E ndodhur përballë një dollapi plot me rroba, ajo qëndron e hutuar, shpesh e zemëruar me veten, me trupin, me kohën apo edhe me shoqërinë. Dhe fjalët që shpesh dalin nga goja e saj janë gjithmonë të njëjtat: “Nuk kam çfarë të vesh!”
Në pamje të parë, kjo duket si një shprehje sipërfaqësore, një ankesë e zakonshme e një gruaje para një daljeje, një takimi, apo edhe një dite pune. Por psikologjia sugjeron se pas kësaj deklarate fshihet një botë shumë më e ndërlikuar, që përfshin identitetin, vetëvlerësimin, pritshmëritë shoqërore dhe nevojën për përkatësi.
Nuk është për rrobat, është për ndjesinë
Kur një grua thotë “nuk kam çfarë të vesh”, ajo nuk i referohet mungesës fizike të rrobave. Realisht, shumë gra kanë më shumë se mjaftueshëm, madje shpesh nuk veshin kurrë një pjesë të konsiderueshme të garderobës së tyre. Ajo që mungon nuk është fustani apo bluza, por ndjesia e të qenit mirë me veten në atë moment të caktuar. Është një mënyrë e pavetëdijshme për të thënë: “Nuk ndjehem rehat në lëkurën time sot.”
Psikologia britanike Carolyn Mair, autore e librit “The Psychology of Fashion”, e përshkruan këtë dukuri si një përplasje mes asaj që ne ndiejmë për veten dhe asaj që duam të projektojmë përpara botës. Rrobat janë mjeti përmes të cilit krijojmë imazhin tonë publik – dhe kur ndjesia e brendshme nuk përputhet me imazhin që shohim në pasqyrë, lind kriza: “Asgjë nuk më shkon sot.”
Presioni i dukjes dhe perfeksionizmi
Shoqëria moderne, veçanërisht për gratë, ka ngritur standarde shumë të larta mbi pamjen e jashtme. Reklamat, rrjetet sociale, influencueset e modës – të gjitha ushqejnë një ide të përditësuar, por shpeshherë të paarritshme, të asaj se si duhet të duket “femra ideale”. Brenda kësaj vorbulle të presionit vizual, rrobat nuk janë thjesht veshje, ato janë deklarata identiteti. Mania për të dukur “siç duhet” shoqërohet shpesh me perfeksionizëm. Psikologia klinike Renee Engeln e lidh këtë me konceptin e trupit të internalizuar si projekt personal. Gratë janë mësuar të shohin trupin e tyre si një “projekt në ndërtim” dhe garderobën si mënyrë për ta prezantuar këtë projekt. Kur ndjehen të pasigurta për pamjen, trupi ose humorin, zgjedhja e veshjes bëhet një mision emocionalisht i lodhshëm.
Rrobat si mekanizëm kontrolli
Për shumë gra, zgjedhja e veshjes është mënyra më e thjeshtë për të rifituar kontrollin. Në një botë ku shpesh ndihen të mbingarkuara, të gjykuara apo të pavlerësuara, të veshurit “siç duhet” jep ndjesinë e vetëpërmbajtjes. Në këtë kuptim, kriza e përditshme e veshjes është në fakt një kërkim i stabilitetit emocional. Kur gruaja thotë “nuk kam çfarë të vesh”, ajo ndoshta kërkon siguri, pranim, dashuri ose vetëbesim. Është një mënyrë për të komunikuar një gjendje shpirtërore, pa e artikuluar drejtpërdrejt. Në psikoterapi, shpesh zbulohet se pas kësaj fjale fshihet një tension më i thellë – ankth para një takimi, frikë nga gjykimi, pasiguri për trupin, lodhje mendore ose thjesht një nevojë për të ndierë që ka kontroll mbi jetën e saj.
Rrobat dhe rolet sociale
Në psikologjinë sociale, rrobat konsiderohen pjesë e rolit që individi merr në shoqëri. Një fustan i ngushtë mund të sinjalizojë dëshirën për të tërhequr vëmendje, një kostum serioz mund të përfaqësojë autoritet dhe profesionalizëm, ndërsa një palë tuta mund të sinjalizojnë nevojën për qetësi e pushim. Kur një grua thotë se “nuk ka çfarë të vesh”, ajo ndoshta ndodhet përballë ndryshimit të një roli, nga partnerja romantike në profesioniste, nga nëna në gruan e pavarur. Ndryshimet e këtyre roleve kërkojnë edhe përgatitje mendore, dhe rrobat janë simbol i kësaj përgatitjeje. Në mungesë të ndjenjës se ajo është e “gatshme” për atë rol, lind edhe ndjenja se nuk ka veshjen e duhur.
Për ta përfunduar, shprehja e një gruaje “Nuk kam çfarë të vesh” nuk është një deklaratë e thjeshtë, është një thirrje e brendshme për ndjesi sigurie, përputhje me vetveten dhe ndoshta për një moment ndalese. Në vend që të gjykojmë këtë shprehje si një mani sipërfaqësore, le ta shohim si një reflektim të brishtësisë dhe kompleksitetit emocional të njeriut.
Ndoshta ajo nuk ka nevojë për një fustan të ri, por për një përqafim, një fjalë mbështetëse ose thjesht një moment për të qenë e pranishme me veten.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
