Aftësia njerëzore për t’i përkeqësuar situatat e tmerrshme nuk duhet të na befasojë më. E megjithatë po. Për shembull, njeriu me vetëdije zgjedh të dëgjojë muzikë të trishtuar kur ai tashmë është i trishtuar. Pse kur të jemi të trishtuar zhytemi në pikëllim në një kolonë zanore që na lëndon më shumë?
Me pak fjalë, pse të mos i shkaktoni qëllimisht vetes dhimbje të mëtejshme duke evokuar me këngë specifike momente të lumtura dhe argëtuese që nuk do t’i përjetojmë më kurrë (ose kështu mendojmë ne)?
Mund të duket paradoksale të dëgjosh këngë të trishtuara kur jemi tashmë, sepse narrativa e zakonshme është se shumica e njerëzve bëjnë përpjekje të mëdha për të shmangur dhimbjen ose trishtimin. Por është e qartë se nuk është kështu: fjalë për fjalë të gjithë kanë një listë të fshehtë dëgjimi që e përdorin për të qarë.
Nga njëra anë kjo ndodh sepse shumë njerëz nuk janë në gjendje të shfryjnë trishtimin e tyre pa një ndihmë të vogël. Dhe përqafimi i dhimbjes është e vetmja gjë për të bërë: është e kotë të ikësh nëse ndjen dhimbje, sepse ajo të gjen dhe të gjen në mes të një pushimi që të ka ndodhur rastësisht me besimin se tani je në një hapësirë të shëndetshme dhe në rikuperim të plotë. Por jo. Dhe në fakt, është e lehtë të ndihesh më mirë, vërtet më mirë, pas një klithjeje të të duhurve. Ata që nuk ia dalin dot ose mendojnë se nuk mjafton, i drejtohen botës magjike të shkrimit të këngëve, nga e cila shpeshherë pjesë rrëqethëse dalin gati për përdorim.
Dhe në fund të fundit, për të cituar Charlotte York, vuajtja për dashurinë është e bukur, por, në përgjithësi, të heqësh dorë nga emocionet çfarëdo që të jenë është e shëndetshme.
Sa herë e keni gjetur veten në situatën të kuptoni se një lidhje ka mbaruar por nuk mund ta mbyllni atë?
Pse zgjedhim këngë melankolike?
Ne nuk jemi krejtësisht mazokistë: edhe nëse përpiqemi të lëvizim në lëkundjen emocionale duke përjetuar atë dhimbje të vogël, dhe për ta zgjuar atë, zgjedhim një këngë të trishtuar, nuk është sepse duam të lëndojmë veten. E kundërta.
E vërteta është se ne e perceptojmë trishtimin e këngës, por e dimë gjithashtu se ai trishtim nuk ka të bëjë drejtpërdrejt me ne. Me pak fjalë, nuk është shkruar për ne, dhe as nuk është për ne. Kjo paraqet një pengesë që vepron si një mbrojtje në një nivel të pavetëdijshëm: shkakton emocione, por jo aq të thella. Jo aq personale. E njëjta gjë vlen edhe me muzikën optimiste. Nëse ndihemi të gjallëruar nga një këngë që na kujton energjinë tonë të madhe, jemi të mrekullueshëm, por thellë brenda vetes e dimë gjithashtu se Lady Gaga nuk jemi ne. As Katy Perry. Për fat të keq.
Dhe pse një këngë si “Someone like you” nga Adele?
Kur doli kënga “Someone like you”, dolën edhe memet e para për Adelën duke u pasuruar në lotët tanë. Dikush si ju, ju bën të qani. Ndalo. Edhe nëse nuk keni asgjë apo askënd për të qarë, duke e dëgjuar, ju gërmoni atë kujtim dhjetëvjeçar për të justifikuar të qarën që mendoni se duhet ta lini të shkojë. Por shpjegimi në këtë rast është shkencor.
Kënga e Adelës është e pasur, si autorja, me diçka që quhet mbështetje: është një veti që ka diçka magjike, sepse ndërthur muzikën, heshtjen dhe zërin për të ngacmuar psikologjinë e dëgjuesit. Pavarësisht nga reagimet individuale të cilat mund të jenë pak a shumë intensive. Ne e dimë këtë falë kërkimeve të bëra në vitet 1990, shumë kohë përpara se të dilte “Someone like you”: është nga psikologu anglez John Sloboda, i cili me një eksperiment identifikoi thyerje të cilat, të vendosura shkencërisht brenda disa këngëve, shkaktojnë rrënqethje të lëkurës, të dridhura dhe lot.
Epo, faleminderit Adele! Sepse edhe nëse jemi plotësisht të aftë të dridhemi vetë, ndihma është gjithmonë e nevojshme.
Burimi Alfemminile / Revista Psikologjia
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
