Festat e fundvitit shoqërohen pothuajse gjithmonë me shkëmbimin e dhuratave. Për shumëkënd, ky është një gjest i thjeshtë social, një detyrim apo traditë. Por në psikologji, dhuratat janë shumë më tepër se sende materiale, ato përfaqësojnë një gjuhë emocionale, një mënyrë për të shprehur dashuri, kujdes, mirënjohje dhe përkatësi.
1.Dhurata si “gjuhë” e dashurisë dhe lidhjes sociale
Psikologu amerikan Gary Chapman e përfshiu “dhuratat” si një nga pesë “gjuhët e dashurisë”. Për disa njerëz, marrja e një dhurate të menduar mirë është mënyra më e drejtpërdrejtë për të ndjerë dashurinë dhe vlerësimin e tjetrit. Në këtë kuptim, dhurata nuk ka të bëjë me vlerën materiale, por me kujdesin e shprehur përmes përzgjedhjes: “Të mendova”, “Të njoh”, “Je i rëndësishëm për mua”. Gjatë festave, kur ritmet e jetës ngadalësohen dhe kujdesi për familjen e miqtë vjen në qendër, kjo “gjuhë” bëhet një mjet i fuqishëm për të rindërtuar ndjenjat e afërsisë dhe përkatësisë.
2.Ndikimi psikologjik i dhurimit
Të dhënit e dhuratave sjell kënaqësi të dyanshme. Studime në neuropsikologjinë e altruizmit tregojnë se akti i dhurimit aktivizon qendrat e kënaqësisë në tru, të njëjtat që aktivizohen kur përjetojmë dashuri apo lumturi. Pra, dhurimi është një formë e dhënies së vetes, një përvojë që forcon ndjenjën e kuptimit dhe lidhjes me të tjerët. Nga ana tjetër, marrja e dhuratës mund të rrisë ndjenjën e vlerësimit personal, të përforcojë vetëbesimin dhe të ulë ndjenjën e izolimit social, ndjenja që shpesh rriten gjatë periudhave festive.
3.Pse kemi nevojë të shkëmbejmë dhurata
Në thelb, shkëmbimi i dhuratave është një ritual simbolik. Ai krijon një ekuilibër midis dhënies dhe marrjes, një cikël energjie sociale që mban marrëdhëniet të gjalla. Në psikologjinë shoqërore, kjo quhet reciprocitet emocional, një mekanizëm që forcon kohezionin dhe besimin në komunitet. Në kontekste moderne, dhuratat na ndihmojnë të rikthejmë dimensionin njerëzor në marrëdhënie, që ndonjëherë bëhen të ftohta apo rutinore. Ato bëhen mënyra jonë për të thënë: “Të vlerësoj”, “Të njoh”, “Të kam në mendje”.
4.Kur dhuratat humbasin kuptimin
Megjithatë, në një kulturë gjithnjë e më konsumiste, dhuratat mund të humbasin dimensionin e tyre emocional dhe të kthehen në përformancë sociale: kush jep më shumë, kush jep më bukur. Ky presion material mund të sjellë ankth, stres financiar dhe ndjenja të pamjaftueshmërisë, sidomos tek prindërit apo të rinjtë që përpiqen të përmbushin pritshmëritë e mjedisit. Psikologët sugjerojnë të rikthehemi te kuptimi simbolik i dhuratës: një libër i përzgjedhur, një letër me dorë, një kujtim, një eksperiencë së bashku, gjëra që komunikojnë ndjenja, jo çmime.
5.Dhurata si pasqyrë e vetvetes
Zgjedhjet që bëjmë kur dhurojmë shpesh flasin më shumë për ne sesa për marrësin. Ato pasqyrojnë mënyrën se si e kuptojmë dashurinë, kujdesin dhe lidhjen. Të reflektosh mbi pse dhe çfarë dhuron, është një mënyrë për të kuptuar më mirë veten dhe marrëdhëniet që ke.
Përfundim
“Gjuha e dhuratave” është një mënyrë e lashtë dhe universale për të komunikuar dashurinë, kujdesin dhe përkatësinë. Në festat e fundvitit, le ta shohim dhuratën jo si objekt, por si mesazh emocional, një gjest i vogël me kuptim të madh. Në fund, ajo që mbetet nuk është vetë dhurata, por emocioni i lidhjes që ajo krijon.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
