Dashuria është një nga komponentët më qendrorë të përvojës njerëzore. Mjaft e fuqishme për të nxitur sjelljet dhe për të qenë një burim gëzimi dhe përmbushjeje të përhershme, por mjaftueshëm e fuqishme për t’ju lodhur brenda dhe për të qenë shkaku i pakënaqësisë më të thellë. Si mundet një ndjenjë aq fisnike sa dashuria të jetë në të njëjtën kohë një burim gëzimi apo shqetësimi? E gjitha varet nga mënyra se si përdoret.
“Zemra nuk komandohet “
Jam i sigurt që edhe ju e keni dëgjuar, të paktën një herë në jetë, maksimën “zemra nuk komandohet”. Ky është besimi më i rrezikshëm që mund të ekzistojë. Fjalia ka të bëjë me një supozim të gabuar, se emocioni (zemra) dhe njohja (truri) duhet të jenë përbërës të veçantë.
Në realitet, zemra dhe truri, ose më mirë, emocioni dhe arsyetimi, mund të integrohen në mënyrë të përsosur dhe të bëhen bashkë, një garanci kënaqësie. As njohja e vetme dhe as emocioni nuk mund të na udhëheqin në mënyrë optimale. Integrimi është baza e gjithçkaje. Nëse ajo zemër që urdhëron na çon në rrugë të dhimbshme, do të thotë se integrimi mungon. Do të thotë që ne duhet të kujdesemi më mirë për proceset tona të të menduarit.
Por atëherë, çfarë është dashuria nëse ajo duhet të racionalizohet?
Ah! Kini kujdes të mos i keqkuptoni fjalët e mia. Ne nuk kemi nevojë të racionalizojmë dashurinë, por duhet të mësojmë të përpunojmë procese komplekse të mendimit që mund të na mbrojnë nga ai shqetësim i krijuar nga vetë dashuria. Këto procese të mendimit duhet të na garantojnë një sasi të caktuar dashurie për veten tonë. Po në çfarë kuptimi?
Të kujtohesh për veten
Më pëlqen të mendoj se secili prej nesh ka dy doza të pafundme dashurie, njëra për t’u rezervuar për veten dhe tjetra për të tjerët. Dashuria bëhet rraskapitëse dhe jofunksionale vetëm kur vendosni të investoni të dyja dozat e dashurisë që keni tek tjetra, duke harruar veten. E vërteta është se askush nuk duhet ta harrojë veten dhe megjithatë, ju, shpejt mësuat të lini veten mënjanë për “të mirën” e të tjerëve, duke lënë pas dore plotësisht të mirën tuaj.
Komponenti kognitiv, i kombinuar me atë emocional, duhet t’ju kujtojë t’i ndani vetes atë dozë dashurie që ju pret me të drejtë, që gabimisht, për një kohë të gjatë ua keni dhuruar të tjerëve. Duke filluar t’i jepni vetes atë dozë dashurie, do ta shpëtoni veten nga marrëdhëniet me narcisistët dhe manipuluesit, vetëm në atë mënyrë mund të shëroheni nga çdo formë e varësisë emocionale. Varësia afektive lind kur harrojmë veten, deri në atë pikë sa ta privojmë veten nga ajo dozë dashurie që me të drejtë është e jona.
Ajo dozë e vetme dashurie që ne të gjithë duhet t’i japim vetes ka aftësinë të na mbrojë. Mbi të gjitha, na mbron nga ata që e përjetojnë dashurinë në mënyrë të kundërt me tonën, pra nga ata që mbajnë të gjitha dozat e dashurisë që kanë për vete dhe, në të vërtetë, janë aq të uritur sa kërkojnë gjithnjë e më shumë nga të tjerët derisa ata janë bosh nga gjithçka dhe më pas i refuzojnë kur, në mënyrë të pashmangshme, të tharë, nuk kanë më shumë për të ofruar.
Çfarë do të thotë në të vërtetë të duash?
