Pëlqehet edhe nga ata që janë introvertë dhe ndoshta nuk ndihen të qetë me komplimente. Kërkimi për konsideratën dhe vlerësimin lind nga një nevojë krejtësisht e natyrshme. Mendoni vetëm për një fëmijë i cili, duke ngarë biçikletën, dëshiron t’i tregojë nënës së tij se sa i mirë është! “Mami! Më shiko, unë eci pa duar!», «Mami, më shiko! Unë po e hedh topin…” E gjithë kjo, me dëshirën për t’u mbushur me shkëlqimin e syve të nënës, për ta bërë atë krenare për atë që jemi, për t’u pranuar.
Kjo nevojë lind nga faktorë të shumtë evolucionarë (ne kemi evoluar për të jetuar në partneritet dhe bashkëpunim me të tjerët) dhe ndikon në mënyrën se si e ndërtojmë imazhin tonë. Në njëfarë kuptimi, jemi ata që të tjerët na rikthejnë me vëzhgimet, sjelljet e tyre dhe madje edhe me komplimentet që na bëjnë!
E kemi strukturuar idenë që kemi për veten përmes përvojave të jetës dhe shumica e këtyre përvojave ndodhin në marrëdhënie. Që nga fëmijëria, ne jemi ashtu siç na kanë bërë të ndihemi të tjerët. Një fëmijë që kujdeset dhe vlerësohet mirë do të ndihet i sigurt dhe i vlerësuar. Anasjelltas, një fëmijë që vazhdimisht nënshtrohet, gjykohet, ngacmohet (…) do të përfundojë duke u ndjerë i pasigurt dhe jo mjaftueshëm i mirë. Pasi të kuptoni se si e keni strukturuar idenë që keni për veten tuaj, a dëshironi vërtet që të tjerët t’ju tregojnë se kush jeni dhe si duhet të ndiheni? Me siguri jo! Ju nuk e doni këtë. Epo, ka ardhur koha në jetën tuaj kur mund të vendosni rregullat! (https://www.facebook.com/revistapsikologjia)
Flisni me veten – Shumë shpesh ne e lëmë mendjen të endet dhe le ta pranojmë, kur nuk keni zhvilluar vetëbesim si fëmija i parë i përmendur më lart, ato mendime të lira vetëm sa do të nxisin kaos. Pasiguria gjeneron frikë e cila nga ana tjetër gjeneron mendime të frikshme dhe përforcon efektin e shqetësimeve më legjitime. Si të ndalet e gjithë kjo? Të mësojmë të ndërtojmë tek vetja atë siguri të humbur, të mësojmë të flasim me veten!
Nëse shpesh ndiheni të dërrmuar, të dekurajuar, të frenuar… Dijeni se nuk mund të zhgënjeheni nga vetja nëse askush nuk ju ka mësuar ndonjëherë se si të ndiheni të fortë dhe të sigurt! Nëse askush nuk ju ka ndihmuar ndonjëherë të zhvilloni një identitet të sigurt dhe proaktiv. Ky ndërgjegjësim duhet t’ju ndihmojë të pranoni më shumë nga ato pjesë tuajat që dëshironi të ndryshoni. Ato brishtësi janë aty për një arsye, janë zhvilluar në kontekstin në të cilin ke jetuar dhe nuk mund të ishte ndryshe, deri më sot! Pranimi dhe ndërgjegjësimi janë dy përbërësit bazë për të jetuar plotësisht sipas ambicieve të dikujt, duke e çliruar veten nga kushtëzimet dhe kufizimet emocionale.
Një strategji e mirë për të filluar të ripërcaktoni veten është të flisni me veten, të bëni fjalime të jashtme, të argumentoni në mënyrë proaktive siç do të bënte një mik i mirë. Larg nga të qenit një trend i njëhershëm, nuk duhet ta bëni vetëm kur ndiheni të mërzitur, por në baza ditore. Eksperimentalisht, është treguar se fillimi i një dialogu të brendshëm të qëndrueshëm sjell shumë përfitime: përmirëson aftësinë e planifikimit, vëmendjen, aftësinë për t’u përballur me vështirësitë e jetës (rezistencën) pa u mbingarkuar, arsyetimin, rregullimin emocional (aftësinë për të mos u mbingarkuar nga emocionet negative. ), motivimi (…).
Me pak fjalë, një bisedë e kujdesshme me veten mund t’ju bëjë versionin më të mirë të vetes tuaj! Në librin tim “Rishkruaj faqet e jetës tënde” i kushtova një kapitull të tërë se si të ndërtosh një dialog të brendshëm funksional, si të shndërrohesh në një zë miqësor, i gatshëm për të mirëpritur gjendjet e tua emocionale dhe për t’ju ngushëlluar kur është e nevojshme dhe, gjithmonë, t’ju sigurojë forcën dhe forcën e duhur për të vepruar sa më mirë.
Kur mendimet lihen të lira për të “vepruar”, pa një dialog të brendshëm të strukturuar mirë, pas një dështimi mund të bëjmë akuza shumë të ashpra dhe madje të padrejta. Mund të mendojmë “zakonisht jam i paaftë” ose më keq “jam i padobishëm! Nuk do të mësoj kurrë…”. Kur thjesht mund të pranonim humbjen dhe të mendonim “është e vështirë, por po mësoj”, duke krijuar një klimë sigurie dhe besimi.
