Një proteinë e gjetur në bërthamën e qelizave njerëzore duket se është çelësi për parandalimin e kancerit të gjirit. Kjo u zbulua nga një ekip kërkimor i udhëhequr nga Universiteti Amerikan i Karolinës së Veriut në Chapel Hill (UNC). Proteina (e quajtur MRE1), tashmë e njohur për njohjen e qelizave me ADN të dëmtuar, është në gjendje të vrasë qelizat e sëmura edhe para se ato të shndërrohen në qeliza tumorale. Zbulimi është shumë i rëndësishëm sepse mund të hapë rrugën për zhvillimin e trajtimeve të reja për trajtimin dhe parandalimin e kancerit të gjirit. Rezultatet e hulumtimit u publikuan në Nature.
Mekanizmi i ndarjes së qelizave
Ndërsa një qelizë normale mund të ndahet vetëm një numër i kufizuar herë, një qelizë tumorale është e aftë të shumëzohet pa u ndalur (pavdekësia replikative), dhe sa herë që e bën këtë, krijon lezione në ADN-në e saj. Qelizat e dëmtuara perceptohen nga trupi si një kërcënim pasi ato aktivizojnë një “sensor” të ADN-së së dëmtuar të quajtur cGAS (sintaza ciklike GMP-AMP). Kjo nga ana tjetër mobilizon në masë qelizat e sistemit imunitar, të cilat kanë për detyrë të njohin dhe eliminojnë qelizat e dëmtuara. Megjithatë, në vitin 2020 u zbulua se ky sensor është “bllokuar”, që do të thotë se më së shpeshti është në gjendje të fjetur, për të parandaluar që ai të shkaktojë reagime inflamatore, përveç nëse është absolutisht e nevojshme.
“Gjetjet tona sugjerojnë se humbja e kësaj rruge mund të jetë ajo që lejon qelizat e kancerit të gjirit t’i rezistojnë niveleve të larta të dëmtimit të ADN-së pa u njohur nga sistemi,” tha Prof. Gupta, i cili drejtoi studimin.
Si funksionon proteina?
Bazuar në studimet e mëparshme të publikuara në Science, studiuesit supozuan se proteina MRE11 mund të jetë çelësi që “zhbllokon” cGAS dhe demonstruan me studimin e tyre se ky ishte me të vërtetë rasti. Ata zbuluan gjithashtu se sensori dhe proteina kryesore, duke ndërvepruar me njëri-tjetrin, aktivizojnë një formë të veçantë të vdekjes qelizore të quajtur “nekroptozë”, e cila aktivizon sistemin imunitar për të zbuluar qelizat e kancerit ose ato që janë gati të bëhen kanceroze dhe të fshihen.
“Lidhja e MRE11 dhe cGAS me aktivizimin e nekroptozës – shpjegoi Gupta – është një mënyrë shumë efektive për të shtypur formimin e tumorit. Kur MRE11 dhe cGAS aktivizohen nga një qelizë prekanceroze e dëmtuar, ato bashkëpunojnë për të aktivizuar një formë të vdekjes qelizore që rrit sistemin imunitar, për të ndihmuar trupin të eliminojë qelizat përpara se ato të bëhen kanceroze.”
Rëndësia e zbulimit
Zbulimi hap rrugën për zhvillimin e trajtimeve të reja që nuk janë vetëm kuruese, por edhe parandaluese të kancerit të gjirit. Me këtë objektiv, studiuesit amerikanë tashmë po regjistrojnë një kampion pacientësh për një provë klinike, e cila, bazuar në këtë zbulim të ri, studion kombinimin e rrezatimit dhe imunoterapisë në trajtimin e disa llojeve të kancerit të gjirit.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