Kur i përkushtohesh personit të gabuar, në fakt po mbron veten nga një marrëdhënie më autentike dhe më e thellë me personin e duhur. Arsyeja? Frika për të zbuluar se si është dashuria e vërtetë.
Yanomame, një nga popujt indigjenë më të largët të Brazilit, për të thënë “Të dua” shqipton shprehjen “Ya pihi irakema”, që fjalë për fjalë do të thotë “unë jam kontaminuar nga ti”, e përkthyer me shprehjen: “një pjesë e jotja është futur brenda meje ku jeton dhe rritet”. Në këtë mënyrë, kushdo që shqipton “Të dua” nënvizon se si një pjesë e të dashurit është bërë për të gjitha qëllimet pjesë e botës së tij, e cila jeton dhe rritet brenda vetes. Vini re mirë, një pjesë e botës së dikujt, dhe jo e të gjithë botës! Ata që duan, pra, po marrin dozën e tyre të dashurisë nga tjetri dhe, në të njëjtën kohë, vazhdojnë të derdhin dozën e atyre mbi veten e tyre!
Dallimi midis dashurisë dhe varësisë emocionale qëndron pikërisht në këtë formulë. Tjetri nuk është dikush që keni frikë se mos e humbisni, që mund t’ju shantazhojë dhe nga i cili e keni të vështirë të shkëputeni sepse, tashmë, ata kanë të dyja dozat tuaja të dashurisë. Tjetri është një person që të bën të rritesh në vetvete, ashtu siç e bën ti të rritet në vetvete. Pa harruar kurrë identitetin e dikujt dhe pa injoruar kurrë nevojat e veta.
Me dashurinë, atë të vërtetën, ke sigurinë të jesh i pavarur prej tij/saj, ndërkohë që ruan sigurinë se do ta gjesh pranë vetes, sepse në marrëdhëniet intime, të jesh aty është gjithçka. Dashuria nuk është thjesht një çështje e zemrës, dashuria është një zgjedhje, është një akt përgjegjësie dhe një manifestim i vetëdijes.
Nëse në varësinë emocionale shihni vetëm pikat e forta të tjetrit dhe pak a shumë pa vetëdije vuani defektet e tyre, me dashurinë e vërtetë, përfundoni duke kuptuar dhe mirëpritur papërsosmëritë dhe brishtësinë e tjetrit, sepse së pari keni qenë në gjendje të kuptoni dhe gjithashtu pranonit tuajat, papërsosmëritë dhe brishtësinë. Po si? Duke i kushtuar vetes atë dozë dashurie të vërtetë që është aty dhe na takon si e drejta e lindjes.
Kur të arrini t’i jepni vetes një nga dozat tuaja të dashurisë, do të jeni në gjendje të shikoni veten për atë që jeni në të vërtetë dhe jo për mënyrën se si të tjerët ju kanë bërë të ndiheni (si një person pa rëndësi). Kur të barazohen mirë dozat e dashurisë, do të jeni në gjendje të mbështesni veten dhe ta lini veten të mbështeteni, të kujdeseni për veten, për tjetrin dhe të lejoni tjetrin të kujdeset për ju! Anasjelltas, kur i jepni të dyja dozat e dashurisë suaj njëri-tjetrit, do të jeni në gjendje vetëm të mbështesni dhe kujdeseni për të tjerët.
Fraza tipike të të varurve nga dashuria
Ata që e kanë lënë veten mënjanë për një kohë të gjatë, kanë përfunduar plotësisht në gjumë nevojat e tyre. Në realitet, asnjë nevojë nuk mund të eliminohet plotësisht, përkundrazi ajo mund të mbytet, nëpërkëmbet, fshihet… megjithatë ajo nevojë nuk do të pushojë së ekzistuari dhe do të gjejë një mënyrë për t’u ndjerë. Kjo është arsyeja pse ata që ia japin veten shumë të tjerëve, jo vetëm që përjetojnë shqetësime emocionale, por shpesh përjetojnë një sërë sëmundjesh fizike edhe më të paafta (sindroma e zorrës së irrituar, migrena, psoriasis, dermatiti, dhimbje qafe…). Ata që e lënë veten mënjanë e njohin veten sepse priren të përdorin fraza të tilla si:
“Nuk ka rëndësi”
“Është në rregull”
“Për mua gjithçka është në rregull “
“Ti zgjedh”
“Çfarë të pëlqen më shumë?”
