Nuk janë gjithmonë fjalët e rënda, as aktet e mëdha tradhtie apo zhgënjimi të dukshëm që na rrëzojnë më fort. Shpesh, janë gjërat e vogla, të përditshmet, të padukshmet, të heshturat, që na brejnë në mënyrë të ngadaltë, deri sa të zgjohemi një ditë me një ndjesi boshllëku, me një peshë në shpirt dhe një pyetje të pashprehur: “Çfarë nuk shkon me mua?”
Psikologjia moderne e njeh këtë fenomen si “lëndimi i fshehtë” ose “mikrotrauma emocionale”. Këto janë plagë të vogla që nuk lënë gjurmë fizike, por depozitohen thellë në ndërgjegjen tonë. Ato nuk kanë nevojë për një shkak madhor për të ekzistuar. Mjafton një shprehje e fytyrës, një mungesë e përsëritur vëmendjeje, një përgjigje pa entuziazëm, një përqafim që nuk ndodhi kur kishim më shumë nevojë.
Heshtja që dhemb më shumë se fjalët
Në një botë që bërtet për të dëgjuar veten, mungesa e një fjale mund të jetë më tronditëse se një sharje. Heshtja e dikujt që na ka rëndësi, mungesa e përkujdesjes, ose indiferenca në një moment kur jemi të thyer, krijojnë plagë që shpesh nuk i pranojmë. Në vend që të themi “jam lënduar”, themi “ndoshta e teprova”, “jam shumë i ndjeshëm”, ose më keq, fillojmë të dyshojmë në vlerën tonë. Heshtja mund të jetë pasive, por ndikimi i saj është aktiv në ndërtimin e bindjeve tona të brendshme: “Nuk jam i rëndësishëm.” “Nuk jam i dashur.” “Nuk mjaftoj.”
Fajësimi i vetes: armiqësia e brendshme
Kur nuk arrijmë të kuptojmë pse jemi të mërzitur, truri ynë kërkon logjikë. Dhe zakonisht, logjika e parë është auto-fajësimi. Ne mendojmë: “Ndoshta jam shumë kërkues.” “Ndoshta pres shumë nga të tjerët.” Dhe kështu fillon një cikël i rrezikshëm ku lëndimi i jashtëm transformohet në agresion të brendshëm. Fillojmë të ndëshkojmë veten për ndjesitë tona, një mekanizëm që mund të çojë në vetëizolim emocional dhe depresion latent.
Marrëdhëniet që konsumojnë pa zhurmë
Ka marrëdhënie që nuk na bëjnë keq në mënyrë të drejtpërdrejtë, por na shterojnë pak nga pak. Janë ato marrëdhënie ku ne japim më shumë sesa marrim, ku ndiejmë se duhet të jemi gjithmonë të kujdesshëm, të fortë, të qeshur, edhe kur jemi të thyer përbrenda. Këto janë marrëdhëniet që kërkojnë performancë, jo autenticitet. Dhe çdo herë që heqim dorë nga vetvetja për të ruajtur një lidhje, është një akt i vogël vetëlëndimi.
Presionet e padukshme sociale
Gjërat që na lëndojnë nuk vijnë vetëm nga të tjerët. Shpesh, është vetë shoqëria që në mënyrë të pavetëdijshme ndërton standarde që nuk i arrijmë dot. Presioni për të qenë “produktive”, “pozitive”, “të suksesshme”, “në formë”, “të bukura”, të gjitha në të njëjtën kohë, është një barrë që shumë e mbajnë në heshtje. Dhe kur nuk i arrijmë këto standarde, fillojmë të dyshojmë në veten tonë, duke mos kuptuar se ndoshta problemi nuk jemi ne, por standardet vetë.
Kur ndjesitë shpërfillen
Një nga format më të thella të lëndimit të padukshëm është kur emocionet tona nuk pranohen, as nga të tjerët, as nga vetja. Kur na thuhet “mos e ekzagjero”, “ka më keq se ti”, ose “bëhu pozitiv”, ne mësojmë ta fshehim dhimbjen. Por ndjesitë e fshehura nuk zhduken, ato grumbullohen, dhe herët a vonë, dalin në sipërfaqe si shpërthim, ankth, lodhje emocionale, apo thjesht një ndjenjë e vazhdueshme e boshllëkut.
Si ta kuptojmë dhe mbrojmë veten?
Hapi i parë është vetëdijësimi. Të ndalemi dhe të pyesim veten: “A është kjo ndjenjë imja, apo është një reagim ndaj një dhimbjeje të pandërgjegjshme?” Më pas, vjen pranimi: lejoje veten të ndjesh pa gjykuar. Dhimbja nuk është shenjë dobësie, është dëshmi që diçka ka rëndësi për ne. Dhe më e rëndësishmja: vendos kufij! Jo çdo marrëdhënie meriton investimin tënd emocional. Jo çdo standard duhet ndjekur. Jo çdo fjalë duhet marrë për të vërtetë. Disa herë, mbrojtja më e mirë është të mësosh të thuash “jo”, ose thjesht të largohesh.
Në mbyllje, po, ka gjëra që na lëndojnë pa e kuptuar, por vetëm nëse zgjedhim të mos i shohim. Kur fillojmë të vëzhgojmë me ndershmëri veten, të dëgjojmë emocionet tona, të ndalemi dhe të pyesim “çfarë më dhemb?”, atëherë bëjmë hapin e parë drejt shërimit. E vërteta është që jeta do të ketë gjithmonë gjëra që lëndojnë, por ne nuk jemi të pafuqishëm. Ne mund të mësojmë t’i kuptojmë, t’i emërtojmë dhe të ecim përpara, jo duke injoruar dhimbjen, por duke e nderuar atë si një mësues të heshtur. Sepse herë pas here, ajo që na lëndon pa e kuptuar… është thirrja më e qartë që kemi për të ndryshuar mënyrën si duam veten.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
