Në vitin 1950 Bertrand Russell fitoi çmimin Nobel për Letërsinë; njohu shkrimet e tij të larmishme dhe domethënëse për lirinë e mendimit dhe idealet humanitare, tema të trajtuara në këtë artikull.
Bertrand Russell përfaqëson një nga qasjet më me ndikim në historinë e filozofisë moderne. Ai është një studiues dhe logjik britanik, puna e të cilit ndikoi në epistemologjinë, metafizikën, teorinë e dijes dhe filozofinë e shkencës. Mendimi i këtij intelektuali u shënua nga dy luftërat botërore, prej të cilave ai nxiti reflektimet për konfliktet e armatosura dhe efektet e tyre tek njerëzimi. Ky artikull eksploron rrymën filozofike të Rasëllit, si dhe çështjet që lidhen me etikën dhe bashkëjetesën në shoqëri që ai trajtoi gjithashtu.
Bertrand Russell: figura dhe transcendenca intelektuale
Bertrand Russell ishte filozof, matematicien, logjik dhe pacifist britanik. Ai lindi në 1872 në Trellech, një qytet në Uells. Që në fëmijëri është marrë me çështje politike, duke ndjekur traditën familjare. Ai u burgos disa herë, për shkak të ideologjisë së tij dhe mbrojtjes së ashpër të lirisë së shprehjes.
Jeta e tij intelektuale ishte e frytshme. Brenda Rrethit të Vjenës, Russell ishte një nga pionierët e analizës logjike, duke argumentuar se gjuha dhe njohuritë përbëhen nga atome gjuhësore: njësi themelore të kuptimit të kombinuara sipas rregullave logjike për të formuar shprehje komplekse gjuhësore.
Në të njëjtën mënyrë, ai dha kontribut të çmuar në logjikën moderne matematikore; Instituti i Matematikës UNAM thekson sa vijon:
Russell mbrojti fjalën e lirë, duke argumentuar se pushteti nuk duhet të vijë nga detyrimi. Konceptimi i filozofisë nga Russell ishte revolucionar, pasi ai konsideronte se ky ishte një term i mesëm midis teologjisë dhe shkencës: i pari nuk mund të aspirojë njohuri ekzakte; i dyti, i bën thirrje arsyes njerëzore ta dijë.
“Shkenca është ajo që ne dimë; filozofia, ajo që ne nuk e dimë.”
– Bertrand Russell-
Në këtë kuptim, ai përpiqet të zhvillojë një filozofi sqaruese lidhur me spekulimet metafizike të deritanishme. Metoda e tij fokusohet në analizën logjike të gjuhës. Prandaj, lëvizja filozofike të cilës i përmbahet Russell është atomizmi logjik, nënvizon një artikull që i bën nder këtij mendimtari, botuar në Revistën National University Magazine.
Ky atomizëm konsideron se bota përbëhet nga fakte të thjeshta që shprehen përmes gjuhës dhe mund të studiohen nga forma e tyre logjike. Në të njëjtën mënyrë, faktet atomike kanë veçantinë e referimit ndaj një objekti të vetëm dhe vetive të tij në një moment të caktuar. Një shembull i kësaj do të ishte fjalia “molla është e kuqe tani”.
Në bazë të fakteve të tilla krijohen kuptime ose struktura më komplekse semantike. Në këtë mënyrë, ata do të jenë në gjendje të mbulojnë një gamë më të gjerë të realitetit. Megjithatë, është e nevojshme të theksohet se për Russell-in faktet atomike janë ndërtimi bazë i botës.
Roli i gjuhës në filozofinë e Bertrand Russell
Analiza e gjuhës është thelbësore për filozofinë e Russell-it. Nga çfarë përbëhet? Në analizimin e kuptimit të fjalëve, pasi ato u referohen objekteve dhe vetive të botës reale. Pra, analiza e gjuhës fillon me fjali të kuptuara si propozime. Kjo do të thotë se ato konsiderohen si shprehje gjuhësore që kanë vlera të vërteta: të vërteta dhe të rreme. Në të njëjtën kohë, çdo fjali ose propozim shpreh fakte të botës reale dhe abstraksione prej saj. Për shembull: qielli është blu ose trekëndëshi ka një kënd të drejtë.
