Termi “Karma”, që në sanskritisht do të thotë “veprim i përfunduar”, tani është shumë i përhapur edhe në Perëndim, megjithëse jo të gjithë e dinë origjinën e saj dhe ka relativisht pak individë që e përqafojnë këtë teori.
Karma, koncepti bazë i hinduizmit, nuk është gjë tjetër veçse ligji universal i shkakut dhe pasojës i zbatuar në kuptimin shpirtëror, një koncept në bazën e rimishërimit, i cili përfaqëson faktorin thelbësor.
Shpesh, gabimisht, konsiderohet si një ligj përcaktues që çon në fatalizëm dhe dorëheqje, por në realitet Karma varet nga ne, nga zgjedhjet tona dhe padyshim mund të ndryshojë me kalimin e kohës sipas parimit “çfarë të mbjellësh, do korrësh”. Si?
Ndjekja e Dharma-së, domethënë të jetuarit sipas natyrës së vërtetë të dikujt, e cila do të harmonizohet në mënyrë progresive me Dharman universale. Kështu, individët fitojnë lirinë nga egoja, nga dëshirat e grumbulluara gjatë ekzistencave të mëparshme, për të realizuar Veten e pavdekshme. Cikli i vdekjes-rilindjes quhet, në sanskritisht, saṃsāra: njeriu nuk mund t’i shpëtojë, por duhet ta kalojë atë duke u rimishëruar në trupa të shumtë, jo vetëm njerëzor, të paktën në këndvështrimin hindu. Qëllimi përfundimtar është çlirimi nga ky cikël.
Në kontekstin budist, koncepti i Karmës kthehet në një maskë të re. Në fakt, nëse rruga hindu e çlirimit përfshin një cikël shumë të gjatë rilindjesh (saṃsāra), që shkakton një ndjenjë fatalizmi pesimist në jetën e sotme, budizmi ofron një këndvështrim më pozitiv dhe më pak të paracaktuar. Fjala karma, në budizëm, do të thotë “veprim i vullnetshëm”, ose një akt vullneti që buron në mendjet e njerëzve dhe që do të përcaktojë të ardhmen e tyre. Një veprim i mirë do të sjellë të mirën, një vepër e keqe do të sjellë të keqen. Nuk bëhet fjalë për etikë, por për një ligj natyror, i cili, megjithatë, nuk na dënon domosdoshmërisht në një jetë të vështirë dhe të varfër. Gjithçka varet nga vullneti i lirë, domethënë nga zgjedhja jonë për të bërë të mirën ose të keqen.
Nga ky këndvështrim, njerëzit nuk janë me fat apo të pafat, por ata e krijojnë fatin e tyre dhe në të njëjtën mënyrë mund të ndërhyjnë për ta ndryshuar atë. Duke e pranuar këtë ligj, njeriu, në vend që të dorëzohet në një jetë kaotike, të padrejtë, të pakuptimtë, vepron në mënyrë aktive, duke u angazhuar të modifikojë mendimet, fjalët dhe veprimet. Vetë Buda deklaroi se të besosh se veprat e mira ose të këqija nuk japin fryt është absolutisht e gabuar.
Mjeshtri budist japonez Daisaku Ikeda dha një përkufizim shterues të Karmës:
“Koncepti budist i marrëdhënies shkakësore ndryshon rrënjësisht nga lloji i shkakësisë që, sipas shkencës moderne, drejton botën objektive natyrore si të ndarë nga shqetësimet individuale të qenieve njerëzore. Marrëdhënia shkakësore, në këndvështrimin budist, përfshin natyrën në kuptimin më të gjerë, duke përfshirë të gjithë ekzistencën njerëzore. Për të shpjeguar më mirë ndryshimin, le të themi se ka ndodhur një aksident ose fatkeqësi. Duke zbatuar teorinë e kauzalitetit mekanik është e mundur të hetohet dhe të qartësohet dinamika e saj, por asgjë nuk do të dihej se pse individë të caktuar u përfshinë në ngjarjen tragjike. Në të vërtetë, vizioni mekanik hedh poshtë pyetje të tilla ekzistenciale a priori. ”
Thelbi i fjalimit shprehet nga një deklaratë e lashtë budiste: “Nëse doni të kuptoni shkaqet e së kaluarës, shikoni rezultatet që shfaqen në të tashmen. Dhe nëse doni të kuptoni se cilat rezultate do të shfaqen në të ardhmen, shikoni shkaqet e paraqitura në të tashmen.”
