Nga këndvështrimi psiko-sociologjik, edukimi seksual nuk është një proces që fillon papritur në adoleshencë, as nuk është një “bisedë e vetme” që prindërit bëjnë me fëmijët e tyre kur ata afrohen me pubertetin. Në fakt, edukimi seksual fillon shumë më herët – shpesh që në moshën 2 ose 3 vjeç, kur një fëmijë i vogël pyet me kureshtje: “Si kam lindur unë?”
1.Edukimi seksual si proces i vazhdueshëm
Sipas psikologëve zhvillimorë si Jean Piaget dhe Erik Erikson, fëmijët kalojnë nëpër faza të ndryshme të zhvillimit kognitiv dhe emocional, të cilat ndikojnë drejtpërdrejt në mënyrën se si ata përpunojnë informacionin mbi trupin, identitetin dhe marrëdhëniet. Prandaj, edukimi seksual duhet të jetë i përshtatur me nivelin e zhvillimit të tyre dhe të ndodhë në mënyrë të natyrshme dhe të përhershme, jo si një ngjarje e izoluar.
2.Roli i familjes dhe kulturës në formësimin e qasjes ndaj edukimit seksual
Në shumë shoqëri, veçanërisht ato më konservatore, bisedat për seksin dhe trupin mbeten tabu. Kjo heshtje kulturore, shpesh e motivuar nga turpi ose frika, krijon një boshllëk informacioni që fëmijët përpiqen ta mbushin vetë – shpesh nga burime të pasakta ose potencialisht të dëmshme si interneti ose rrjetet sociale.
Por nga një perspektivë sociologjike, familja dhe shkolla janë institucionet kyçe që duhet të marrin përsipër rolin edukativ në këtë fushë. Kur prindërit përgjigjen me ndershmëri dhe thjeshtësi ndaj pyetjeve të fëmijëve, ata krijojnë një ambient të sigurt, ku fëmija ndihet i lirë të eksplorojë dhe kuptojë trupin e vet dhe botën përreth.
3.Edukimi seksual si mbrojtje ndaj abuzimit dhe keqinformimit
Nga një këndvështrim mbrojtës, edukimi seksual i hershëm është një formë fuqizimi. Kur fëmijët mësojnë emrat e saktë të pjesëve të trupit, kuptojnë kufijtë personalë dhe mësojnë të dallojnë sjelljet e papërshtatshme, ata bëhen më të mbrojtur ndaj abuzimit seksual. Mosinformimi, përkundrazi, i bën ata më të cenueshëm.
4.Edukimi seksual nuk ka të bëjë vetëm me aktin seksual
Një tjetër keqkuptim i zakonshëm është se edukimi seksual përqendrohet vetëm te seksi si akt. Në të vërtetë, ai përfshin identitetin gjinor, orientimin seksual, marrëdhëniet e shëndetshme, respektin ndaj vetes dhe të tjerëve, mirëqenien emocionale dhe fizike, konceptin e konsensusit dhe zhvillimin e aftësive për të marrë vendime të shëndetshme.
5.Pse nuk ka një “kohë të duhur” për ta nisur?
Përgjigjja është e thjeshtë: sepse fëmijët rriten me pyetje, dhe kurse prindërit dhe edukatorët heshtin ose shmangin, ata humbasin një mundësi për të ndërtuar një marrëdhënie besimi. Një përgjigje e dhënë me sinqeritet në moshën 3 vjeç, një shpjegim i thjeshtë në moshën 6, një diskutim më i thelluar në adoleshencë – të gjitha këto janë pjesë të së njëjtës rrugëtim edukativ.
Edukimi seksual nuk është luks, por një e drejtë dhe nevojë zhvillimore. Sa më herët të fillojë, aq më e natyrshme dhe efektive do të jetë. Është koha që si prindër, edukatorë dhe shoqëri, të heqim dorë nga turpi dhe të zëvendësojmë heshtjen me dialogun e hapur dhe të ndershëm. Sepse një fëmijë që kupton trupin e tij dhe botën rreth tij, është një fëmijë më i sigurt, më i vetëdijshëm dhe më i fuqizuar.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