Sipas këtij konceptimi, gjuha përmbush funksionin e të treguarit të gabimeve të shkaktuara nga keqpërdorimi i gramatikës dhe analiza e saj paraqet zgjidhje për problemet filozofike.
Etika e Rasëllit
Bertrand Russell nuk shkroi vetëm për problemet që lidhen me filozofinë e dijes, ai ishte gjithashtu i interesuar për etikën. Në të ai vendosi një marrëdhënie midis lumturisë dhe mirësisë. Sipas filozofit, individi i mirë dhe i sjellshëm do të jetë domosdoshmërisht i lumtur.
Kështu, ai zhvilloi një etikë dashamirësie, për shkak të karakterit moralizues dhe stilit të tij kompromentues e liberal, vëren një vepër e Estudi General. Ky dimension i etikës është në kundërshtim me atë që bazohet në universalitetin e detyrës dhe normave, ai gjithashtu propozon një pseudo subjektivizëm.
Çfarë do të thotë? Do të thotë që çdo subjekt përvetëson vlerat si udhërrëfyes dhe se kjo zgjedhje është personale. Për më tepër, secili shkruan përkufizimin e tij se çfarë është një jetë e mirë; një aktivitet i nxitur nga ndjenjat dhe emocionet personale.
Duket në shikim të parë se Russell ka punuar mbi parimin e individualizmit etik ose moralit ku secili udhëhiqet nga rregullat e veta. Por realiteti është se ai ka marrë parasysh se mirësia apo një veprim i mirë ka pasoja sociale.
“Jeta e mirë, siç e konceptoj unë, është një jetë e lumtur. Nuk dua të them se nëse je i mirë do të jesh i lumtur, por nëse je i lumtur do të jesh i mirë.”
– Bertrand Russell –
Russell dhe liria e shprehjes
Shumë në përputhje me frymën e periudhës së pas luftës botërore, Russell mbrojti se liria është aspirata më e lartë që një qenie njerëzore mund të arrijë. Mbajtja e këtij pozicioni i shkaktoi probleme filozofit, i cili u burgos disa herë. Dhe në përputhje me sa më sipër, ai ngriti një liri mendimi apo shprehjeje, duke pretenduar se pushteti nuk duhet të vinte me forcë, aq më pak me shtrëngim apo kufizim të lirive. Përkundrazi, ai vlerësoi lirinë për të thënë dhe bërë atë që mendohet, pavarësisht nga çdo autoritet.
Pjesët e shahut për të përfaqësuar etikën individuale të promovuar nga Bertrand Russell dhe filozofia e tij.
Ky filozof britanik nxiti etikën e dashamirësisë dhe karakterit moralizues.
Një mesazh për të ardhmen në filozofinë e Bertrand Russell
Bertrand Russell u dallua për aspektin e tij pacifist, i fokusuar në mbrojtjen e bashkëjetesës sociale. Në lidhje me dijen, ai ngriti rëndësinë e referimit të fakteve gjatë studimit apo shqyrtimit të ndonjë filozofie. Do të thotë, duke u habitur për rrjedhën e vërtetë të saj dhe duke vënë në dyshim vërtetësinë e tregimeve; nga ky pozicion do të jetë më e vështirë për dëshirat të vendosin kriteret.
Duke vazhduar me trashëgiminë e tij morale, Bertrand Russell nxiti të vinte baste për harmoninë mes njerëzve, si dhe të mësonte të toleronte pavarësisht dallimeve që ka dikush me të tjerët. Në këtë mënyrë, filozofi promovoi tolerancën dhe dhembshurinë për të jetuar në shoqëri.
Burimi lamenteesmaravillosa
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
