Njerëzit që vuajnë nga Efekti i Qendrës së Vëmendjes shpesh ndiejnë sikur nuk mund të kenë asnjë të metë të dukshme ose të bëjnë gabime, sepse gjithmonë mendojnë se të tjerët janë duke i vëzhguar dhe gjykuar ato. Ky efekt është një fenomen psikologjik që i bën ata të ekzagjerojnë çdo gabim, edhe nëse është shumë i vogël.
Çfarë është efekti i qendrës së vëmendjes?
Ky efekt përshkruan tendencën e individëve për të mbivlerësuar çdo gabim të mundshëm dhe për ta parë atë si diçka shumë më të dukshme nga sa është në realitet. Ata që vuajnë nga ky fenomen mendojnë se çdo gabim i vogël, si një puçërr në fytyrë ose një njollë në rrobat e tyre, do të vihet re dhe do të gjykohet nga të tjerët. Ky ndjenjë është më e zakonshme tek adoleshentët, por edhe shumë të rritur përjetojnë të njëjtën gjë.
Një person që ka këtë tendencë mund të shqetësohet edhe nga diçka të vogël si një puçërr dhe të ndiejë sikur të gjithë po e shohin dhe po e gjykojnë. Ky person mund të ketë një vetëvlerësim të ulët, por njëkohësisht mund të ndiejë se është në qendër të vëmendjes, sikur gjithë universi është duke u fokusuar tek ai.
Reklamat dhe efekti i qendrës së vëmendjes
Reklamuesit janë të vetëdijshëm për këtë fenomen dhe shpesh krijojnë reklama që i bëjnë njerëzit të ndihen keq për veten nëse nuk përdorin një produkt të caktuar. Ata tregojnë skena ku dikush veçohet ose refuzohet nga të tjerët për shkak të një zgjedhje që bëjnë, si për shembull, mos përdorimi i një marke të caktuar. Kjo nënvizon se ata që janë të shqetësuar për mendimet e të tjerëve janë më të predispozuar për t’u manipuluar.
Përkufizimi i efektit të qendrës së vëmendjes
Në thelb, Efekti i Qendrës së Vëmendjes është tendenca për të mbivlerësuar karakteristikat dhe sjelljet e dikujt, duke menduar se çdo gabim është jashtëzakonisht i dukshëm për të tjerët. Kjo ndodh sepse individi i prekur mendon se dikush ka vënë re diçka që nuk është e rëndësishme për shumicën e njerëzve. Në realitet, shumica e njerëzve nuk i kushtojnë vëmendje gabimeve të tilla.
Ky efekt mund të krahasohet me një lloj paranoje: individi i prekur ndihet i veçantë dhe ndonjëherë fajtor për diçka që nuk mund ta përcaktojë. Kjo mund të krijojë një ndjenjë të kontradiktës, ku një person mund të ndiejë se po gjykohet vazhdimisht, por gjithashtu mund të ndiejë se është më i rëndësishëm se të tjerët.
Ndikimi në sjelljen e njerëzve
Për këtë arsye, njerëzit që preken nga ky efekt mund të bëhen të varur nga mendimet e të tjerëve. Ata duan të tërheqin vëmendjen pozitive, duke u munduar të jenë më të mirë se të tjerët, por njëkohësisht frikohen nga mundësia që të tjerët të i gjykojnë për një gabim të vogël. Kjo krijon një marrëdhënie komplekse me të tjerët, ku një person mund të dëshirojë të magjepsë, por gjithashtu të ketë frikë se do të kritikohen.
Një eksperiment zbulues
Një studim i kryer në Universitetin Cornell shqyrtoi Efektin e Qendrës së Vëmendjes duke iu kërkuar disa vullnetarëve të veshin një bluzë që ata e konsideronin të sikletshme. Pas një dite, ata duhej të parashikonin se sa shumë njerëz do të kishin vënë re veshjen e tyre. Pasi bëri këtë, secilit vullnetar iu kërkua të thoshte se sa njerëz i kishin kritikuar për këtë veshje.
Rezultatet treguan se shumica e vullnetarëve ekzagjeruan ndjeshëm në vlerësimin e numrit të njerëzve që kishin vënë re bluzën. Më pak se gjysma e të tjerëve kishin vënë re diçka të tillë, megjithëse ata mendonin se çdo person do të kishte vënë re menjëherë.
Si të kapërcehet efekti i qendrës së vëmendjes?
Nëse vuani nga Efekti i Qendrës së Vëmendjes, mund të jetë e dobishme të punoni me një psikolog për të përballuar këtë ndjenjë. Megjithatë, ka disa hapa të thjeshtë që mund të merrni për të menaxhuar këtë fenomen. Disa këshilla përfshijnë:
Verifikoni supozimet tuaja. Bëni një eksperiment të ngjashëm me atë të Cornell-it dhe pyetni të tjerët nëse ata e kanë vënë re ndonjë gabim të vogël që keni bërë. Shpesh, do të habiteni kur të kuptoni se të tjerët nuk i kanë vënë re këto detaje.
Analizoni turpin. Pse ndiheni kaq të turpëruar për një gabim të vogël? Çfarë ka kaq të keqe në lidhje me të? Çfarë mund të jetë e papranueshme për të tjerët?
Kujtoni virtytet tuaja. Pavarësisht se si e shihni veten, përqendrohuni në ato aspekte të vetes që ju bëjnë të vlefshëm dhe të dinitetshëm, dhe përpiquni të mos e lidhni vlerën tuaj me gabimet e vogla.
Përballuni me pasigurinë tuaj. Shumë herë, Efekti i Qendrës së Vëmendjes rrjedh nga mungesa e pranimit të vetvetes. Mund të jetë e dobishme të bëni një reflektim të thellë dhe të pranoni të metat dhe gabimet tuaja si pjesë të natyrshme të qenies tuaj.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
