Kur një person i dashur është në fund të jetës, është një nga momentet më të vështira emocionalisht për familjen dhe miqtë. Emocionet përzihen me frikë, dhimbje, faj, dhe shpesh mungesë të dijes se si të sillemi. Të kuptuarit e mënyrës se si të mbështesim dikë që është në prag të vdekjes është thelbësore, si për të sëmurin, ashtu edhe për ata që qëndrojnë pranë tij. Ky artikull përmbledh disa udhëzime psikologjike rreth çfarë duhet të bëjmë dhe çfarë duhet të shmangim në këto momente delikate.
Çfarë duhet të bëjmë?
1.Dëgjoni më shumë sesa flisni
Të sëmurët shpesh kanë nevojë të flasin për ndjenjat, frikën, kujtimet dhe ndoshta edhe për fundin e jetës së tyre. Dëgjimi aktiv, pa gjykim dhe pa nxitim, është një nga dhuratat më të mëdha që mund t’u ofroni.
2.Respektoni dëshirat e tyre
Nëse i dashuri juaj flet për mënyrën se si dëshiron të kalojë ditët e fundit apo ka kërkesa specifike (si p.sh. rreth vizitave, ushqimit apo trajtimeve mjekësore), përpiquni t’i respektoni ato. Kjo rrit ndjesinë e kontrollit dhe dinjitetit.
3.Jini të pranishëm emocionalisht dhe fizikisht
Shumë njerëz kanë frikë nga prania e vdekjes, por vetëm prania juaj e qetë dhe dashamirëse mund të jetë ngushëlluese. Të jesh pranë tyre pa e mbushur hapësirën me fjalë të panevojshme është shpesh më e fuqishme sesa të përpiqesh të “gjesh fjalët e duhura”.
4.Flisni hapur për ndarjen
Nëse personi i dashur dëshiron të flasë për vdekjen apo për lamtumirën, mos e shmangni temën. Flisni me sinqeritet, por me ndjeshmëri. Kjo mund të ndihmojë në përgatitjen emocionale të të dyve.
5.Kujdesuni për veten
Mbështetja e një të dashuri në fund të jetës është rraskapitëse. Lejoni vetes pushim emocional, fizik dhe kërkoni mbështetje nga një psikolog apo grup mbështetës nëse ndjeni nevojë.
Çfarë duhet të shmangim?
1.Mos i minimizoni ndjenjat e tyre
Fraza si “Mos u shqetëso, gjithçka do të jetë mirë” mund të tingëllojnë ngushëlluese, por shpesh janë shmangie të realitetit dhe mund të bëjnë që personi të ndihet i keqkuptuar.
2.Mos i impono besimet apo shpresat tuaja
Jo të gjithë ndajnë të njëjtat besime rreth jetës pas vdekjes. Edhe nëse e bëni me qëllim të mirë, mos impononi pikëpamjet tuaja shpirtërore ose filozofike. Respektoni mënyrën se si ata e përjetojnë këtë fazë.
3.Mos u përpiqni të kontrolloni gjithçka
Është e natyrshme të doni të ndihmoni, por shpesh njerëzit në fund të jetës kanë nevojë për kontroll mbi vendimet e tyre. Jepuni hapësirë për të qenë ata vetë dhe për të zgjedhur.
4.Mos shmangni praninë vetëm sepse nuk dini ç’të thoni
Shumë njerëz ndihen të shqetësuar dhe zgjedhin të largohen, por për të sëmurin kjo mund të përjetohet si braktisje. Edhe heshtja e ndarë së bashku ka vlerë.
5.Mos harroni të shprehni dashurinë
Në fund të jetës, fjalët më të rëndësishme janë: “Të dua”, “Faleminderit”, “Më fal” dhe “Lamtumirë”. Mos lini pas dore rastin për t’i thënë.
Në përfundim, kur një person i dashur është në fund të jetës, ne nuk mund ta shmangim dhimbjen, por mund të ndikojmë në mënyrën se si ai ose ajo e përjeton këtë fazë të fundit. Prania, mirëkuptimi dhe dashuria janë më të vlefshme se çdo trajtim. Sjellja jonë mund të sjellë paqe për ta dhe për ne.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
