimi i stresit post-traumatik, ose PTSD, i cili mund të ndodhë pas përjetimit të një ngjarjeje të tmerrshme, njihet për shkaktimin e maktheve. Por, problemi mund ta prishë gjumin e një personi edhe në mënyra të tjera, duke rritur rrezikun për halucinacionet e gjumit ose paralizën e gjumit – sipas një rishikimi të Frontiers in Psychiatry të nëntorit 2021.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
