“Përplasja e krahëve të një fluture mund të shkaktojë një uragan në një pjesë tjetër të botës” … Me këtë fjali të thjeshtë mund të përmbledhim se nga çfarë përbëhet efekti i fluturës.
Veprime të vogla të afta për të gjeneruar ndryshime të mëdha pozitive. Kjo ide e rrjedhur nga fizika mund të zbatohet edhe në fushën e psikologjisë. Të gjithë ne, në një farë mënyre, përplasim vazhdimisht krahët tanë të padukshëm duke shkaktuar efektin e fluturës. Le të mendojmë për këtë: Ndonjëherë një veprim i vogël mirësie mund të bëjë një ndryshim të madh. Nga ana tjetër, një fjalë e thënë në kohën e duhur për një koleg, mik ose të huaj mund të shkaktojë një ndryshim të këndvështrimit që rrjedh drejt përparimit pozitiv.
“Nuk mund të ndryshosh dikë pa e shkatërruar atë që ishte” -Efekti i fluturës-
Efekti i fluturës dhe teoria e kaosit
Efekti i fluturës është një metaforë e përdorur për të shpjeguar teorinë e kaosit, e shpjeguar gjithashtu nga Lorenz. Sipas kësaj teorie, ka sisteme në univers që janë shumë të ndjeshme ndaj pranisë së variacioneve, të cilat mund të gjenerojnë rezultate shumë të ndryshme (megjithëse të kufizuara) në një mënyrë kaotike dhe të paparashikueshme.
Modeli kryesor i teorisë së kaosit propozon që nëse imagjinojmë dy botë identike, të cilat ndryshojnë vetëm në një variabël pothuajse të parëndësishëm, me kalimin e kohës ky ndryshim i vogël mund të bëjë që të dyja botët të bëhen gjithnjë e më të ndryshme. Derisa është praktikisht e pamundur të vërtetohet se dikur ishin pothuajse identike. Efekti i fluturës dhe teoria e kaosit na ftojnë të mos bëjmë parashikime të sakta afatgjata. Variablat e vegjël mund të ndryshojnë rezultatet në një masë të madhe.
Efekti i fluturës në psikologji
Ndryshimet e mëdha ndonjëherë fillojnë me veprime të vogla, të rastësishme. Në psikologji kjo marrëdhënie është e njohur, prandaj efekti i fluturës është i pranishëm në shumë teori dhe qasje. Një rast mjaft ilustrues i këtij skenari ndodh brenda psikopatologjisë. Edhe pse një person në depresion nuk vëren fillimisht një përmirësim kur fillon t’i kushtojë më shumë kujdes higjienës së tij të përditshme, herët a vonë do të vërejë se ky fakt e ka ndihmuar të kapërcejë depresionin.
Nga këto veprime të vogla personi zgjedh të provojë të tjerët, si për shembull largimi nga shtëpia për herë të parë pas një kohe të gjatë, kthimi në punë, rifitimi i kënaqësisë, qëndrimi më aktiv etj. Tani, ky parim nuk është vetëm i domosdoshëm për të kuptuar ndryshimet, por është gjithashtu tepër i dobishëm për zhvillimin e një kompetence thelbësore psikologjike: përshtatjen ndaj pasigurisë dhe fleksibilitetin mendor.
James Yorke, pedagogu dhe profesori i matematikës në Universitetin e Maryland, na thotë se pa teorinë e kaosit dhe efektin e fluturës, njerëzit nuk do të ishin në gjendje të përshtateshin me çdo sfidë gjatë rrjedhës së evolucionit. Ne duhet të përgatitemi për ngjarje të papritura, pra për efektin që ka rasti në jetën tonë. Ndonjëherë, këto ndryshime të papritura të fatit janë pozitive dhe na favorizojnë. Të tjera, si krizat ekonomike dhe sociale, na detyrojnë t’u drejtohemi burimeve të çmuara personale si elasticiteti, kreativiteti, mentaliteti i rritjes, qasja pozitive, etj.
Nga ana tjetër, John Gribbin, profesor i astrofizikës në Universitetin e Sussex, ka shkruar një libër shumë interesant mbi këtë temë të quajtur Deep Simplicity.
Në të ai shpjegon se njerëzit janë një nga “sistemet” më të ndjeshme në këtë botë, veçanërisht gjatë një periudhe të saktë të jetës: fëmijërisë. Ndonjëherë mjafton një ngjarje e rastësishme që do të shënojë përgjithmonë mendjen tonë. Mund të jetë një ngjarje traumatike, por mund të jetë edhe një fakt specifik dhe magjepsës që në një moment të caktuar na jep një qëllim, një pasion për jetën.
Çfarë mund të bëjmë për efektin tonë flutur?
Tashmë e dimë se çdo dinamikë specifike mund të ketë efekte pozitive dhe negative tek tjetra. Kështu, efekti i fluturës na kujton se ndonjëherë mund të jemi si ai guri që hidhet në një pellg dhe që fillon të gjenerojë valë në sipërfaqen e ujit.
Ajo që bëjmë, themi ose shprehim ka një ndikim të drejtpërdrejtë tek ata që na rrethojnë, rrjedhimisht edhe tek ne. Ka aspekte të sjelljes sonë për të cilat duhet të kujdesemi. Vetëm në këtë mënyrë do të gjenerojmë ndikime pozitive dhe një ekuilibër harmonik nga i cili përfitojmë të gjithë.
