Ulur në tavolinën e një lokali, e gjej veten duke dëgjuar dialogun e një çifti rreth të shtatëdhjetave. Të dy shijuan kafen e mëngjesit dhe lexuan revistat e tyre. “Pra”, thotë ai, “ky artikull thotë se në Cilento, zona më e mirë për të shkuar për të gjuajtur shpargujt e egër…”, ajo e ndërpret leximin, e dëgjon dhe i përgjigjet “ah, mirë. Këtu, këtu, këtu, unë do t’ju jap një stilolaps dhe një letër që t’i shkruani, deri në pranverën e ardhshme mund ta harrojmë”. “Ide e mirë,” përgjigjet ai. I intriguar nga ky shkëmbim harmonik, u bëra disa pyetje.
Zbuloj se janë të martuar për rreth 50 vjet, se kanë dalë në pension prej 10 vitesh dhe se jetojnë në provincën e Salernos. Ata bëjnë një jetë shumë të thjeshtë dhe biseda të tilla janë në rend të ditës. Ata janë shumë të dashur me njëri-tjetrin. Kanë probleme të ndryshme shëndetësore, por megjithatë arrijnë të gdhendin momente të përditshme me lehtësi të thellë. Të dy nuk e dinë se ajo që po bëjnë është ajo që John Gottman – një psikolog i famshëm amerikan për qasjen e tij të bazuar në terapinë në çift – e përkufizon si “kthim drejt”.
Kthehuni drejt tij/saj… Mos ia ktheni shpinën
Kthimi drejt është diçka që duhet të vijë natyrshëm dhe automatikisht kur dashuroni. Do të thotë, në njëfarë kuptimi, të mirëpresësh tjetrin në një dialog të vëmendshëm. “Kthimi drejt” është një koncept i thjeshtë por kaq i vështirë për t’u zbatuar. Ai i referohet mënyrës se si të trajtojmë dhe ndërveprojmë më mirë njerëzit për të cilët kujdesemi. “Kthimi drejt” ka të bëjë me dëgjimin, atë realin, të plotë! Një dëgjim që kërkon vëmendje dhe kujdes, kërkon hapje dhe besim sepse duhet të kapërcejë qëndrimet mbrojtëse që na karakterizojnë. Është një shkëmbim i thjeshtë, një dhënie e marrë në të cilën të dy takohen plotësisht të paarmatosur. Është thelbësore për të nxitur intimitetin, ndjenjën e përkatësisë dhe afërsisë.
Shpesh, sot, jetojmë me shpinën të gjithëve – dhe po, duke ndryshuar këndvështrimin tonë, pësojmë të njëjtin fat, ndjejmë se të tjerët po na kthejnë shpinën. I shohim telefonat inteligjentë në çdo kohë, në mëngjes, në punë dhe madje edhe nën tavolinë ndërsa darkojmë.
Në rastin më të mirë, dëgjojmë njëri-tjetrin në gjysmë të rrugës. Gjithashtu, duke harruar rëndësinë e kontaktit me sy. Me bashkëjetesë të gjatë, në komunikimin me njëri-tjetrin, nuk marrim mundimin të bashkohemi me të në dhomën e tij, ta shikojmë dhe të flasim me të, por… bërtasim fort, nga dhoma në dhomë, për t’i thënë diçka. Diçka që tjetri vetëm gjysmën mund të kuptojë ose ndjejë, nëse e ndjen. Përveç kësaj, zakoni i të bërtiturit mund të zgjojë kujtime shumë të këqija. Në kujtimet tona emocionale, mund të jehojë kur dëgjuam prindërit tanë të bërtasin dhe të ziheshin si fëmijë. Pastaj ndihemi të shqetësuar, të ngurtë, të irrituar… dhe nuk e dimë saktësisht pse. Nuk mund ta dimë, sepse këta mekanizma “kujtese” janë krejtësisht të pavetëdijshëm.
