Inteligjenca shpirtërore ka për qëllim të na japë një ndjenjë transcendence, të një qëllimi jetik që shkon përtej materializmit të thjeshtë. Bëhet fjalë për përvetësimin e këtij koncepti, tashmë të mbrojtur në atë kohë nga mjeku dhe filozofi Viktor Frankl, sepse kështu mund të ndjejmë se kemi gjetur kuptimin e ekzistencës sonë në këtë realitet kompleks; një qëllim që arrihet falë paqes së brendshme, ekuilibrit personal.
Që kur Daniel Goleman popullarizoi konceptin e inteligjencës emocionale, tendenca për të konceptuar botën më gjerësisht, në vitet 1990, të gjitha proceset tona njohëse, abstrakte dhe intelektuale nuk kanë reshtur së rrituri. Kjo temë nuk është e lirë nga polemika, veçanërisht pasi Harward Gardner, një psikolog amerikano-verior nga Universiteti i Harvardit, mbrojti konceptin e inteligjencës (i cili përfshin inteligjencën shpirtërore).
Inteligjenca shpirtërore nga ana tjetër përfshin inteligjencën racionale dhe emocionale me synimin për t’i kapërcyer ato për të përmirësuar zhvillimin tonë dhe lidhjen tonë me veten dhe të tjerët.
Ne po flasim për inteligjencë të shumëfishtë. Gardner na foli për një sërë fushash, potenciale në të cilat secili prej nesh mund të dallohet pak a shumë. 8 llojeve të inteligjencës të identifikuara, filozofi mendoi t’u shtonte një të nëntën, të pagëzuar me emrin inteligjencë shpirtërore.
Gardner ishte i vetëdijshëm për mungesën e provave shkencore për të demonstruar këtë kompetencë dhe preferoi të mos e përfshinte atë. Megjithatë, ka shumë filozofë dhe psikologë si Robert Emmons ose Danah Zohar që vendosin ta përfshijnë atë në listë, për ta njohur këtë aftësi si një hap shtesë drejt realizimit tonë si qenie njerëzore.
Çfarë është inteligjenca shpirtërore?
Ju mund të keni dëgjuar për Abraham Maslow dhe piramidën e tij të nevojave. Maslow e rishikoi teorinë e tij disa herë, veçanërisht nevojën në majë të piramidës. Më në fund, ai kuptoi një aspekt: është thelbësore që njerëzit të aspirojnë për vetë-realizim, të kuptuar si një gjendje shpirtërore në të cilën burojnë kreativiteti, toleranca dhe mençuria. Është një gjendje në të cilën individi është disa hapa larg qëllimit të tij jetësor, ai që i jep kuptim çdo gjëje dhe ku potenciali i tij lidhet me të tjerët për të gjeneruar një gjendje mirëqenieje tek ata.
Nga ana tjetër, në shoqërinë tonë shumë njerëz përfundojnë duke praktikuar të ashtuquajturin “materializëm shpirtëror”. Kjo do të thotë se shumë njerëz i shikojnë filozofitë si budizmi, ndërgjegjja ose joga për një mënyrë për t’u vetë-realizuar, si dikush që ndjek një recetë hap pas hapi, por vetëm me qëllim që të ushqehet, duke çliruar kështu një tirani autentike të egos.
Inteligjenca shpirtërore as nga distanca nuk përpiqet të ushqejë egon. Ai nuk synon përmbushjen personale, në të cilën çdo gjë që mëson individi i shërben vetëm vetes. Në vend të kësaj, ai synon të shtojë një objektiv jetik dhe të jetë në harmoni me veten për të arritur më mirë të tjerët. Bëhet fjalë për gjetjen e një lidhjeje falë ndjeshmërisë, tipike për ata që ndihen mirë me veten dhe kontribuojnë në mirëqenien e komunitetit.
12 parimet e inteligjencës shpirtërore
Danah Zohar punon si fizikan dhe filozof në MIT (Instituti i Teknologjisë në Masachusetts) dhe si psikolog në Universitetin e Harvardit. Sipas shumë llogarive, ajo është një nga mendimtaret më të mëdha të epokës moderne, si dhe një pioniere në promovimin e inteligjencës shpirtërore si një aftësi shtesë. Në vitin 2000 ai botoi librin Lidhja me inteligjencën tonë shpirtërore me synimin për të përcaktuar dhe konkretizuar parimet që orkestrojnë këtë lloj inteligjence.
Ja cilat janë ato:
Zhvilloni vetëdijen. Duke ditur se cilat janë vlerat tona, në çfarë besojmë, çfarë na përcakton.
Të mësojmë të jemi të hapur ndaj asaj që na rrethon, përmes qetësisë së brendshme të duhur, një ekuilibri pa frikë, mendime obsesive, shqetësime.
Veproni sipas parimeve tona dhe merrni përsipër pasojat.
Zhvilloni ndjenjën e përkatësisë, duke ditur se si të lidhemi me atë që na rrethon.
Kultivoni dhembshuri dhe ndjeshmëri.
Vlerësoni njerëzit për atë që janë, duke pranuar dallimet.
Luftoni për besimet dhe vlerat tona.
Jini të përulur.
Mos kini frikë të bëni pyetje, për të arritur te arsyeja e gjërave.
Keni një mendim dhe një sens kritik.
Zhvilloni sasinë e duhur të elasticitetit.
Të ketë një profesion.
Çfarë përdorimi është inteligjenca shpirtërore?
Autorë të tillë si Howard Gardner, Danah Zohar dhe Robert Emmons pohojnë se inteligjenca shpirtërore lejon një lidhje më kuptimplote midis jetës së përditshme dhe shqetësimeve. Është një mjet për të zgjidhur më mirë problemet, duke pasur objektiva të qarta. Na pengon të harxhojmë energji në aspekte të kota dhe të punojmë në atë që ka kuptim, gjë që na lejon të investojmë në lumturi më konkrete.
Megjithatë, ekziston një vizion më kritik që na kujton se duhet të vlerësojmë një aspekt tjetër: të menduarit në mënyrë shpirtërore heq objektivitetin nga proceset njohëse. Me sa duket, kjo do të na bënte ta shihnim realitetin nga një këndvështrim tepër subjektiv dhe, në një farë mënyre, do të na pengonte të zgjidhim problemet në mënyrë objektive, duke pasur parasysh kompleksitetin e madh që përcakton çdo skenar që e gjejmë veten duke përjetuar.
Inteligjenca shpirtërore (është teoria e inteligjencës së shumëfishtë) vazhdon të jetë objekt polemikash. Megjithatë, ne nuk mund të injorojmë interesin që zgjon. Në fund të fundit, asgjë nuk është më e rëndësishme për njeriun sesa gjetja e një qëllimi jetësor dhe qëndrimi besnik ndaj tij, duke qenë në përputhje me besimet e dikujt.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
