Çdo vit, më 15 tetor, bota ndalet për të reflektuar mbi jetën, sfidat dhe të drejtat e personave që nuk shohin, përmes Ditës Ndërkombëtare të Shkopit të Bardhë. Kjo ditë nuk është thjesht një kujtesë simbolike, por një thirrje për veprim, solidaritet dhe barazi për miliona persona që përballen çdo ditë me realitetin e verbërisë.
Shkopi i bardhë, më shumë se një mjet ndihmës
Shkopi i bardhë është një pajisje ndihmëse, por mbi të gjitha është simbol i pavarësisë dhe vetëvendosjes. Ai u mundëson personave me verbëri të orientohen në mënyrë të sigurt në mjedise publike dhe private. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), rreth 39 milionë njerëz në botë janë të verbër, ndërsa mbi 250 milionë kanë dëmtime të rënda të shikimit.
Sipas sociologëve, “shkopi i bardhë nuk përfaqëson dobësi, por guximin për të lëvizur lirshëm në një botë që shpesh nuk është e menduar për personat me aftësi të kufizuara vizuale”. Pikërisht për këtë arsye, shumë organizata të të drejtave të njeriut e cilësojnë aksesin në mjete ndihmëse dhe ambiente të përshtatura si të drejtë themelore, jo privilegj.
Sfidat e përditshme dhe mungesa e infrastrukturës
Në vendet në zhvillim, përfshirë edhe vendin tonë, personat e verbër shpesh përballen me mospërshtatje të ambienteve publike, mungesë të sinjalistikës auditive, ose indiferencë institucionale. Sipas Shoqatës Kombëtare të të Verbërve të Shqipërisë, mungesa e infrastrukturës së përshtatshme dhe mungesa e arsimimit të specializuar mbeten ndër pengesat më të mëdha për përfshirjen e plotë të kësaj shtrese në shoqëri. Në një studim mbi perceptimet ndaj personave me verbëri, thuhet se: Shumë njerëz i shohin personat e verbër si të varur nga të tjerët, ndërkohë që me mbështetjen e duhur, ata janë plotësisht të aftë për të qenë të pavarur, të punësuar dhe të integruar në komunitet.
Roli i shoqërisë dhe edukimit
Përmirësimi i jetës së personave me aftësi të kufizuara nuk është vetëm detyrë e institucioneve, është përgjegjësi e përbashkët. Edukimi që nga fëmijëria për tolerancë, mirëkuptim dhe bashkëjetesë me dallimet është çelësi për një shoqëri më të drejtë. Shkollat, mediat dhe komunitetet lokale mund dhe duhet të jenë agjentë të fuqishëm ndryshimi. Ekspertët e edukimit gjithëpërfshirës sugjerojnë që “edukimi përmes përvojës” si fushata ndërgjegjësimi, aktivitete ndërvepruese me persona të verbër apo përdorimi i teknologjive ndihmëse në shkolla, është mënyra më efektive për të ndryshuar mendësinë kolektive.
Një ditë për të parë me zemër
Dita e Shkopit të Bardhë është më shumë sesa një datë në kalendar, është një thirrje për ndërgjegjësim dhe veprim konkret. Të gjithë ne kemi mundësi të kontribuojmë: duke lënë hapësirë në trotuare për personat me shkop të bardhë, duke kërkuar përmirësime në infrastrukturë, apo thjesht duke i parë këta njerëz jo si të verbër, por si qytetarë me të njëjtat të drejta dhe potencial.
Sepse ndonjëherë, më shumë se me sy, duhet të shohim me zemër.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