Nëse pjesa më e madhe e jetës sonë – duke përfshirë marrëdhëniet emocionale – përqendrohet në zakone dhe mekanizma automatikë, është e qartë se krijimi i lidhjeve të thella dhe intime thjesht nuk është i mundur. Diçka duhet të ndryshojë. Ja disa këshilla për të filluar:
Largoni shpërqendrimet – Edhe nëse të gjithëve na pëlqen dhe na përshtatet të mendojmë kështu, ne qeniet njerëzore nuk jemi shumë punëtorë. Të gjitha studimet shkencore në këtë drejtim pohojnë se kushtet e vëmendjes së ndarë janë jashtëzakonisht penalizuese. Sigurisht, mund të bëjmë dy gjëra ose edhe tre, por do t’i bëjmë të gjitha keq, ose njërën shumë keq dhe të tjerat me maturi. E vërteta është se ne kemi burime të kufizuara të vëmendjes, po aq të kufizuara aftësi kujtese. Rezultati i multitasking është se jemi të reduktuar në kryerjen e gjërave në mënyrë mekanike, duke përfunduar të mos jetojmë jetën tonë sepse nuk jemi plotësisht të pranishëm. Kur komunikoni, sigurohuni që të përdorni të gjitha funksionet tuaja njohëse. Mos kurseni veten. Largohuni nga smartfoni juaj, në fakt, stoponi njoftimet. Kjo jo vetëm që do t’ju bëjë më shumë pjesëmarrës dhe protagonist të jetës suaj, por do ta bëjë edhe tjetrin të ndihet i rëndësishëm.
Mos prisni (dhe mos ofroni) zgjidhje – Studimet kanë treguar se ne priremi të lidhemi me njerëzit e tjerë në dy mënyra: nga njëra anë, përpunojmë atë që dëgjojmë bazuar në modelet tona të brendshme. Nga ana tjetër, disa njerëz duket se janë më të fokusuar në gjetjen e zgjidhjeve të problemeve, gjë që nxjerr në pah tendencën për të ndërprerë tjetrin dhe për të kërkuar gjithmonë më shumë shpjegime. Ndërsa ky trend është me qëllim të mirë, rezultatet janë të këqija. Tjetri nuk ndihet i dëgjuar dhe në të vërtetë, ndihet i “detyruar” që duhet të justifikojë veten për besimet e bëra ose problemet e paraqitura.
Shkoni të çarmatosur – Kjo është padyshim pjesa më e vështirë. Komunikimi është i ndërlikuar sepse, aq më tepër, është të dëgjuarit dhe të kuptuarit! Kur dëgjojmë, ne përpunojmë fjalët e njëri-tjetrit duke i futur ato në modele tashmë të pranishme në kujtimet tona të nënkuptuara. Pak më parë përmenda kujtimet e nënkuptuara, e bëra kur ju shpjegova se edhe ulërima e thjeshtë apo ekspozimi ndaj dikujt që bërtet (për të komunikuar nga një dhomë në tjetrën), mund të shkaktojë agjitacion dhe prirje ndaj çdo propozimi. Kjo ndodh tek ata njerëz që në fëmijëri kanë përjetuar ngjarje stresuese, si p.sh., vazhdimisht janë dëshmitarë të grindjeve të forta prindërore. E përsëris për t’ju shpjeguar më mirë se përvojat e së kaluarës sonë rezonojnë në të tashmen tonë dhe e kushtëzojnë atë në mënyra që ne nuk jemi të vetëdijshëm. Ndërsa rriteshim, në kontekstin tonë familjar, krijuam modele kuptimi.
Në të tashmen, kur tjetri komunikon me ne, i përdorim këto modele për të interpretuar fjalët e tij. Nëse në fëmijërinë tonë na është dashur gjithmonë të mbrohemi nga përleshja e prindërve, edhe si të rritur, do të përfundojmë duke përdorur një qasje mbrojtëse ndaj komunikimit.
Për të përmirësuar intimitetin me partnerin, gjëja e parë që duhet të bëni është… çarmatoseni! Mund të filloni duke ndjekur emocionet tuaja. Kur dëgjon tjetrin, mund të pyesësh veten: çfarë emocioni nxjerr tek unë? A më bën të ndihem i mërzitur? A më bën të ndihem i mërzitur? Pse më bezdis? A po kërcënon vetëvlerësimin tim?
Kthehu nga vetja! – Kthimi drejt është diçka e fuqishme. Për të rritur intimitetin me partnerin, gjëja më e mençur që mund të bëni është të mos i ktheni shpinën. Nëse jeni të aftë të pyesni veten, nuk është e thënë që ai/ajo të jetë po aq i predispozuar për ta bërë këtë. Por nëse nuk doni ta lini atë, do të duhet të filloni diku. Pastaj jepni një shembull të mirë, por… mos harroni veten tuaj. Duke vepruar kështu, kurrë mos ia ktheni shpinën as vetes. Sepse nëse është e vërtetë që duhet të mësojmë të dëgjojmë njëri-tjetrin, edhe më shumë duhet të dëgjojmë veten dhe të ndjehemi të dëgjuar. Mësoni t’i kushtoni vetes vëmendjen dhe ngrohtësinë që do të dëshironit prej tij/saj. Vetëm në këtë mënyrë do të mund të ndiheni realisht protagonisti i jetës suaj, gati për të dhënë dhe kërkuar intimitet.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