Prandaj ligji i Karmës na kërkon përgjegjës për veprimet tona, nuk na privon aspak vullnetin e lirë, por na konsideron protagonistë të bërjes sonë. E rëndësishme është të mos shtrembërohet kuptimi i saj për të zgjeruar distancat midis të varfërve dhe të pasurve, siç ndodh fatkeqësisht në sistemin e kastës hindu. Ata që janë të pasur nuk janë domosdoshmërisht më të mirë se ata që nuk janë, ata thjesht mund të kishin investuar më shumë në këtë sektor, për sa i përket mundit, parave, vullnetit (në këtë ose ekzistencën e mëparshme) dhe për rrjedhojë të kishin marrë rezultate më të mëdha. Por pasuria materiale nuk është domosdoshmërisht sinonim i pasurisë shpirtërore . Natyrisht, ata që janë të pasur shpirtërisht më lehtë tërheqin kushte të këndshme jetese, ndonjëherë edhe të mira materiale, sepse kanë një qëndrim konstruktiv. Por në të njëjtën mënyrë, pikërisht ngaqë ka zgjedhur të ndërmarrë një rrugë më të vështirë, atë të zgjimit, ai mund të gjendet përballë, përgjatë rrugës së rilindjes së brendshme , me pengesa që synojnë të testojnë vullnetin e tij dhe ta përmirësojnë atë. Prandaj, kini kujdes nga përgjithësimet dhe mbi të gjitha shfrytëzimet e ligjit të Karmës.
Llojet e karmës
Shumë prej nesh ndoshta nuk janë të vetëdijshëm për ekzistencën e llojeve të shumta të Karmës: përveç Karmës individuale, ekziston Karma familjare, kolektive dhe globale. Karma familjare, për shembull, është ajo që ka të bëjë me një familje të tërë me borxhe të veçanta shpirtërore, të cilat prekin të gjithë bërthamën. Karma kolektive ka të bëjë, siç sugjeron termi, komunitetin, të kuptuar si banorë të një lagjeje, një qyteti apo të një vendi të tërë. Karma botërore po vuan, borxhi ndërkombëtar. Në të gjitha këto raste roli ynë mbetet aktiv, ne nuk jemi viktima të thjeshta të botës, të familjes apo të komunitetit por që Karma na përket neve.
Ligji i tërheqjes për të cilin na tregon Fizika Kuantike është i ngjashëm me ligjin e Karmës. Sipas kësaj dege të shkencës, Universi është i përbërë nga një sistem forcash të padukshme energjetike të quajtura “fushë”. Do të kishte aftësinë për të ndikuar në realitetin e dukshëm. Gjithçka do të përbëhej nga energjia në lëvizje. Nga ky këndvështrim, ne të gjithë jemi bërë nga energjia vibruese, por ka forma të energjisë me frekuenca të ndryshme: çdo trup, siç tha Planck, vibron në një mënyrë personale dhe të njëjtat dridhje tërheqin dridhje të ngjashme. Ky është ligji i tërheqjes, ose ligji i rezonancës. Dhe kështu ne e kuptojmë se si ata rreth nesh janë në një mendje me ne nga një këndvështrim energjik. Nuk ka kuptim të ankohemi nëse njerëzit me të cilët ndërveprojmë nuk na kënaqin, ndryshimi duhet të fillojë nga brenda.
Por ka edhe më shumë: duke u kthyer te parimet e fizikës kuantike, studiuesit Bohr dhe Heisenber kuptuan në vitin 1927 se grimcat e elektroneve fshehin një natyrë të dyfishtë: në disa raste ato janë valë të padukshme, herë të tjera ato janë trupa të dukshme. Heisenberg ofron një shpjegim për këtë çudi, sipas të cilit grimcat sillen si valë, të padukshme, kur nuk vërehen. Ndërsa, kur vëzhgohen, ato shndërrohen në trupa të materies. Konstatohet rëndësia e rolit të vëzhguesit, i cili nga ky këndvështrim përcakton realitetin. Thjesht vëzhgimi i grimcave mund të ndryshojë natyrën e tyre. Meqenëse e gjithë lënda përbëhet nga grimca nënatomike, ne vetë mund t’i bëjmë të duken gjërat në të cilat fokusohemi. Nëse do të ishte kështu, ne do të ishim ata që do t’i jepnim formë realitetit përreth, duke u fokusuar në diçka dhe jo në diçka tjetër.
Çfarë lidhje ka e gjithë kjo me ligjin e Karmës? Ka të bëjë me të, sepse, në të dyja rastet, ne e përcaktojmë realitetin me zgjedhjet dhe mendimet tona. A është koha për të filluar ndryshimin e perspektivës?
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
