Sipas fjalorit, empatia është aftësia për ta vendosur veten në situatën që një person tjetër po përjeton dhe për të kuptuar gjendjen shpirtërore, mendimet dhe emocionet e tyre, sikur të ishin tonat: në praktikë do të thotë të vendosim veten në vendin e tij, ta ndjejmë atë menjëherë të afërt dhe të ngjashëm me ne. Ndërsa është e vërtetë që kjo formë e veçantë ndjeshmërie zakonisht kthehet në një shkëmbim në dy drejtime, që mbështet tjetrin, por që i bën edhe ata që janë empatikë të ndihen të kënaqur, është e vërtetë që edhe kjo ndjenjë mund të kthehet në një thikë me dy tehe mbi të cilat nevojitet një reflektim më i thellë.
JO VETËM PSIKOLOGJIA – Në përdorim të zakonshëm, termi empati është prirja për t’i ofruar vëmendjen një personi tjetër, duke lënë mënjanë shqetësimet dhe mendimet personale. Më konkretisht, në shkencat njerëzore empatia tregon një përkushtim për të kuptuar tjetrin, duke përjashtuar çdo gjykim moral dhe çdo qëndrim personal simpatie ose antipatie. Fjala, megjithatë, lindi në një fushë tjetër: në fakt ajo u “shpik” në fund të shekullit të nëntëmbëdhjetë nga Robert Vischer, një studiues i estetikës dhe arteve pamore dhe fillimisht donte të shprehte aftësinë për të perceptuar natyrën e jashtme si nëse i përkiste trupit tonë. Për shembull, duke admiruar një statujë ose një kolonë të hollë që mban një kapital të rëndë, ne përjetojmë menjëherë një ndjesi të pakëndshme lodhjeje dhe shqetësimi. Empatia më pas fokuson studimet e filozofit dhe psikologut gjerman Theodor Lipps, i cili e konsideroi atë si qëndrim për t’u ndjerë në harmoni të plotë me një person tjetër, duke kapur ndjenjat, emocionet dhe disponimin e tij, në një kuptim më të ngjashëm me kuptimin që atribuojmë ndaj saj sot.
NË MARRËDHËNIET AFEKTIVE – Të jesh empatik do të thotë të ndjesh një interes të sinqertë për tjetrin dhe kjo na bën të jemi të respektueshëm dhe të hapur ndaj opinioneve dhe emocioneve të ndryshme nga tonat: ndjeshmëria është pra në bazën e të gjitha marrëdhënieve të thella emocionale, duke filluar nga marrëdhënia që lidh prindërit me fëmijët dhe më pas, të marrëdhënieve në çift. Marrëdhëniet e dashurisë, në veçanti, janë një nga fushat në të cilat aftësia për t’u identifikuar me tjetrin është më e rëndësishme: në një marrëdhënie dashurie, të dy partnerët ia japin veten partnerit të tyre, aq sa dëshira më e lartë e një të dashuruari është që të shkrihet me tjetrin, duke e kuptuar plotësisht atë: kjo është arsyeja pse ndjeshmëria është një përbërës i rëndësishëm në forcimin e marrëdhënies në çift.
ANA E ERRËT E EMPATISË – Edhe në një ndjenjë pozitive siç është empatia, ka disa zona gri për të cilat është mirë të jemi të vetëdijshëm, t’i njohim ato në veten tonë dhe në botën përreth nesh. Për shembull, Paul Bloom, një psikolog dhe studiues në Universitetin e Yale, argumenton se ndjeshmëria është një emocion që ndonjëherë është irracional dhe “kapriçioz”, i gatshëm për të marrë parasysh paragjykimet tona të mundshme. Kjo ndodh nëse ndjenja e identifikimit ndizet vetëm ndaj subjekteve dhe situatave që na “pëlqejnë më shumë” ose që janë më afër bindjeve dhe pritjeve tona, duke ngatërruar gjykimin tonë. Një mekanizëm i këtij lloji, për shembull, mund të na bëjë të ndihemi të afërt dhe empatikë ndaj një grupi të caktuar shoqëror dhe a priori armiqësor ndaj të tjerëve. Për këtë arsye, sidomos në një shoqëri si kjo e jona që tenton të polarizojë situatat dhe komunikimin, duhet të jemi të vetëdijshëm për këto mekanizma dhe të ruajmë objektivitetin në gjykimin tonë. Ndaj, empatia duhet të na drejtojë gjithmonë dhe ndaj të gjithëve, përtej bindjeve dhe prirjeve tona.
EMPATIK LINDIM APO BËHEMI? – Mbi të gjitha, ndjeshmëria është një aftësi që duhet të përpiqemi ta kultivojmë në çdo situatë. Qoftë në një mjedis pune, familje apo shoqëri miqsh, të jesh në kontakt me një person miqësor dhe mirëkuptues është shumë më e lehtë dhe më e këndshme sesa të jetosh apo të punosh ballë për ballë me një subjekt anafektiv. Empatia bën diferencën veçanërisht në momentet e vështira, kur gjendemi në një gjendje vuajtjeje dhe vështirësie: mbështetja e një miku ose një profesionisti, për shembull një mjeku, i aftë të identifikohet me situatën tonë, por pa u përfshirë shumë në të është një ndihmë thelbësore për të transmetuar sigurinë dhe për të na bërë të përballemi me vështirësinë në mënyrën më të mirë të mundshme. Disa njerëz janë të talentuar me një ndjeshmëri të veçantë ndaj të tjerëve dhe për këtë arsye menjëherë mund të ndihen afër njëri-tjetrit, por mund të mësohet edhe ndjeshmëria. Me rritjen personale dhe evolucionin pozitiv të krijuar nga përvojat e jetës, gradualisht bëhemi gjithnjë e më të vetëdijshëm për ndjenjat tona dhe për rrjedhojë më të aftë për të menaxhuar dhe komunikuar emocionet tona, por edhe për t’i njohur ato tek të tjerët, duke i trajtuar me respektin e duhur. Prandaj, gjithçka lind nga të kuptuarit dhe njohja e vetvetes.
Burimi / https://www.tgcom24.mediaset.it/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
