8 maji shënon Ditën Botërore të Talasemisë, që i referohet një sëmundje gjenetike të gjakut e cila prek kryesisht fëmijët, por edhe adoleshentë dhe të moshës madhore në të gjithë botën.
Sipas raportimeve të fundit, numri më i madh i rasteve me talasemi janë në Indi, ku 10 mijë fëmijë lindin me këtë gjendje çdo vit. Prandaj India konsiderohet si “kryeqyteti” i Talasemisë në botë. Këtë vit, objektivi është që të përhapet më shumë ndërgjegjësim në lidhje me këtë sëmundje, pasi, edhe pse prek me miliona fëmijë, nuk ka vëmendjen e duhur siç u bëhet sëmundjeve të tjera vdekjeprurëse si kanceri dhe diabeti.
Raportimet e fundit theksojnë gjithashtu se numri më i madh i fëmijëve që vuajnë nga kjo sëmundje humbin jetën para moshës 20 vjeç për shkak të mungesës së trajtimeve, shkruan “Shëndeti”. Talasemia është një sëmundje e trashëguar nga prindërit, por, nuk përjashtohen as rastet kur ato shfaqen tek fëmijët nënat e të cilëve vuajnë nga anemia gjatë shtatzënisë. Këto raste kanë filluar të shtohen shumë gjatë viteve të fundit.
Çfarë është saktësisht talasemia dhe nga se shkaktohet?
Talasemia është një sëmundje gjaku që trashëgohet nga prindërit. Shumica e testeve që u bëhen nënave gjatë shtatzënisë përfshijnë edhe testin gjenetik të gjakut, për të kontrolluar nëse prindërit ose gjyshërit kanë ndonjë anomali në qelizat e kuqe të gjakut, duke qenë se kjo sëmundje karakterizohet nga prodhimi jonormal i hemoglobinës (molekula proteinike në qelizat e kuqe të gjakut që janë përgjegjëse për transportimin e oksigjenit në gjak).
Janë 3 lloje kryesore të talasemisë: Alfa, Beta dhe Hemoglobina E (HbE). Shkalla e sëmundjes varet nga numri i gjeneve që mungojnë në secilin lloj. Kjo sëmundje shkaktohet nga mutacioni gjenetik ose fragmente të gjeneve kryesore.
Fëmija rrezikon të trashëgojë një formë më të rëndë të kësaj sëmundjeje nëse të dy prindërit janë mbartës të saj. Nëse vetëm një prind është mbartës, atëherë fëmija mund të mos shfaqë simptoma, megjithatë është mbartës i kësaj sëmundjeje.
Simptomat e talasemisë
Njihen rreth 100 variacione të talasemisë dhe secila mund të shkaktojë forma të veçanta të sëmundjes. Në aspektin klinik, ato që kanë më tepër rëndësi janë alfa dhe beta talasemitë. Disa nga simptomat më të zakonshme të tyre janë:
Çrregullime të kockave
Vonesë në zhvillim dhe rritje
Lëkurë të zbehtë
Zgjerim të shpretkës
Urinë në ngjyrë të errët
Lodhje dhe dobësi
Ënjtje të pjesës abdominale
Trajtimi i talasemisë
Pacientët me talasemi mund të jetojnë një jetë të shëndetshme nëse kryejnë vaksinat dhe ushqehen shëndetshëm.
Ka lloje të ndryshme të trajtimeve të talasemisë, në bazë të formës së sëmundjes. Në shumicën e rasteve ajo përfshin transfuzion të gjakut, terapi me hekur ose edhe transplantim të palcës së kockave.
Edhe në vendin tonë vitet e fundit, sipas të dhënave të Ministrisë së Shëndetësisë është rritur numri i pacientëve që vuajnë nga sëmundja e talasemisë, ndërkohë që një problem më vete është mungesa e gjakut për të mundësuar transfuzionin tek këta pacientë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
