Ka disa faktorë që ndikojnë në zgjedhjet tona dhe një prej tyre është efekti i ankorimit. Atleti Frank Tankerton tha se “ne mund të mësojmë vetëm nëse hapemi ndaj burimeve të shumta informacioni”. Efekti i ankorimit, megjithatë, është një mekanizëm njohës që mund ta çojë mendjen tonë në drejtim të kundërt.
A jemi vërtet të lirë të marrim një vendim bazuar në informacionin që kemi? E vërteta është se ka shumë faktorë që ndikojnë në zgjedhjet tona dhe një prej tyre është efekti i ankorimit. Le të shohim se për çfarë bëhet fjalë.
Cili është efekti i ankorimit?
A keni pasur ndonjëherë ndjesinë se informacioni i parë që merrni për një temë duket të jetë më i rëndësishmi, i qartë dhe vendimtar? Interpretimi i parë i një lajmi të caktuar kushtëzon mënyrën e të kuptuarit të lajmeve të mëvonshme. Është e qartë se kjo është një ndjesi e aftë për të ndikuar në vendimet tona përfundimtare.
Efekti i ankorimit është një formë e paragjykimit kognitiv. Është tendenca për të përdorur informacionin e parë të marrë për një temë të caktuar si bazë për memorizimin e të tjerëve. Me fjalë të tjera, të dhënat e para mbeten të ankoruara në kujtesën tonë. Kjo nuk do të thotë që ne nuk do të mësojmë përmendësh, kuptojmë ose përshtatim gjithçka që vijon; do të thotë, përkundrazi, se informacioni i parë ka forcë më të madhe dhe do të na udhëheqë në vendimet tona.
Është e qartë se ky efekt ka peshë të madhe në procesin e vendimmarrjes. Prandaj do të thotë që, sado pa vetëdije, informacioni i parë i marrë është ai që ndikon më shumë tek ne. Është gjithashtu e mundshme që shoqatat dhe kujtimet e mëvonshme të formohen rreth pjesës së parë të informacionit të marrë (ankorimi fillestar).
Origjina e efektit të ankorimit
Ka hipoteza të shumta rreth ankorimit, një efekt që ndodh në të gjitha fushat e jetës sonë. Le të fillojmë me një shembull. Imagjinoni që duhet të blini një shtëpi. Para se ta bëni këtë, sigurisht që do të shihni të ndryshme, do t’i krahasoni. Megjithatë, do të jetë shtëpia e parë që do të jetë një pikë referimi për të tjerët, për të negociuar, diskutuar apo refuzuar. Në fund të fundit, për të vendosur. Ndoshta para se të fillonit të shihnit shtëpitë e ndryshme, keni pasur një ide tjetër. Megjithatë, nuk ka dyshim se pas marrjes së informacionit të parë, ai ndryshoi. Të gjitha informacionet e mëvonshme do të sillen rreth përshtypjes së parë.
Sigurisht që ka përjashtime. Nëse apartamenti i dytë ju lë një përshtypje të fortë, ndoshta do të harroni të parin ose do të mendoni se shtëpia e parë është krejtësisht jashtë mundësive tuaja.
Ankorimi dhe rregullimi
Ne përgjithësisht përpiqemi të largohemi nga spiranca kur duhet të marrim vendime, por nuk jemi plotësisht të suksesshëm. Kjo dëshmohet nga fakti se vendimi përfundimtar është afër, në një mënyrë apo tjetër, me të dhënat e para të ankoruara.
Aksesueshmëri selektive
Pasi ndodh ankorimi, truri vlerëson një përgjigje të përshtatshme. Nëse nuk është adekuate, do të bëjë gjykime të tjera, por gjithmonë duke u bazuar në informacionin e ankoruar.
Le të ndryshojmë qëndrimin tonë
Pas ankorimit, ne ndryshojmë qëndrimin tonë për t’u përshtatur me karakteristikat e këtij informacioni. Prandaj, përgjigjet e mëvonshme do të jenë gjithmonë të lidhura me spirancën. Për shembull, është e mundur që duke filluar nga ankorimi i ri, ajo që më parë na dukej e lirë të fillojë të duket e shtrenjtë ose anasjelltas. Mendoni, për shembull, sa mund të paguajmë për një smartphone sot. Disa vite më parë a nuk do të dukej e çmendur kjo?
Faktorët ndikues
Disa faktorë ndihmojnë në modulimin e efektit të ankorimit, si në formë ashtu edhe në intensitet:
Humor. Ai vepron në një mënyrë të favorshme ose të kundërta me efektin e tërheqjes së spirancës. Njerëzit me depresion, për shembull, priren të jenë më të saktë në përshtatjen e informacionit, megjithëse studime të tjera argumentojnë se prirja e tyre është më pasive.
Përvoja. Një person me kulturë dhe trajnim është më pak i ndjeshëm ndaj këtij fenomeni. Megjithatë, askush nuk është i përjashtuar nga efektet e tij.
Personaliteti. Sipas studimeve, efekti i ankorimit ka më pak ndikim tek njerëzit më ekstrovertë sesa tek ata introvertë.
Aftësitë njohëse. Sa më të larta të jenë, aq më i vogël është efekti, megjithëse studimet janë të diskutueshme.
Duket se askush nuk është i përjashtuar nga efekti i ankorimit. Megjithatë, na takon neve, të paktën pjesërisht, të vendosim deri në çfarë mase jemi të ndikuar.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
