Përgatiti Orjona Tresa
Nisur nga një deklaratë e Papa Françesku-t se “Kënaqësia seksuale është diçka për t’u çmuar, por është e minuar nga pornografia, ai u bëri thirrje katolikëve që të shmangin këtë të fundit pasi dëmton dashurinë dhe marrëdhëniet e vërteta. Ekspozimi i fëmijëve ndaj pornografisë është një fenomen që sot po flitet shumë nga psikologët, të cilët e vënë theksin në traumat që ajo sjell.
Për psikologen Edlira Dyrmishaj, e ftuar në një emision televiziv, vetmia konsiderohet si një nga shkaqet pse sot njerëzit janë më të vetmuar, dhe se edhe të ekspozuarit ndaj pornografisë ndikon në këtë gjë.
Imazhet e abuzimit seksual në internet janë shumë voluminoze dhe ato fëmijët i gjejnë fare lehtë. Çdo ditë që ata hapin kompjuterin për aktivitetet e tyre normale, mund t’u shfaqen në formë reklame imazhe të tilla, të cilat u imponohen pa të drejtë. Ndaj prindërit sipas psikologes Dyrmishaj, luajnë një rol të rëndësishëm në kujdesin dhe monitorimin e pajisjeve teknologjike në duar e fëmijëve të tyre.
“Prezenca e pornografisë në jetën shumë personale të individëve, sidomos tek të rinjtë, adoleshentët, për fat të keq edhe fëmijët i gjen të ekspozuar para kësaj grafike shumë të ngarkuar për sistemin e tyre njerëzor. Ky ekspozim sjell dëme jo vetëm në aspektin vetmitar të ndjenjave, por edhe në zhvillimin neurologjik të trurit”, thotë Dyrmishaj.
Një trajtim më të thellë i jep kësaj çështjeje Caroline Giroux, profesore e asociuar klinik, psikiatre në Universitetin e Kalifornisë. Përmes disa shembujve, ajo konkretizon se si ekspozimi ndaj pornografisë në fëmijëri ndikon në trauma dhe tjetërsim sjellor në moshën e tyre të rritur. Një prej rasteve është dhe ai i një babai të ri, që në të njëzetat e tij ishte në telashe me ligjin për shkak të ekspozimit të papërshtatshëm të organeve të tij gjenitale në publik. Ai kishte edhe shpërthime me shkatërrim të pronës. Gjatë seancave të para me të, thotë psikiatria, “u godita nga shprehja e tij e mitur, pothuajse si fëmijë, me një ndikim të papërshtatshëm në lidhje me sjelljen e tij, ndoshta për shkak të mungesës së mprehtësisë. Aftësia e tij e dobët për t’u marrë me zhgënjimin, për të rregulluar zemërimin dhe impulset tregonte një formë frenimi zhvillimor. Muaj (dhe një fëmijë tjetër) më vonë, pasi kishte hetuar gradualisht të kaluarën e tij dhe duke u përpjekur të kuptonte se çfarë e kishte çuar në seksualitetin e tij të çrregulluar, përfundimisht zbuloi se kur ishte fëmijë, babai i tij e bëri të shikonte pornografi. Ishte shqetësuese përpjekja për të imagjinuar efektin e imazheve potencialisht dërrmuese, ngjallëse por edhe degraduese të një truri të pafajshëm në formim. Për mendimin tim, është një formë e traumës seksuale, ashtu si të dëshmosh një aksident automobilistik ose abuzimi prindëror në familje mund të jetë traumatik për vëzhguesin.”
Psikiatrja Giroux thotë në analizën e saj se për shumicën e të rinjve, faza psikoseksuale e zhvillimit mund të jetë e trazuar, plot ndjesi dhe emocione komplekse, kontradiktore, dërrmuese. “Unë si psikiatër shoh shfaqje të ndryshme të realitetit tjetër, kur kjo fazë nuk është mbrojtur, respektuar dhe ushqyer siç duhet. Përjetimi i abuzimit seksual në fëmijëri, adoleshencë ose në moshë madhore është një mekanizëm i dukshëm që mund të ndikojë në një mënyrë të madhe se si i mbijetuari e percepton dhe trajton seksualitetin ose intimitetin gjatë gjithë jetëgjatësisë. Mund të jetë e vështirë të kuptosh një dimension njerëzor që mund të perceptohet si i lumtur dhe i tmerrshëm, dhe për të zgjidhur dikotominë midis kënaqësisë dhe traumës në varësi të kontekstit (seks konsensual kundrejt përdhunimit). Shmangia e kësaj sfere në tërësi (diskutim, marrëdhënie) është e kuptueshme, por nuk e zgjidh problemin”.