“Vendos Ti për mua”
“Unë jetoj vetëm për ty”
“Ti je e gjithë bota ime”
“Pa ty nuk jam asgjë”
“Është i gjithë faji im”
“Pa atë, asgjë nuk ka kuptim”
“Do të bëja gjithçka për të mos ju humbur”
Si e harrojmë veten? Gjithçka fillon në fëmijëri. Nëse edhe ju e keni lënë mënjanë veten, kjo është ndoshta sepse në familjen tuaj të origjinës, e vetmja strategji që ju lejonte të “përshtateni” dhe të merrnit pak dashuri konsistonte në të qenit i padukshëm, në dhënien e më pak telasheve të mundshme. Është e vështirë për t’u kuptuar, por ne e harrojmë veten kur anëtarët e tjerë të familjes na trajtojnë si barrë, ose nëse ishin shumë të zënë me probleme personale për të tërhequr vëmendjen. Pra, për të mos u mërzitur, pak nga pak, ai fëmijë përfundoi duke u ndjerë i padukshëm, duke lënë mënjanë çdo nevojë për të mos shqetësuar ata që kishin “gjëra më të rëndësishme për të menduar”. Prandaj, ai fëmijë u rrit duke menduar se nuk ishte aq i rëndësishëm sa për t’i dhënë vetes një dozë dashurie.
Hiqni pak ndryshk
Të kujtosh veten, t’i kushtosh vëmendje nevojave të tua dhe t’i kushtosh një pjesë të dashurisë suaj vetes është një detyrë thelbësore që ne e kemi dhe ju gjithashtu ia keni borxh vetes. Nëse keni qenë mënjanë për një kohë të gjatë, tani do të jeni të ndryshkur dhe me siguri do ta keni të vështirë të kujdeseni dhe ta doni veten. Pra, nga t’ia nisim? Edhe një herë, emocioni dhe njohja do të jenë aleatët tuaj.
Mendojeni pak. Çfarë bëni kur dashuroni dikë? Ti kujdesesh për të, provon dorën në investimin e madh, i kushton vëmendje, tjetri bëhet një investim kohe dhe burimesh aq sa përpiqesh t’i interpretosh nevojat e tyre dhe më pas t’i kënaqësh. Prandaj, aftësia juaj për të dashur është padyshim e paprekur. Pra, pse nuk përpiqeni të bëni të njëjtën gjë me veten tuaj? Pse nuk përpiqeni t’i kushtoni vetes të njëjtën sasi kohe dhe vëmendje? T’i kushtosh vetes një dozë dashurie do të thotë gjithashtu të pranosh se ke të drejtën për një kohë dhe hapësirë në të cilën të zbulosh, të njohësh dhe të përcaktosh veten.
Hiqeni atë ndryshk dhe filloni të investoni një pjesë të energjisë tuaj tek dikush që meriton patjetër vëmendjen tuaj të plotë: veten tuaj. Edhe nëse ndiheni të thyer, ngadalësoni, në fakt, ndaloni dhe mblidhni një fragment një herë dhe trajtojeni atë me kujdesin që meritoni, në mënyrë që të mund të bashkoheni përsëri dhe t’i jepni jetë personit të jashtëzakonshëm që nuk e dini se jeni ende.
Sepse, ju e dini, ju lindni dy herë, një herë kur vini në botë dhe herën e dytë kur arrini t’i jepni vetes atë dozë të pamasë dhe të paçmuar dashurie që me të drejtë është e juaja.
*Anna De Simone, psikologe dhe eksperte në neuropsikobiologji
Përgatiti O.T
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
