Aktiviteti elektrik i neuroneve që popullojnë trurin e njeriut është baza e të gjitha mendimeve, ndjenjave dhe veprimeve që kryejmë. Kjo është arsyeja pse është kaq e vështirë të kuptohet se çfarë po bëjnë neuronet në çdo kohë; gjithçka që përbën jetën tonë mendore konsiston në atë kërcim të pashpjegueshëm që shkon nga frekuenca me të cilën neuronet dërgojnë impulse elektrike në shndërrimin e këtij procesi shumë të thjeshtë në mendje me gjithë kompleksitetin e tij.
Truri (Celebrali) është organi më kompleks që manaxhon gjithë qenien tonë. Truri përbëhet nga matrica më e dendur e neuroneve dhe pikërisht kjo matricë neurotike gjeneron valët elektrike që monitorohen me anë të një pajisjeje diagnostikimi të veçantë. Truri karakterizohet nga disa valë elektrike që po ashtu përcaktojnë gjendjen e tij (Gjendje qetësie apo aktivitet të lartë).
Valët e Delta (frekuenca 1-3 Hz) | Janë valë me frekuenca shumë të ulëta. Ato janë karakteristike për fazën e gjumit të thellë. Edhe pse truri është në një gjendje pushimi të thellë, kjo nuk do të thotë se nuk është i aktivizuar, por është i zënë me procese që nuk varen nga të qenit në një gjendje të ndërgjegjes dhe procese që nuk dihen racionalisht dhe të pashpjegueshme shkencërisht.
Valët Theta (frekuenca 3,5 – 7,5 Hz) | Janë valë me frekuenca të ulëta. Këto valë përcaktojnë relaksim dhe zhytjen në kujtime dhe fantazi, si dhe fazën e gjumit REM (Rapid Eye Movement) faza e lëvizjes së shpeshtë të syrit, që është ajo në të cilën ëndërrojmë.
Valët Alfa (frekuenca 8-13 Hz) | Janë një lloj i valës së trurit që ka frekuencë pak më të lartë. Gjatë kësaj faze truri është në vetëdije dhe në fazë relaksi (shëtitje e qetë në park apo në liqen etj.). Gjendja elektrike celebrale është e qetë.
Valët Beta (frekuenca 12-33 Hz) | Aktiviteti nervor në valët Beta është intensiv (Frekuenca e lartë). Ato kanë të bëjnë me veprime që kërkojnë qëndrim gatishmërie në një gjendje të caktuar dhe menaxhim të shkathët të kujdesit, të tilla si një fjalim para një auditori të gjerë, procesi i përgjigjes së një pyetjeje provimi, etj. Ky lloj i valëve të trurit është i lidhur me një menaxhim dhe fokus të lartë të vëmendjes në varësi të objektivave.
Valët Gama (Frekuenca 25-100 Hz) | Këto janë lloji i valëve të trurit me frekuencë shumë të lartë. Ato shfaqen në gjendje zgjimi të menjëhershëm dhe prania e tyre lidhet me shfaqjen e vetëdijes, me zgjerimin e fokusit të vëmendjes dhe me menaxhimin e kujtesës apo dhe aktivitete të ndryshme.
Pajisja diagnostikuese që dallon, monitoron dhe mat frekuencën e valëve elektrike të trurit emërtohet Elektro-Encefalograf (EEG). Është një aparaturë mjekësore që përbëhet nga njësia qendrore (procesori) dhe elektodat (dedekotret) që vendosen në kokën e pacientit. Elektrodat janë të lidhura me njësinë qendrore të monitorimit elektronik. Në njerëz të shëndetshëm, elektroencefalografia gjen modele karakteristike të aktivitetit ritmik, në varësi të gjendjes së zgjimit dhe performancës njohëse: në gjendje të zgjuar, të relaksuar me sy të mbyllur, ndodhin valë alfa (8-12 Hz); me sy hapur, ndodhin valë beta (13-30 Hz).
Gjatë sforcimit mendor, valët gama shfaqen në intervalin e frekuencës mbi 30 Hz. Gjatë gjumit, valët theta (4-8 Hz) dhe valët delta (<4 Hz) janë tipike. Devijimet themelore nga këto lëkundje tregojnë proceset neurologjike të sëmundjes.
Elektroencefalografia është veçanërisht e rëndësishme për diagnostikimin dhe ndjekjen e epilepsive, në të cilën ndodhin shkarkime të ngjashme me krizat e grupeve të mëdha të qelizave nervore.
EEG ndihmon për të përcaktuar llojin dhe kohëzgjatjen e krizave dhe (në rastin e fokusit epilepsi) për të identifikuar vatrat e krizës. Po ashtu ajo përdoret për çrregullime të tjera të vetëdijes. Në ilaçin e gjumit, shpesh regjistrohet një EEG gjithë natën. Nga hipnograma e regjistruar, ndër të tjera, vonesa për të rënë në gjumë, kohëzgjatja dhe shpërndarje të fazave të gjumit, dhe reagimet e zgjimit mund të lexohen.
Në shumicën e rasteve, elektroencefalografia kombinohet me metoda të tjera të matjes fiziologjike si polisomnografia, p.sh. elektrokardiografia (EKG) ose oksimetria e impulsit (përcaktimi jo-invaziv i arterieve oksigjen përmbajtja). Në këtë mënyrë, ndryshe çrregullime gjumi të tilla, si: pagjumësia, parasomnia ose disomnia mund të zbulohen dhe objektivizohen.
Përveç kësaj, elektroencefalografia ndihmon për të përcaktuar thellësinë e anestezisë, si dhe thellësinë e komës. Elektroencefalografia është një mjet për përcaktimin e vdekjes së trurit. Meqenëse lëvorja cerebrale tregon aktivitet të vazhdueshëm elektrik edhe në gjendjen e pushimit, mungesa e së njëjtës konsiderohet tregues i indit të vdekur në mënyrë të pakthyeshme. Përveç aplikimeve të saj klinike, elektroencefalografia përdoret shpesh edhe në kërkime. Këtu, ndryshimet përkatëse në kurbën EEG janë zakonisht më delikate dhe nuk mund të lexohen drejtpërdrejt, por duhet të filtrohen duke përdorur një softuer statistikor.
Elektroencefalografia shpesh përdoret për të matur reagimet dhe kohën e reagimit ndaj disa stimujve në eksperimente. Elektroencefalografia është veçanërisht e përshtatshme për këtë qëllim, sepse ka një rezolucion të lartë kohor (në intervalin milimetër).
Elektroencefalografia është përdorur komercialisht dhe terapeutikisht për disa vjet në të ashtuquajturat ndërfaqe truri-kompjuteri (BCI). Kjo teknologji lejon që kompjuterët të kontrollohen drejtpërdrejt duke përdorur valë të trurit dhe përdoret për qëllime lojërash, por gjithashtu lejon që të paralizuarit të komunikojnë me botën jashtë.
Elektroencefalografia është një metodë ekzaminimi krejtësisht e sigurt dhe e padëmshme. Vetëm elektrodat janë të bashkangjitura në skalpin e jashtëm të kokës dhe sinjalet elektrike që janë gjithsesi të pranishme rrjedhin. Pacienti ose subjekti nuk është i ekspozuar ndaj rrezatimit ose ndonjë rreziku tjetër. Një ekzaminim rutinë zgjat rreth 20-30 minuta; ndërsa për elektroencefalografinë afatgjatë mund të jenë të nevojshme pyetje të veçanta.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
