Frika e tepërt nga marrja e përgjegjësive mund të jetë paralizuese dhe të ndikojë në dimensione të ndryshme të jetës sonë. Në këtë mënyrë, mund të bëhet epiqendra e një gjendjeje të keqe që përfundon duke dominuar humorin.
Fjala “hipengiofobi” mund të mos ju duket e njohur, por kuptimi i saj pothuajse me siguri po. Hipengiofobia është një frikë irracionale dhe e ekzagjeruar nga marrja e përgjegjësive, madje edhe duke e imagjinuar veten në një situatë ku duhet të marrim vendime ose të kemi detyra nën kontrollin tonë.
Për shembull, frika nga përgjegjësia shtrihet në situata ku diçka lihet në kujdesin tonë, ose ku duhet të përgjigjemi për detyra specifike të përditshme. Në përgjithësi, mund të themi se hipengiofobia është një lloj frike që na pengon të marrim përgjegjësi për çdo lloj aktiviteti, vendimi ose detyre.
Frika nga marrja e përgjegjësisë mund të jetë ana tjetër e një problemi të zakonshëm në kohën tonë: pamundësia për të deleguar përgjegjësitë. Ka njerëz që mendojnë se duhet të jenë gjithmonë përgjegjës për gjithçka dhe që e kanë të pamundur të heqin dorë nga kontrolli. Kështu, megjithëse të mësuarit për të deleguar dhe ndarë përgjegjësitë mund të jetë shumë i dobishëm për shëndetin tonë mendor, mosmarrja e përgjegjësisë fare mund të përfundojë duke qenë burim shqetësimi të madh dhe të vazhdueshëm.
Në këtë artikull, do të identifikojmë karakteristikat kryesore të hipengiofobisë, mënyrat se si mund të manifestohet dhe alternativat për ndërhyrjen psikologjike profesionale.
Karakteristikat e hipengiofobisë
Ndoshta karakteristika më e rëndësishme e kësaj fobie është tendenca për t’iu larguar situatave që kërkojnë përgjegjësi dhe që, në përgjithësi, nuk paraqesin ndonjë lloj kërcënimi . Kjo sjellje arratisjeje shpesh shoqërohet me shqetësime fizike, të tilla si të përziera, të vjella, djersitje e tepërt, ndër të tjera.
Ashtu si me pothuajse të gjitha fobitë, ky reagim i tepruar është i pavullnetshëm dhe praktikisht i pakontrollueshëm. Kjo, nga ana tjetër, mund të çojë në simptoma ankthi, sulme paniku dhe të ndikojë negativisht në vetëvlerësim. Për më tepër, kjo frikë nga përgjegjësia mund të jetë burim i problemeve në punë, akademike, ekonomike dhe, në përgjithësi, të përshtatjes sociale. Kjo duke marrë parasysh që sjellja e shmangies përfundon duke u shndërruar në një rreth vicioz, domethënë, shmangia e përgjegjësive gjeneron një lehtësim të çastit dhe të shkurtër, i cili më pas zëvendësohet nga një frikë edhe më e madhe nga paaftësia e perceptuar e dikujt – është sikur reagimi i shmangies rrit ndjenjën e kërcënimit herën tjetër. Të ikësh nga përgjegjësitë vetëm sa i përkeqëson gjërat në fund.
Nga ana tjetër, ata që vuajnë nga hipengiofobia shpesh përjetojnë ndjenja të vetëkënaqësisë dhe kanë tendencë t’i ngarkojnë të tjerët me përgjegjësitë e tyre, duke qenë shumë të ashpër me ta më vonë kur gjërat shkojnë keq.
Së fundmi, origjina e kësaj fobie nuk është e qartë . Mund të shoqërohet me një ngjarje traumatike në të cilën një qëllim i propozuar nuk u arrit, ose me kalimin e një kohe të gjatë nën një horizont të mbushur me kërkesa të tepërta . Sidoqoftë, mund të jetë shumë paralizuese, pasi shumica prej nesh përballemi me situata në jetën tonë të përditshme që kërkojnë përgjegjësi.
Llojet e frikës që mund të shfaqen me hipengiofobi
Po kështu, varësisht nga situatat në të cilat shfaqet frika nga përgjegjësia, mund të vlerësojmë disa frikëra specifike që shoqërohen me hipengiofobinë, siç janë këto:
Frika nga bërja e gabimeve – Frika nga bërja e gabimeve është një nga frikërat kryesore që rrjedh nga kjo fobi. Frika nga bërja e gabimeve mund t’i çojë njerëzit në mosveprim, gjë që gjithashtu mund të bllokojë vendimmarrjen.
Frika nga mospërmbushja e pritjeve – Në mënyrë të ngjashme, shfaqet herë pas here frika se mos jemi në lartësinë e detyrës ose se sjellja jonë nuk i plotëson kriteret e pritura. Shpesh këto pritje janë të ndërtuara vetë dhe nuk bazohen në kritere të jashtme ose vlerësime negative të jashtme.
Shmangia e gjykimeve negative – Në të njëjtat linja, mund të shfaqet një tendencë për të shmangur gjykimet negative. Kjo, nga ana tjetër, bën që ata që vuajnë nga kjo fobi të shmangin përgjegjësitë ose të braktisin një detyrë para se ta përfundojnë atë, për të shmangur një vlerësim negativ imagjinar.
Frika nga humbja e kontrollit – Nga ana tjetër, kjo fobi mund të lidhet me perceptimin e pamundësisë për të mbajtur kontrollin mbi një situatë. Në këtë mënyrë, një person mund të shmangë përgjegjësinë nga frika se mos pësojë një krizë në publik ose se mos mbetet bosh.
Frika nga kalimi pa u vënë re Së fundmi, në disa raste ekziston edhe frika e humbjes së dashurisë së të tjerëve dhe e të qenit jopopullor . Një frikë tjetër e lidhur me këtë është se puna dhe përpjekja juaj do të mbeten të pavlerësuara.
Trajtimi
Për të filluar, është e rëndësishme të mbani mend se, megjithëse fobitë i përgjigjen mirë trajtimeve psikologjike, nuk ka zgjidhje të shpejta.
Mbështetja profesionale mund të përfshijë teknika të tilla si vëmendja e plotë, ekspozimi gradual ose ristrukturimi kognitiv. Këto lloje ndërhyrjesh mund të jenë shumë të dobishme për rritjen e ndërgjegjësimit për përgjigjet trupore, për kapërcimin gradual të situatave stresuese dhe për transformimin e mendimeve irracionale të lidhura me origjinën e kësaj frike.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
