Esmeralda Birçaj: Pse njerëzit zgjedhin partnerë “të ngjashëm”?

Pas dekadave të studimit të konceptit të “vlerës së partnerit”, shkencëtarët socialë më në fund kanë të dhënat për të shpjeguar zgjedhjet romantike në “Me të Parën” (“Knocked Up” dhe “Krenari dhe paragjykime”). Zeshkane dhe e ngathët Seth Rogen nuk është ndoshta takimi ideal për asnjë femër, veçanërisht kur luan të papunët në filmin “Me të Parën”, ku i kalon ditët e saj duke pirë duhan marijuana dhe me të famshëm të bukur lakuriq.

Esmeralda Birçaj, eksperte e shëndetit mendor, Gjykata e Rrethit Vlore, Terapiste EMDR 1

Në film, Rogen nuk ka asnjë nga avantazhet e dukshme që i japin vlerë një partneri: prezantim i mirë, para, prestigj shoqëror. Sidoqoftë, përfundon në një gazetare të suksesshme në TV, i luajtur nga e mahnitshmja, Kathryn Heigl. Adam Sandler bëri një karrierë nga e njëjta recetë e besueshme e filmit dhe arkëtimet kinematografike. Por çifti i pabarabartë nuk është vetëm ëndërr e një burri.

Ka mijëra romane romantike në këtë kategori, që ishin po aq të popullarizuara kur Jane Austen shkruajti “Krenari dhe paragjykime”. Marcy i gjatë dhe i pashëm e nënvlerësoi fillimisht Elizabeth Bennett për prezantimin e saj: “Ajo është tolerante, por jo simpatike aq sa të më josh mua ndërsa klasa shoqërore e familjes së saj është aq e ulët/inferiore ndaj times”. Reagimet e tij fillestare kanë kuptim të përsosur për psikologët evolucionarë, sepse preferencat e tilla rrisin mundësinë që dikush të kalojë në gjenet e tyre.

Bukuria dhe simetria natyrore janë shenja të shëndetit dhe fitnesit gjenetik, prestigjit dhe pasurisë, duke i bërë fëmijët e dikujt më shumë të ngjarë të mbijetojnë dhe të rriten. I barabartë. Ka kuptim për njerëzit me “vlerë partneri” të lartë të insistojnë në partnerë të barabartë dhe ata e bëjnë vërtetë. Shkencëtarët, duke vëzhguar beqarët që i afrohen njëri-tjetrit, zbuluan se njerëzit priren të përfundojnë me ata që kanë një “vlerë të ngjashme” partneri.

Ky model gjendet gjithashtu në çifte të martuara: Njerëz tërheqës, të arsimuar dhe me të ardhura të larta kanë tendencë të martohen me ata si të tyret. Në fakt, ekonomistët thonë se kjo prirje në rritje e “matjes së çiftiëzimit” është shkaku kryesor i pabarazisë së të ardhurave, sepse një familje me dy fitues të të ardhurave të larta përfundon me shumë më shumë para/të ardhura sesa një familje me dy fitues të ardhurash të ulëta (ose me vetëm një të ardhur).

Por, sa sipërfaqësisht të pamëshirshëm janë njerëzit në përcaktimin e vlerës së një bashkëshorti të mundshëm? Për të hetuar, psikologët në Universitetin e Teksasit në Austin u kërkuan studentëve të vlerësonin tërheqjen e tyre romantike te shokët e klasës të seksit të kundërt. Në fillim të semestrit, studentët thuajse ranë dakord se cila nga klasa e tyre ishte më tërheqëse. Por kur u pyetën përsëri, pasi kaluan gjashtë muaj së bashku në një klasë të vogël, pati mospërputhje të mëdha në gjykimet e tyre se kush është tërheqëse dhe kush jo.

“Sa më shumë kohë njerëzit të kalojnë së bashku, aq më shumë ndryshojnë perceptimet e tyre,” tha studiuesja Lucy Hunt, e cila vitin e kaluar botoi studimin me Paul Eastwick, një profesor i zhvillimit njerëzor dhe shkencës familjare. Sipas zonjës Hunt, një person jo tërheqës mund të bëhet më tërheqës në sytë e një personi të veçantë, por mund të jetë edhe e kundërta. Për të provuar këtë efekt, studiuesit e Universitetit të Teksasit bashkëpunuan me Eli Finkel, profesore e psikologjisë në Universitetin Northwestern, në një studim të çifteve të botuar në revistën Shkencore Psikologjike, disa muaj më parë.

Pikëzimi/Nota

Disa nga çiftet ishin martuar për pesë dekada, ndërsa të tjerët “dolën” vetëm për disa muaj. Disa e njihnin njëri-tjetrin për një kohë të gjatë para se të fillonin lidhjen, ndërsa të tjerët filluan lidhjen e tyre me ata që u njohën/takuan. Pasi u filmuan duke folur për marrëdhëniet e tyre, një grup gjyqtarësh, të cilët vëzhguan secilin partner individualisht, vlerësuan paraqitjen e tyre.

Duke krahasuar vlerësimet e partnerëve, u shfaq një model i qartë, bazuar në kohën që ata e dinin para se të fillonte lidhja e tyre. Nëse ata kishin filluar të “dilnin” brenda një muaji nga njohja e tyre, atëherë ata priren të ishin po aq tërheqës. Por nëse ata e kanë njohur njëri-tjetrin për një kohë të gjatë, ose ishin miq para se të bëhen të dashur atëherë dikush që ishte tërheqës ka më shumë të ngjarë të përfundonte me dikë më pak tërheqës.

Në një studim të realizuar në vitin 2012 nga faqja e njohur online e faqes Match.com në një kampion përfaqësues të amerikanëve beqarë, pjesëmarrësve i’u kërkua t’u përgjigjeshin pyetjes së Christopher Marlowe: “Kush dashuroi nëse nuk dashuroi me shikim të parë?” Shumë, siç rezulton. Sondazhi tregoi se 33% e burrave dhe 43% e grave u përgjigjën po, kur u pyetën nëse kanë rënë ndonjëherë në dashuri me dikë që në fillim nuk e gjetën tërheqës. Studiuesi Ellen Fischer nga Instituti Keynesian në Universitetin Indiana e quajti procesin “dashuri të ngadaltë” dhe tha se po bëhej më e zakonshme pasi njerëzit ishin të vonuar/të ngadaltë për t’u martuar.

Kur pjesëmarrësit në anketim u pyetën se çfarë ndryshoi në emocionet e tyre, arsyet kryesore që cituan ishin: “biseda/diskutime të shkëlqyera”, “interesa të përbashkëta” dhe “vlerësimi i sensit të humorit të tij/saj”. Këta faktorë të njëjtë kontribuan gjithashtu në shndërrimin e Z. Darcy në “Krenari dhe Paragjykim”.

Artikuj të ngjashëm