Në heshtjen e një dhome mjekësore, në përplasjen e fjalëve “masa e dyshimtë” dhe në tensionin e një kontrolli të zakonshëm që merr ngjyrat e panikut – fillon ajo që shumë gra përjetojnë si një nga frikërat më të mëdha të jetës së tyre: dyshimi për kancerin e gjirit.
Por kjo frikë nuk është thjesht për trupin. Ajo prek identitetin, feminitetin, jetën intime, ndjenjën e sigurisë dhe, mbi të gjitha, atë pyetje të heshtur që zhurmon në mendje: “A do jem unë mirë?”
Shqetësimi, kur fillon realisht?
Psikologët klinikë si dr. Susan Silk dhe dr. Barry Goldman theksojnë se diagnostikimi ose frika nga një sëmundje si kanceri nuk prek vetëm trupin, por përfshin një tronditje emocionale dhe psikologjike. Në fakt, shumë gra përjetojnë ankth të thellë qysh në momentin që ndiejnë një ndryshim në trupin e tyre – një fryrje, një dhimbje, një nyje – madje shumë kohë përpara se të kërkojnë ndihmë mjekësore.
Shqetësimi fillon në mendje, aty ku imazhi i shëndetit fillon të lëkundet. Disa gra ndihen të paralizuara nga frika, të tjera përpiqen ta injorojnë, ndërsa një pjesë nisin menjëherë një udhëtim mes analizave, kontrolleve dhe netëve pa gjumë.
Kur duhet të shqetësohemi?
Sipas Shoqatës Amerikane të Kancerit (American Cancer Society), nuk çdo ndryshim në gjinj është shenjë e kancerit, por disa simptoma nuk duhet të injorohen kurrë, si:
Fryrje ose nyje të reja në gji ose në zonën e sqetullës
Ndryshime në formën apo përmasat e gjirit
Sekrecione të pazakonta nga thithat
Skuqje, rrudhosje apo lëkurë “si lëkura e portokallit”
Dhimbje e vazhdueshme në një zonë të caktuar
Sipas Dr. Anne McTiernan, eksperte në epidemiologjinë e kancerit, shqetësimi duhet të shërbejë si sinjal, jo si paralizë. Sa më herët të zbulohet një ndryshim, aq më të mëdha janë gjasat për shërim të plotë.
Pesha emocionale e pritjes
Në fazat e analizave dhe pritjes së rezultateve, shumë gra përjetojnë atë që psikologët e quajnë “ankthi i pasigurisë shëndetësore”. Në këtë periudhë, mendja krijon skenarë të errët, koha duket se ndalon dhe çdo gjë tjetër humb rëndësinë. Mbështetja emocionale bëhet jetike.
Studimet e psikologes Sonja Lyubomirsky tregojnë se ndjenja e kontrollit – edhe në kushte të vështira – ul nivelin e stresit. Kjo do të thotë se akti i marrjes së një vendimi (si kryerja e mamografisë, takimi me mjekun, apo ndarja e shqetësimit me dikë të afërt), e rikthen një pjesë të fuqisë te vetë gruaja. Dhe kjo është shumë më e rëndësishme sesa duket.
Parandalimi nuk është luks, është zgjuarsi
Në aspektin klinik, mamografia mbetet mjeti më i rëndësishëm i zbulimit të hershëm. Sipas udhëzimeve të Organizatës Botërore të Shëndetësisë, gratë duhet të fillojnë mamografitë rutinë nga mosha 40-45 vjeç, ose më herët nëse kanë histori familjare të kancerit të gjirit.
Por përveç kontrollit mjekësor, parandalimi përfshin edhe stilin e jetesës:
Ushqyerja e shëndetshme dhe e ekuilibruar
Aktiviteti fizik i rregullt
Mbajtja e peshës trupore nën kontroll
Kufizimi i konsumit të alkoolit dhe shmangia e duhanit
Kujdesi për shëndetin mendor dhe ulja e stresit kronik
Sipas studimeve të Dr. Kristi Funk, kirurge onkologe dhe autore e librit “Breasts: The Owner’s Manual”, çdo zgjedhje që bëjmë për trupin tonë çdo ditë ndikon në gjasat për të parandaluar jo vetëm kancerin e gjirit, por edhe shumë sëmundje të tjera kronike.
Shëndeti mendor pas një diagnoze
Për shumë gra që diagnostikohen me kancer gjiri, fillon një udhëtim jo vetëm fizik, por edhe emocional. Humbja e flokëve, operacionet, ndryshimet në trup dhe terapi të lodhshme krijojnë një krizë identiteti, vetëbesimi dhe marrëdhëniesh.
Këtu hyn rëndësia e psikologjisë onkologjike, një fushë që trajton ndikimin emocional të sëmundjes dhe ndihmon gratë të përballen me frikën, pasigurinë dhe traumën. Psikoterapia, grupet e mbështetjes dhe trajtimet për menaxhimin e ankthit dhe depresionit janë pjesë thelbësore e procesit të rikuperimit.
Frika është njerëzore, veprimi është çlirim
“Nuk do të ndodhë mua” është një shpresë. Por shpresa nuk mjafton. Kanceri i gjirit nuk është më një dënim – nëse kapet herët, është i shërueshëm. Dhe më shumë se kaq, është një thirrje për të jetuar me vetëdije, për të zgjedhur kujdesin ndaj vetes si një akt dashurie të përditshme.
Të njohësh trupin tënd, të dëgjosh ndryshimet, të mos e neglizhosh frikën, por as të mos i nënshtrohesh asaj – kjo është mënyra më e mirë për të ecur përpara. Sepse ndërsa mjekët merren me trupin, fuqia për ta mbrojtur atë nis nga mendja dhe vullneti ynë për të vepruar.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