Biseda me veten, pavarësisht nëse është e strukturuar në mendjen tuaj apo e bërë me zë të lartë, mund të ketë një ndikim shumë pozitiv në rutinën tuaj të përditshme. Disa vetë-pohime mund të veprojnë si përforcim pozitiv dhe t’ju ndihmojnë të ndiqni qëllimet tuaja. Qoftë qëllimi për të larguar një person që ju lëndon (një partner apo prind në një marrëdhënie jofunksionale me ju), për të marrë formë, për të studiuar për seancën e ardhshme të provimit apo për t’u respektuar në vendin e punës, kjo është strategjia e duhur.
Vlerësimi dhe pranimi – Presim vlerësimin dhe pranimin të vijë nga jashtë, nga të tjerët, sepse harrojmë se personi me të cilin kalojmë gjithë kohën jemi ne! Këtu, atë pranim dhe ato vlerësime mund t’i kërkojmë te vetja.
Kur ka qenë hera e fundit që keni komplimentuar veten? Që ndiheshit plotësisht të kënaqur me veten? Sigurisht që lidhej me një performancë të mirë, një rezultat të marrë apo një ngjarje të veçantë. Kjo ndodh sepse jemi mësuar ta vlerësojmë dhe ta pranojmë veten në mënyrë të kushtëzuar, pra vetëm me kusht…!
Presim gjëra të mëdha nga ne! Duam të arrijmë qëllime të larta dhe duket se mund të jemi të kënaqur vetëm nëse arrijmë qëllime kaq të idealizuara në mendjet tona (statusi, dobësia, të ardhurat, gjoksi i madh, barku, çmimi Nobel, diploma, çmimet akademike, duartrokitjet e familjes… vetëm për të përmendur ato më të zakonshmet). Ne harrojmë se mund të jemi të kënaqur me veten, pavarësisht nga këto standarde, harrojmë se mund ta pranojmë dhe duam veten për atë që jemi dhe jo për rezultatet e marra. Rezultatet do të vijnë dhe do të jenë të mrekullueshme sepse ato do të jenë evolucioni natyror i rrugës suaj të rritjes dhe jo kufizimi i forcës për të pranuar veten.
Dashuria e kushtëzuar nuk është dashuri, është një lidhje! Pse duhet ta lidhim vetëpranimin tonë me disa standarde? Kjo ndodh gjithmonë për shkak të asaj se si të tjerët na kanë bërë të ndihemi, me pak vlerë. Në thelb, pa një dialog të kujdesshëm të brendshëm, pa introspeksion dhe vetëdije, rrezikojmë të jetojmë një jetë që nuk e duam, pothuajse sikur të na është imponuar.
Ato që duhet të përfshihen në dialogun tuaj të brendshëm – Në biseda me veten, mos harroni të komplimentoni veten, gjithmonë ka pretekste për t’ju komplimentuar, vetëm se ne përgjithësisht i shpërfillim. Arsyeja? Përsëri varet nga të mësuarit. Ne nuk jemi mësuar të vlerësojmë veten nëse nuk e kemi përjetuar fillimisht këtë modalitet në një kontekst relacional. Më poshtë janë disa fraza që nuk mund të mungojnë në dialogun tuaj të brendshëm, ato ju ndihmojnë të krijoni një mjedis të sigurt marrëdhëniesh dhe të zhvilloni besimin!
I besoj vetes, jam në lartësinë e detyrës.
Jam një person i dashur.
Këto vështirësi po i përballoj më së miri dhe mjafton!
E lëshoj atë që më lëndon dhe jam në paqe.
Jam i aftë dhe i gatshëm të përballoj situatën.
Meritoj dashuri dhe qetësi.
Më pëlqejnë marrëdhëniet e shëndetshme dhe të plota.
Jam një person i qetë dhe i zhytur në mendime.
Mendoj përpara se të veproj me impuls. Jam reflektues.
Kam një vlerë që nuk varet nga ajo që prodhoj.
Jam në paqe me trupin tim.
Jam mirë në mendjen dhe në jetën time.
Si mund të mësojmë ta pranojmë veten pa kushte?
Një pyetje e thjeshtë por me një kuptim kompleks. Të përgjigjemi në të njëjtin nivel: thjesht duke mësuar të njohim njëri-tjetrin, të kuptojmë zgjedhjet, veprimet e dikujt… sepse gjithçka që jemi dhe bëjmë ka një arsye që mund të identifikohet në historinë tonë personale.
Nëse njohim vërtet njëri-tjetrin, atëherë do të bëhet e lehtë të na pranojnë, sepse do të kuptojmë se gjithçka që jemi është një “sintezë e pashmangshme”, një “formë përshtatjeje” me mjedisin ku jemi rritur. Ky kuptim do të na bëjë të lirë, të lirë nga çdo gjykim dhe formë autokritike, gjithashtu të lirë për të ndryshuar. Jo më të burgosur të asaj që ka qenë, por të lirë të jemi ajo që duam.
* Ana Maria Sepe, psikologe, eksperte në psikoanalizë
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
