Në jetën tonë të përditshme, lajme pafund për dhunën kriminale, urinë, luftërat, korrupsionin, terrorizmin, vlerat morale në rënie, sëmundjet dhe forcat shkatërruese të natyrës, mund të shkaktojnë frikë dhe ngurrim. Frika na mban mbërthyer dhe në vend-numëro dhe përbën një barrë të rëndë e stërmunduese psikologjike.
Frika është një emocion që nxitet nga perceptimi i një rreziku apo kërcënimi. Ky emocion ka aftësinë të shkaktojë ndryshime psikologjike dhe në sjelljen e njeriut. Njerëzit kanë frikë nga angazhimet, humbja e punës, vdekja, qëndrimi në izolim, ndryshimi e shumë të tjera. Në ndryshim me frikën nga bota, e cila krijon panik dhe ankth, frika nga Perëndia është një burim paqeje, sigurie dhe vetëbesimi.
Psikologët kanë identifikuar disa frikëra të mëdha që e mbajnë njeriun të mbërthyer dhe nuk e lejojnë t’i gëzohet kënaqësive të jetës.
Pasiguria – Njerëzit i shmangen shumë gjërave në jetë për shkak të frikës ndaj pasigurisë. Siç e thamë edhe më lart, në fund të fundit, askush në këtë botë nuk ka garanci se do të ketë një jetë të mirë. E mira është që të lëvizim, t’i themi ‘po’ një pune të re apo zhvendosjes në një vend tjetër.
Frika nga paragjykimi – Të gjithë duam të na pëlqejnë të tjerët dhe të mos na paragjykojmë. Por tek disa njerëz, frika ndaj paragjykimit është tepër e madhe dhe i pengon të ndërmarrin shumë iniciativa apo hapa drejt marrëdhënieve më të mira. E vërteta e hidhur është që njerëzit janë paragjykues nga natyra, pavarësisht gjërave që bën ti. E rëndësishme është që secili prej nesh të përpiqet të jetojë jetën siç i vjen për mbarë pa pyetur botën.
Frika e lëndimit fizik dhe shpirtëror – Jeta vjen plot të papritura dhe gjërat e ndodhitë e këqija janë shpesh të paevitueshme. Njerëzit që i frikësohen lëndimit fizik dhe shpirtëror ngelen të mbërthyer në një spirale të vazhdueshme që i pengon të jetojnë dhe t’i gëzohen jetës. Njeriu nuk merr dot shpërblim nga jeta dhe nuk bëhet i fortë pa rrezikuar, qoftë edhe emocionalisht.
Frika nga ndryshimi – Ne jetojmë në një botë që është gjithë kohës në ndryshim e sipër. Gjërat ndodhin shumë shpejt dhe jeta siç e njohim ndryshon po aq shpejt. Ka njerëz që i frikësohen ndryshimit dhe bëjnë rezistencë ndaj tij. Kësisoj ato humbasin shumë prej mundësive që u ofrohen dhe qëndrojnë vend-numëro, në jetë, karrierë dhe marrëdhënie personale.
Vetmia – Frika nga vetmia i bën njerëzit që të futen në marrëdhënie të këqija sentimentale e të mos marrin kohën që u nevojitet për veten. Frika nga vetmia i shtyn njerëzit të jenë kstremist aktivë në rrjetet sociale dhe të humbasin kështu kënaqësitë e të folurit ballë për ballë. Studimet thonë se vetmia është po aq e dëmshme për shëndetin sa duhani, ndaj është e rëndësishme që të jemi të rrethuar nga njerëzit.
Frika nga dështimi – Bëhet fjalë për një nga frikërat më të zakonshme. Askush nuk ka dëshirë të dështojë në jetë, por nga ana tjetër në jetë nuk kemi asnjë garanci. Nëse nuk ndërmarrim iniciativa si pasojë e kësaj frike, nuk do ia dalim kurrë.
Frika nga refuzimi – Frika nga refuzimi i pengon njerëzit të formojnë marrëdhënie të reja shoqërore dhe sentimentale. Kjo frikë të mban mbërthyer fort por ama nga ana tjetër falë saj, njeriu humbet shumë mundësi të arta.
Si të shpëtojmë nga ankthi, frika dhe fobitë?
Mësoni të relaksoni trupin tuaj. Relaksimi është në kundërshtim me fiziologjinë e frikës dhe qetëson. Për të mësuar se si të relaksoheni shpejt në një situatë stresuese, duhet të praktikoni mirë për disa muaj. Njëzet minuta stërvitje në ditë do të tregojnë rezultate të mira.
Mësoni teknikat e frymëmarrjes. Ato bazohen në ngadalësimin e frymëmarrjes gjatë një frike. Merrni frymë për një numërim 5 dhe nxirrni për një numërim 5.
Mos shmangni situatat dhe vendet nga të cilat keni frikë. Afrohuni gradualisht. Fillimisht imagjinoni në mendjen tuaj, duke reduktuar tensionin me relaksim të muskujve dhe të frymëmarrjes, dhe më pas afrojuni objektit të frikës suaj në realitet. Shikoni fillimisht nga ana, afrohuni të nesërmen dhe kështu me radhë derisa të arrini distancën minimale. Në procesin e kapërcimit, mund të përdorni ndihmën e miqve dhe familjes.
Mos harroni se stili juaj i jetesës ndikon në shpejtësinë e “shërimit” tuaj. Problemet e pazgjidhura, gjumi i dobët, stresi, lodhja, sëmundjet kronike ngadalësojnë procesin e shërimit. Mundohuni të mos e shtyni pafundësisht atë që nuk do të zgjidhet vetë.
Frika nga komunikimi në shkallë të ndryshme të ashpërsisë është e pranishme në shumë njerëz. Mund të jetë vetëm një droje e lehtë kur flet me një të huaj. Por nëse frika e komunikimit ndërhyn në një jetë të plotë të një personi, duhet ta heqësh qafe atë.
Jepini vetes kohë të mjaftueshme për të kapërcyer frikën tuaj. Mos nxitoni të hiqni dorë nëse, pas një faljeje të gjatë, përsëri ndjeni simptoma të njohura. Vazhdoni të punoni me veten dhe mbani mend se është shumë e mundur të largoni frikën dhe fobitë!
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
