Përgatiti Esmeralda Birçaj, eksperte e shëndetit mendor
“Nuk e kupton atë që po kaloj”, “Nuk mund të më ndjejë”, “Ndihem e/i vetmuar dhe e/i bllokuar”. Janë disa nga frazat më të zakonshme që dëgjojmë nga njerëzit përreth nesh kur i referohemi marrëdhënieve të tyre ndërpersonale. Në fakt, përmes këtyre reflektimeve ata kërkojnë atë që ne e quajmë ndjeshmëri në marrëdhënie. Empatia është aftësia për të “hyrë në këpucët e tjetrit” dhe psikoterapia bazohet në këtë aftësi.
Fillimisht, kur flasim për ndjeshmëri, nuk nënkuptojmë thjesht një aftësi apo mjet, por shumë më tepër një proces, një qëndrim jetësor, i cili bazohet në dëshirën për të kuptuar thellësisht mendimet dhe ndjenjat e të tjerëve. Më konkretisht, bëhet fjalë për përpjekjen për ta parë botën në të njëjtën mënyrë që e sheh tjetri, për të kuptuar më mirë se si ndihet, “si të ishim tjetri”. Kështu, duke dëgjuar jo vetëm me veshë, por edhe me zemër, pra duke kuptuar ndjenjat e personit me të cilin po flasim, mund të shpjegojmë shumë më mirë sjelljen e tij.
Në kontekstin e marrëdhënies psikoterapeutike, empatia luan një rol vendimtar, në mënyrë që terapisti të jetë i gatshëm të dëgjojë me kujdes dhe në mënyrë autentike dhe pacienti të ndjejë se mund t’i besojë anës së tij të errët dhe të lehtë. Me fjalë të tjera, empatia lehtëson lidhjen terapeutike dhe ndërtimin e besimit.
Por cilët janë komponentët thelbësorë të empatisë në një marrëdhënie terapeutike?
Aftësia për t’iu qasur subjektit nga e njëjta perspektivë. Kjo do të thotë që terapisti mund të dëgjojë të vërtetën e pacientit dhe kështu, duke kuptuar mënyrën se si ai e sheh dhe e përjeton historinë e tij, mund të shohë përmes syve të tij. Në fund të fundit, edhe njerëzit me përvoja të përbashkëta perceptojnë dhe përshkruajnë në një mënyrë të ndryshme, unike atë që kanë përjetuar.
Qëndrimi jo kritik
Të gjitha emocionet, të gjitha mendimet, gjithçka që njeriu “sjell” në psikoterapi kanë një vlerë domethënëse. Pacienti ka lirinë të ndajë atë që e shqetëson, duke e ditur se nuk ka rrezik të gjykohet. Përkundrazi, ndjeshmëria mbron pranimin!
Njohja emocionale
Në thelb, ky element ka të bëjë me aftësinë e terapistit për të “ndjerë” ndjenjat e pacientit. Në këtë mënyrë ata të dy takohen në një vend të përbashkët, duke i dhënë një përgjigje pozitive pyetjes ankthioze: “Më kupton?”.
Pasqyra e emocioneve
Komponenti i fundit lejon që njohja emocionale të shprehet me fjalë. Nëpërmjet pasqyrimit të emocionit, i jepet hapësira e nevojshme në mënyrë që pacienti të kuptojë se si emocioni që ndjen shpjegohet me përvojat që ka jetuar.
Empatia është një element i vlefshëm në procesin e shërimit. Ajo lidh terapistin me pacientin në një nivel të thellë dhe autentik. Është me të vërtetë kaq e rëndësishme, pasi zbut terrenin për të kultivuar dëshirën dhe për të shfaqur dëshirën brenda një kuadri pranimi, sigurie dhe lirie. I lejon pacientit të flasë hapur për çdo gjë që e shqetëson, duke ditur se personi që e dëgjon është aty fillimisht, për ta dëgjuar dhe më pas për ta ndihmuar të zbulojë dhe mbrojë dëshirat e tij.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
