Një nga problemet më të mëdha të bashkëjetesës është paaftësia për të vënë veten në vendin e të tjerëve. Ne po bëhemi qenie të rrënjosura në vizione, perceptime dhe nevojat e tyre. “Në fillim unë, pastaj të tjerët” apo “e vërteta ime është e vetmja që ka rëndësi” është zanafilla e kaq shumë tensioneve në jetën e përditshme dhe në universin e rrjeteve sociale.
Dhe çfarë mund të themi për marrëdhëniet familjare dhe ato në çift? Nëse do të ishim pak më empatikë, ndoshta konfliktet do të zgjidheshin në dy minuta dhe nuk do të linim të rrëshqisnim fjalët për të cilat më vonë pendohemi.
Megjithatë, të tregosh mirëkuptim dhe lidhje emocionale me dikë nuk është një detyrë e lehtë. Është një muskul psikologjik që duhet ta mundësojmë. Sepse e vërteta është se shumica prej nesh kanë lindur me një bazë neurobiologjike që e bën më të lehtë për ne të ndjejmë për të tjerët. Por ndonjëherë ne nuk e përdorim këtë kompetencë në mënyrën e duhur. Për shembull, psikopatët dhe narcisistët aplikojnë atë që njihet si empatia instrumentale, domethënë ata lidhen me emocionet e të tjerëve për t’i manipuluar dhe për të përfituar nga ata.
Ne duhet të ndërgjegjësohemi për superfuqinë që na ofron ky dimension nëse e përdorim për të bërë mirë. Jo vetëm që do të arrinim më shumë lidhje pasuruese, por do të përmirësonim shumë më tepër bashkëjetesën tonë. Për shembull, dobia e tij për arritjen e marrëveshjeve është një përfitim që ne ndonjëherë e neglizhojmë.
Empati për të jetuar më mirë
Kur ka qenë hera e fundit që keni debatuar me partnerin? Keni fëmijë dhe jeni lodhur duke debatuar me ta për pothuajse çdo aspekt? Nëse ka një nevojë që shumica prej nesh kanë kur kemi të bëjmë me një përballje, i takon tjetrit të vendosë veten në vendin tonë, që të na kuptojë. Do të na pëlqente, pa dyshim, që të gjithë të ishim në gjendje ta vendosnim veten në vendin e tjetrit. Në këtë mënyrë, një studim nga Universiteti Shtetëror i Pensilvanisë nxjerr në pah se si pandemia, larg nga bashkimi jonë si shoqëri, ka rritur polarizimin dhe madje edhe pabarazitë. Një nga synimet tona më të mëdha si njerëzim, duhet të jetë padyshim krijimi i komuniteteve më empatike. Për ta bërë këtë, nuk ka asgjë më mirë sesa të fillojmë me veten dhe me ata që jemi afër, me fëmijët tanë. Një mënyrë për ta bërë këtë është pikërisht, duke mësuar të negocioni në mënyrë që të menaxhoni në mënyrë më efektive këto diskutime dhe dallime të përditshme. Ato që, nëse nuk zgjidhen dhe nguliten, thyejnë urat dhe nxjerrin distanca tonat të pakapërcyeshme.
Si të aplikoni ndjeshmërinë e detyruar?
Empatia e detyruar ose taktike mund të stërvitet, dhe ndërsa bëhemi më të aftë në këtë fushë, shumë gjëra do të ndryshojnë. Do të jemi në gjendje ta kuptojmë veten, të ekspozojmë nevojat tona dhe t’i bëjmë të tjerët të vendosin veten në vendin tonë dhe të ecin me ne.
Strategjitë që do të na ndihmojnë:
Bëni pyetje që fillojnë me “si dhe çfarë”
Si mendoni se ndihem? Çfarë do të bënit në situatën time? (…) Empatia e detyruar do të aktivizohet te personi tjetër përmes pyetjeve me të cilat do ta bëjmë tjetrin të kuptojë pozicionin tonë. Sa më shumë pyetje t’i bëjmë, aq më shumë do të detyrohet të reflektojë.
Tregoni se dëshira juaj është të lidheni, të kuptoni dhe të arrini marrëveshje
Që ky mjet të bëhet një strategji pushteti, duhet të tregojmë një qëndrim pajtues. Është e nevojshme që të tregojmë një prirje të hapur, mirëkuptuese dhe pozitive. Nuk është e përshtatshme të biesh në lojën e qortimit dhe sulmeve. Ata duhet të perceptojnë tek ne dëshirën e fortë për t’u lidhur dhe për të gjetur një zgjidhje.
Jini emocionalisht të sinqertë
Një gjë që negociatorët e dinë është se shtypja e emocioneve dëmton të gjithë procesin për të arritur një zgjidhje. Duhet të dini si t’i rregulloni, por nëse ndjejmë frikë, trishtim, zhgënjim, duhet ta shprehim, ta bëjmë tjetrin të shohë se nuk jemi mirë. Pavarësisht shqetësimit tonë, ne duam të arrijmë një zgjidhje optimale për të dyja palët. Shprehja e emocioneve tona na humanizon dhe lehtëson lidhjen e ndërsjellë.
Apeloni për kujtimet dhe ndjenjat pozitive të personit tjetër
E mbani mend sa u argëtuam në atë udhëtim? A nuk është e vërtetë që thellë brenda vetes je një person i guximshëm që di të përballojë problemet? A nuk kemi kaluar shumë të dy më parë dhe nuk e kemi arritur? Edhe pse është e vërtetë që duhet të jemi të sinqertë për atë që ndjejmë, dialogu duhet të jetë gjithmonë i orientuar drejt dimensioneve pozitive dhe shpresëdhënëse. Ato herët a vonë e lehtësojnë një marrëveshje.
Kuptoni frikërat dhe nevojat që ka tjetri
Për të zgjuar ndjeshmërinë tek personi tjetër, së pari duhet të përsosim tonën. Kjo është loja që funksionon realisht në negociata, në afrim me të tjerët në momente konflikti. Prandaj, është vendimtare që të sqarojmë se çfarë frike, ankthi, dëshirash dhe nevojash ka personi tjetër. Vetëm kur të dimë se çfarë ka brenda kush është përballë nesh, do të arrijmë atë lidhje me të cilën ata do të arrijnë tokën tonë dhe të ndjehen si ne.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
