Kur dëgjojmë një foshnjë që qan nga dhimbja, edhe nëse nuk është fëmija ynë, trupi ynë reagon menjëherë: temperatura e fytyrës na rritet, një shenjë fizike që lidhet me tensionin emocional dhe nevojën për të vepruar shpejt. Ky reagim është pjesë e një mekanizmi biologjik që na shtyn të ndërhyjmë për të ndihmuar foshnjën në nevojë.
Prindërit e dinë mirë: e qara e një foshnjeje është një nga tingujt më të vështirë për t’u duruar. Është një tingull që, megjithëse shpreh nevojë, shkakton stres, nervozizëm dhe një ndjesi urgjence. Një studim i publikuar në Journal of the Royal Society Interface ka treguar se e qara e dhimbjes së foshnjave të moshës 0 deri në 12 muaj shkakton rritje të ndjeshme të temperaturës së fytyrës tek të rriturit, ndoshta si një mënyrë për të aktivizuar reagimin e menjëhershëm ndaj situatës.
Jo çdo e qarë është njësoj. Foshnjat qajnë për shumë arsye: nga uria, përgjumja, lodhja, por disa të qara janë më shqetësuese se të tjerat. Ato përfshijnë të ashtuquajturat “fenomene jolineare” (NLP) — tinguj të lartë dhe të çrregullt që krijohen kur foshnja tkurr fort kafazin e kraharorit dhe nxjerr ajër me presion përmes kordave vokale. Këta tinguj janë biologjikisht të dizajnuar për të qenë sa më shqetësues dhe për të tërhequr vëmendjen e të rriturve.
Për të analizuar këtë efekt, studiuesit përfshinë 41 pjesëmarrës (21 burra dhe 20 gra, me një moshë mesatare 35 vjeç) të cilët dëgjuan 23 regjistrime audio të të qarave të 16 foshnjave të ndryshme, të realizuara gjatë momenteve stresuese si gjatë banjës ose pas vaksinimit. Rezultatet treguan se të gjithë pjesëmarrësit, pavarësisht nga gjinia, përjetuan rritje të temperaturës së fytyrës kur dëgjuan të qarat, veçanërisht ato me nivele të larta të NLP-së, që përfaqësonin të qara më të dhimbshme dhe më alarmante. Sa më intensiv dhe kaotik tingulli, aq më i fortë ishte reagimi i trupit. Kjo do të thotë që tingujt kaotikë të të qarave janë të ndërtuar për të aktivizuar sistemin nervor të një të rrituri, duke e bërë atë të ndiejë urgjencë dhe përgjegjësi për të vepruar. E qara, në këtë mënyrë, nuk është vetëm një shprehje emocionale, por edhe një alarm biologjik.
Megjithatë, vetë autorët e studimit theksojnë se këto janë rezultate paraprake. Pyetje të tjera mbeten për t’u zbuluar: a ndikon përvoja me fëmijët në mënyrën se si reagojmë? Cilat janë saktësisht komponentët e tingullit që shkaktojnë këtë reagim? Apo është thjesht përzierja e zhurmshme e gjithë tingujve që krijon këtë efekt të fortë?
Për momentin, është e qartë vetëm një gjë: e qara e një foshnjeje nuk është thjesht një zhurmë, është një sinjal i fortë fiziologjik që na vë në lëvizje.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
