Cilat janë simptomat e vetëvlerësimit të ulët? Çfarë na shtyn të dyshojmë se një fëmijë mund ta ketë atë? Mos harroni se identifikimi i tij është hapi i parë në ofrimin e ndihmës që i nevojitet.
“Djali im ka vetëvlerësim të ulët, pasi vërej se ndihet i pasigurt, i tërhequr dhe ka vështirësi të flasë me të tjerët.” Është e zakonshme të dëgjosh histori nga prindër që perceptojnë vetëvlerësim të ulët tek fëmijët e tyre, gjë që mund të ndikojë në fusha të ndryshme të jetës së tyre. Vetëvlerësimi i ulët rrjedh nga mungesa e besimit në vetvete dhe në aftësinë e dikujt për të arritur qëllime. Kështu, ndikon drejtpërdrejt në vetëefikasitet.
Kjo nxit bindjen e gabuar se atyre u mungon aftësia e nevojshme për të arritur qëllimet e tyre . Anasjelltas, njerëzit me vetëvlerësim të ulët besojnë se të tjerët e kanë atë aftësi dhe vazhdimisht e krahasojnë veten, duke e vendosur veten në një pozicion inferioriteti. Është e rëndësishme të theksohet se vetëvlerësimi është një komponent themelor i qenies sonë; është themeli mbi të cilin ndërtojmë ndjenjën tonë të vetvetes dhe përcakton se si lidhemi me botën dhe me veten. Ai fillon të zhvillohet në fëmijëri dhe vazhdon të rritet ndërsa zhvillohemi. Ai ndikohet nga përvojat që kemi gjatë gjithë jetës sonë.
Ndërsa është e vërtetë që shumë fëmijë zhvillojnë një identitet dhe vetëvlerësim të shëndetshëm, është po aq e vërtetë që të tjerët zhvillojnë një vetëvlerësim që është i dëmshëm për ta. Në këtë drejtim, është e rëndësishme që si prindërit ashtu edhe mësuesit të jenë të vëmendshëm ndaj shenjave të vetëvlerësimit të ulët tek një fëmijë, në mënyrë që të ofrojnë mbështetjen e nevojshme.
“Njerëzit me vetëvlerësim të shëndetshëm e shohin veten si qenie njerëzore pozitive, të përgjegjshme, konstruktive dhe të besueshme.” -Shoqata Kombëtare për Vetëvlerësim
Si mund ta kuptoj nëse fëmija im ka vetëvlerësim të ulët?
Cilat janë saktësisht simptomat e vetëvlerësimit të ulët? Çfarë na shtyn të dyshojmë se një fëmijë mund të vuajë prej tij? Është e rëndësishme të jemi të vetëdijshëm për simptomat e mundshme në mënyrë që t’u ofrojmë atyre mbështetjen e duhur. Ja disa shenja paralajmëruese:
Pasiguria: mungesë besimi në aftësitë dhe potencialin e vet. Nëse fëmija im ka vetëvlerësim të ulët, ai mund të mendojë se është i paaftë (vetëefikasitet i ulët).
Pesimizëm: Mund të jesh i bindur se gjërat nuk do të shkojnë mirë për ty. Supozon se do të dështosh paraprakisht, duke pasur një pikëpamje negative për veten.
Turpi: Një fëmijë që vuan nga vetëvlerësimi i ulët bëhet tepër i turpshëm. Ai ka njëfarë frike nga kontakti shoqëror sepse mendon se nuk do t’i arrijë qëllimet që i ka vënë vetes në këtë fushë.
Perfeksionizmi: Fëmijët me vetëvlerësim të ulët kanë tendencë të jenë perfeksionistë, duke besuar se diçka nuk është bërë siç duhet derisa të ndalojnë së zbuluari gabimet, sado të vogla të jenë. Kjo gjithashtu çon në një nivel të lartë autokritike kur nuk arrijnë atë që duan: “Jam i pavlerë sepse nuk munda të merrja notat më të mira.”
Është thelbësore t’i kushtohet vëmendje shenjave paralajmëruese, pasi shëndeti i mirë psikologjik bazohet në vetëvlerësim të mirë, siç pohon psikologu Nathaniel Branden .
Autori, në veprën e tij “Gjashtë Shtyllat e Vetëvlerësimit”, pohon se vetëvlerësimi i ulët është një nga faktorët shkaktarë për vuajtjen nga problemet psikologjike.
Më poshtë, rendisim disa rekomandime që i konsiderojmë shumë të rëndësishme nëse fëmija im ka vetëvlerësim të ulët.
Lamtumirë krahasimeve
Është e rëndësishme të shmangni krahasimet negative, pasi këto mund t’i bëjnë fëmijët të ndihen të papërshtatshëm ose inferiorë ndaj të tjerëve. Për shembull: “Motra jote merr nota më të mira se ti”, “Shoqja jote e klasës ka aftësi më të mira”, “Shoqja jote luan më mirë se ti”. Pas këtyre krahasimeve, fëmijët ka të ngjarë të ndihen të turpëruar dhe të nënvlerësuar. Ata madje mund të ndihen ziliqarë ndaj të tjerëve. Po kështu, krahasimet tepër pozitive duhen shmangur: “Je më i miri në klasë”, “Je lojtari më i mirë nga të gjithë”, pasi këto i vendosin fëmijës një nivel pritjesh që mund të jetë i vështirë për t’u përmbushur. Në fakt, motivimi i tyre mund të fillojë të sillet rreth këtij presioni të vetëimponuar, bazuar në imazhin pozitiv për veten që ata dëshirojnë me dëshpërim ta ruajnë.
Në fund të fundit, është thelbësore t’u tregohen fëmijëve kufizimet dhe/ose vështirësitë e tyre pa gjykime ose kritika negative, duke pranuar se të gjithë i kanë ato dhe se këto sfida mund të jenë të dobishme për rritjen personale pa presion ose krahasime. Kjo qasje i motivon fëmijët të arrijnë qëllimet e tyre bazuar në aftësitë dhe burimet e tyre, duke rritur kështu motivimin e tyre.
Ofroni mbështetje dhe dashuri të pakushtëzuar
Fëmija juaj duhet të dijë se ju jeni aty për të, pavarësisht gjithçkaje, pavarësisht gabimeve që bën; se nuk e doni më shumë sepse merr nota më të mira ose shkëlqen në ndonjë fushë . Me fjalë të tjera, ai duhet të kuptojë se lidhja dhe cilësia e saj nuk varen nga performanca e tij.
Me fëmijët që kanë vetëvlerësim të ulët, është edhe më e rëndësishme të jeni të kujdesshëm me gjuhën e përdorur. Etiketa si “je budalla” ose “je i keq” ka të ngjarë të bëjnë që fëmija ta perceptojë veten bazuar në atë etiketë , duke krijuar një koncept negativ për veten. Mos harroni se fëmijët e ndërtojnë kryesisht identitetin e tyre të ndikuar nga mënyra se si të tjerët i perceptojnë.
Gjithashtu krijon një atmosferë besimi dhe komunikimi të hapur. Qëllimi është që ata të ndihen rehat duke shprehur ndjenjat dhe mendimet e tyre. Në këtë mënyrë, ne mund t’i ndihmojmë ata të menaxhojnë emocionet e tyre dhe të kuptojnë se çfarë po kalojnë. Të ndihesh i kuptuar dhe i dëgjuar mund të përmirësojë vetëvlerësimin e tyre.
Është thelbësore të rritesh në një mjedis me një lidhje të sigurt lidhjeje; domethënë, me dashuri të pakushtëzuar dhe një ndjenjë mbrojtjeje.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
