Gënjeshtra nuk është thjesht një fjalë goje. Ajo është një zgjedhje, një akt që reflekton thellësisht mënyrën si një individ e sheh veten dhe të tjerët. Ndonjëherë mendojmë se gënjeshtra është e pafajshme, apo një mjet i shpejtë për t’i shpëtuar një situate të sikletshme. Por e vërteta është ndryshe: gënjeshtra, kur bëhet pjesë e zakonshme e sjelljes së një njeriu, është pasqyrë e një personaliteti të deformuar.
Pse gënjejnë njerëzit?
Shkaktarët mund të jenë të ndryshëm:
Frika nga përballja me të vërtetën
Nevoja për të kontrolluar situatat ose njerëzit
Dëshira për të shmangur ndëshkimin ose kritikat
Përfitimi personal në kurriz të të tjerëve
Por përtej arsyeve, akti i gënjeshtrës zbulon më shumë për njeriun që e thotë se për situatën në të cilën ndodhet. Gënjeshtra nuk është thjesht një mjet — është një zgjedhje e karakterit.
Çfarë na tregon gënjeshtra për personalitetin?
Një individ që gënjen rregullisht nuk e vlerëson të vërtetën si bazë të marrëdhënieve të shëndetshme. Ai ose ajo jeton në një realitet të ndërtuar mbi manipulim dhe mbulim. Kjo sjellje mund të jetë tregues i:
Mungesës së ndershmërisë morale
Tendencës për të mashtruar veten dhe të tjerët
Egocentrizmit – kur e vërteta e tjetrit nuk ka vlerë
Mungesës së përgjegjësisë personale
Me kohën, këto gënjeshtra nuk mbrojnë më njeriun – ato e dëmtojnë, sepse largojnë të tjerët, prishin besimin dhe nxisin dyshimin në çdo marrëdhënie.
Kur gënjeshtra bëhet mënyrë jetese…
Një personalitet i deformuar nuk formohet brenda natës. Ai ndërtohet nga zgjedhje të përsëritura. Dhe kur gënjeshtra bëhet pjesë e përditshme e komunikimit, individi humbet kontaktin me ndjeshmërinë njerëzore, me moralin, dhe mbi të gjitha, me veten.
Ai nuk gënjen vetëm të tjerët – gënjen veten e vet. Bind veten se “nuk është gjë e madhe”, se “të gjithë e bëjnë”, ose se “është për të mirën time”. Por ndërkohë, ai humbet autenticitetin, sinqeritetin dhe aftësinë për të ndërtuar marrëdhënie të qëndrueshme.
Si ta kuptojmë një personalitet të tillë?
Disa sinjale të sjelljes që shoqërojnë gënjeshtrën e vazhdueshme:
Manipulim i fakteve dhe ndjesive
Mospërputhje në fjalë e vepra
Fajësimi i të tjerëve për çdo gjë
Justifikime të shpeshta për çdo veprim
Frikë nga transparenca
E vërteta si themel i karakterit
Nuk ka personalitet të fortë pa ndershmëri. Të jesh i vërtetë kërkon kurajë, sidomos kur e vërteta është e pakëndshme. Por pikërisht aty fillon pjekuria emocionale, forca morale dhe integriteti. Gënjeshtra mund të shpëtojë një moment, por e vërteta ndërton jetë. Njerëzit që duan të jetojnë me dinjitet dhe paqe shpirtërore, zgjedhin të vërtetën, edhe kur ajo dhemb.
Gënjeshtra nuk është vetëm një veprim. Është një simptomë. Dhe nëse ajo bëhet mënyrë jetese, tregon që personaliteti i dikujt ka humbur kontaktin me ndershmërinë, me të vërtetën dhe me dashurinë e pastër për të tjerët.
Të jesh i ndershëm nuk është virtyt i rrallë, është themeli mbi të cilin mund të ndërtohet çdo gjë e mirë në këtë jetë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