Ekspozimi i fëmijëve ndaj pornografisë duhet të ndalohet dhe të rregullohet më mirë, thotë psikiatria, pasi është shkelja e kufijve të tyre shpirtërorë dhe bindjet në zhvillim rreth trupit, zhvillimi seksual dhe marrëdhëniet intime, në një mënyrë të ngjashme që bën abuzimi i drejtpërdrejtë seksual në trupin e tyre. Nëse kjo traumë nuk identifikohet dhe përpunohet menjëherë, i mbijetuari rrezikon të rishfaqet si një përpjekje për të zgjidhur atë që dikur e la të pafuqishëm, apo edhe të përfshihet në sjellje të ngjashme kriminale.
“Studimet etiologjike kanë sugjeruar se është ndërveprimi i faktorëve të të mësuarit biologjik dhe social që ndikojnë në zhvillimin e sjelljeve ofenduese seksuale. Faktorët gjenetikë mund të predispozojnë një individ për të ndjekur një nevojë specifike njerëzore (p.sh. seksi ose intimiteti), por janë përvojat mjedisore (p.sh. keqtrajtimi i fëmijëve) ato që ofrojnë metodat për të cilat këto nevoja plotësohen ose në mënyrë të përshtatshme nëpërmjet zhvillimit të marrëdhënieve ose në mënyrë të papërshtatshme nëpërmjet përdorimit të dhunës seksuale. Kjo do të thotë se ne nuk kemi asnjë justifikim si shoqëri për të mos investuar burime në parandalimin e traumave seksuale të çfarëdo lloji”.
Pra, ekspozimi ndaj pornografisë nuk është i parëndësishëm. Mund të ketë efekte traumatike që çojnë në shqetësime të konsiderueshme, sjellje përçarëse, seksualitet kompulsiv dhe madje edhe përpjekje për vetëvrasje. Sipas Caroline Giroux, derisa shoqëria jonë të bëhet më e ndërgjegjshme deri në atë pikë sa ta parandalojë këtë duke rregulluar aksesin në materiale të tilla në mënyrë më efektive, psikoterapia duhet të jetë ndërhyrja kryesore për të trajtuar traumën e pazgjidhur, për të ndihmuar personin të përballet me turpin, zemërimin, pendimin dhe gjendjen e keqe në mënyrë që të lehtësojnë integrimin e skenarëve dhe perceptimeve më të shëndetshme të seksualitetit. “Duhet të kontribuojmë gjithashtu në thyerjen e ciklit të traumës. Në disa raste mund të indikohet një mjekim që redukton impulsivitetin, apo edhe një SSRI nëse duam të përdorim efektet anësore seksuale në avantazhin e pacientit.
Edhe një herë, ky fenomen ilustron ndikimin më të spikatur të përvojave jetësore dhe ekspozimit në paradigmën ‘natyra kundër edukimit’. Kur kontrollojmë për ACE (përvoja të pafavorshme të fëmijërisë), duhet të pyesim për një ekspozim të tillë, në cilën moshë, shkallë ose dozë dhe ndikimin e tij në pikëpamjet dhe sjelljet e personit rreth seksualitetit. Rinia jonë është prekur veçanërisht nga rënia brutale e lidhjeve sociale në fillim të pandemisë COVID-19. Prindërit e mbingarkuar me tele-punë dhe shkollimin në shtëpi mund të mos kenë qenë në gjendje të monitorojnë qasjen e fëmijëve në internet në mënyrë aq efektive. Mendoj se duhet t’i mbajmë sytë hapur dhe të jemi të vëmendshëm ndaj fëmijëve dhe pacientëve tanë dhe të deshifrojmë vuajtjet, duke bërë hetimin si një detektiv. Në botën tonë shumë të dixhitalizuar, qasja në një mori mediash seksualisht eksplicite duhet të rregullohet dhe monitorohet më shumë. Është e rëndësishme të edukohet dhe të rritet ndërgjegjësimi për këtë traumë të parandalueshme, si dhe të përpiqemi për të mbrojtur trupin e njeriut për tempullin që është, si dhe funksionet e tij të çmuara, duke përfshirë seksualitetin, një dimension që mund të jetë i bukur, shpirtëror dhe përmbushës duke shtuar një fije në lidhjen mes dy njerëzve”.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