- Flisni qartë
Në vend që të spekuloni për diçka ose dikë, ia vlen të flisni qartë për të shmangur keqkuptimet. Në shumë raste, jo gjithçka që shohim ose dëgjojmë është e vërtetë. Është më mirë të kërkoni dhe të mos refuzoni asgjë. Në këtë mënyrë do të shmangim edhe zemërimin apo ofendimin pa arsye.
- Përmirësoni vëmendjen
Është e mundur të fitojmë kontroll më të madh mbi mjedisin përreth dhe efektin e fluturës duke punuar në vëmendjen tonë. Në vend që të lejojmë mundësinë për të gjeneruar këto ndryshime rreth nesh, ne gjithashtu mund të sjellim me vetëdije dhe drejtpërdrejt ndryshime të vogla pozitive. Diçka e tillë mund të arrihet vetëm duke qenë të vëmendshëm dhe të ndjeshëm ndaj gjithçkaje që ndodh rreth nesh. Nëse jemi në gjendje të veprojmë në kohën e duhur, do të nxisim ndryshime dramatike.
- Jini të butë për të inkurajuar efektin e fluturës
Me një buzëqeshje të thjeshtë ose një mëngjes të mirë për një fqinj, ne do të krijojmë një atmosferë të këndshme përreth. Të qenit i sjellshëm nuk kushton asgjë dhe ka përfitime të shumta. Pra, të mos hezitojmë, ia vlen të tregohemi të sjellshëm me të tjerët dhe do të marrim pozitivitet. Një shembull se si ky virtyt mund të ndryshojë mjedisin tonë gjendet në një studim të kryer në Universitetin Stanford. Mirësia e krijuar në çdo mjedis pune krijon klima më të lumtura dhe më produktive.
Mirësia është si një jastëk, i cili edhe nëse nuk ka asgjë brenda, të paktën zbut rrënimet e jetës. -Arthur Schopenhauer-
- Shijoni kënaqësitë e vogla
Një filxhan kafe ose çokollatë ndërsa shikojmë shiun, vëzhgojmë sesi fle një fëmijë, luajmë me fëmijët, mbyllim sytë dhe nuhasim ose dëgjojmë zhurmën e detit na jep kënaqësi të menjëhershme. Ne do të gjenerojmë një “pus lumturie brenda nesh”. Efekti i fluturës, siç mund ta shihni, fillon me veprime të thjeshta të afta për të nxitur jo vetëm një mirëqenie të madhe tek ne, por edhe një përmirësim të shëndetit.
- Efekti flutur: veprime të vogla për të tjerët pa pritur asgjë në këmbim
Gjestet e vogla si mbledhja e ushqimit, ndihma e të tjerëve, heqja dorë nga një vend, perceptimi i një problemi te një mik dhe bërja e gjithçkaje për ta ndihmuar atë, krijojnë efekte fluturash në terma afatshkurtër, afatmesëm dhe afatgjatë. Si fillim, është vërtetuar se altruizmi gjeneron lumturi dhe nëse kombinojmë gjestet e vogla të secilit, do të gjenerojmë një stuhi të madhe. Imagjinoni që çdo person të sjellë një pako me oriz për më të varfërit për festa; kilogramë dhe kilogramë do të grumbullohen shumë… Dhe të gjitha me një gjest të thjeshtë, një veprim i thjeshtë me të cilin mund të formohet një shoqëri më e mirë, më humane dhe më e lumtur.
- Ndaluni për një minutë kur jeni të zemëruar
Të marrim frymë thellë dhe mendojmë se jemi me fat për gjithçka që kemi… Në këtë mënyrë nivelet tona të ankthit do të ulen, do të dalim nga spiralja e zemërimit dhe do të parandalojmë ndjenjat e pashëndetshme. Gjeste si këto parandalojnë dhimbjet e kokës, dhimbjet e stomakut, ftohjet etj.
- Mendoni për sot dhe jo për të nesërmen
Nëse tani mund të bëjmë një shëtitje me partnerin ose një udhëtim në plazh, le ta bëjmë. Ne do të gjenerojmë lumturi me këto gjeste të vogla. Megjithatë, kur përballemi me një kohë të keqe, mendojmë se sa shumë kemi qeshur në të kaluarën; kjo do të na ndihmojë të përballojmë më mirë vështirësitë.
- Zakonet e shëndetshme
Fillimi i ditës me humor të keq, pirja e duhanit për t’u qetësuar, ngrënia gjithmonë e ushqimeve jo të shëndetshme janë zakone të këqija që përfundojnë duke përcaktuar drejtimin e jetës sonë. Në këtë rast idealja është të mësoni t’i njihni dhe t’i shmangni sa më shumë. Duke u zgjuar me humor do të vërejmë ndryshime të mëdha. Gjestet e vogla përmirësojnë jetën.
Thuhet se përplasja më e vogël e krahëve të një fluture mund të shkaktojë një uragan në anën tjetër të botës. –The Butterfly Effect–
Burimi / https://lamenteemeravigliosa.it/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
