Unë kam shkruar më parë disa artikuj mbi temën e marrëdhënieve jofunksionale, toksike dhe madje të dhunshme. Fatkeqësisht, kjo është një situatë mjaft e shpeshtë pasi, shpesh, tendenca për të toleruar, falur dhe përbuzur sjelljet e pakëndshme të partnerit, çon në një rritje të shpeshtësisë dhe intensitetit të sjelljeve të tilla brenda marrëdhënies.
Nëse në çift është e shëndetshme të plotësohen dhe të kuptojnë nevojat e njëri-tjetrit edhe kur nuk plotësojnë marrëveshjen e plotë të të dyve, është tjetër gjë që në emër të dashurisë të tolerosh dhe të durosh sjelljet mosrespektuese, ofenduese, abuzive, madje edhe të dhunshme.
Për fat të keq, në emër të dashurisë bëhen gabime të rrezikshme, veçanërisht kur nën dritën e fakteve, njeriu kupton se nuk bëhej fjalë për dashurinë, por për një version të korruptuar dhe më të keq të saj, ku ndjenjat e besnikërisë, respektit dhe kujdesit të ndërsjellë zëvendësohen nga mosbesimi, xhelozia, posesiviteti dhe shtypja. Më poshtë, bazuar në përvojën time profesionale dhe në mësimet e një autore amerikane (Amber Ault), kam treguar disa hapa të rëndësishëm për t’i dhënë fund një marrëdhënie toksike dhe të dhunshme.
Hapi 1. Introspeksioni
Përpara se të filloni ndonjë rrugë shërimi nga një marrëdhënie jofunksionale, është e nevojshme të pranoni SE KENI NJË PROBLEM: domethënë të pranoni se marrëdhënia që po përjetoni – edhe nëse është me personin që keni dashur aq shumë – është një marrëdhënie jofunksionale. Nëse ky realitet nuk realizohet qartë, çdo hap tjetër rrezikon të jetë i kotë nëse jo kundërproduktiv. Është gjithashtu e nevojshme të përballeni dhe të njihni arsyet e mundshme psikologjike që çuan në të jetuarit e një marrëdhënieje që është bërë toksike ose e rrezikshme. Për shembull prirja për t’u varur nga tjetri, vetëvlerësimi i ulët, kërkimi i vazhdueshëm për miratim, ndjenja e pamjaftueshmërisë, nevoja për të mbushur një boshllëk emocional të thellë, prirje për të anuluar njëri-tjetrin në marrëdhënie etj.
Hapi 2. Soditje
Hapi tjetër është SODITJA. Në këtë fazë është e rëndësishme të vëzhgoni me kujdes situatën dhe të mos mendoni vetëm se si ta zgjidhni atë. Në marrëdhëniet toksike, të menduarit për një zgjidhje bëhet jashtëzakonisht e vështirë për shkak të pranisë së faktorëve psikologjikë të ndryshëm nga ata që janë të pranishëm në marrëdhëniet e shëndetshme, pranisë së varësisë nga partneri apo varësive të tjera dhe një mijë vështirësive të tjera, të cilat nëse përballen vetëm me të menduar racional dhe logjik, të çojnë gjithmonë në të njëjtin përfundim: ndjenjën e të qenit në një labirint nga i cili duket e pamundur të dalësh.
KONTEPLACIONI, nga ana tjetër, është një qëndrim i ndryshëm, më i qetë dhe i thellë, që përfshin tërheqjen e vëmendjes nga brenda ndaj ndjesive të veta trupore, gjendjes emocionale, vëzhgimit të situatave që shkaktojnë gjithmonë të njëjtat reagime automatike në çift. Soditja shkon përtej të menduarit të thjeshtë dhe përdor njohuritë dhe mençurinë e trupit, të përvojës, të ndjenjës së lidhjes me universin, për të qenë në gjendje të lëvizë në drejtimin më të mirë.
Na ndihmon të kuptojmë vlerat tona me qartësi, të dallojmë atë që është me të vërtetë e nevojshme nga ajo që është toksike dhe e dëmshme dhe që na distancon nga vlerat dhe integriteti ynë. Soditja ndihmon në reduktimin e paqartësisë dhe konfuzionit tipik të marrëdhënieve jofunksionale, duke na ndihmuar të gjejmë rrugën e duhur me guxim dhe përkushtim.
Hapi 3. Përgatitja dhe organizimi
Hapi i tretë përfshin PËRGATITJEN DHE ORGANIZIMIN. Në këtë fazë është e nevojshme të zhvillohet një lloj “plani veprimi” për t’i dhënë fund marrëdhënies. Kur jeni në një marrëdhënie toksike, energjitë janë aq të ulëta dhe të komprometuara, saqë është e vështirë të organizoni edhe fundjavën… por është shumë e rëndësishme të mendoni për hapat e nevojshëm që do t’ju duhet të kaloni për t’i dhënë fund marrëdhënies. Vëmendje e veçantë duhet t’i kushtohet atyre marrëdhënieve në të cilat dhuna fizike është e pranishme: në këtë rast, parashikimi i lëvizjeve të partnerit dhe reagimeve të tij është thelbësor për të vepruar në mënyrë të sigurt. Prandaj, përgatitja do të thotë të marrësh parasysh të gjitha vështirësitë e mundshme që duhen përballur dhe mënyrat për t’i përballuar ato: konsultimi me profesionistë që mund të jenë të dobishëm si avokatë, konsulentë financiarë, punonjës socialë dhe psikologë dhe ndoshta të paralajmërosh policinë nëse ke frikë nga një reagim i dhunshëm i partnerit.
Është e nevojshme të gjesh një vend për veten dhe për çdo fëmijë apo kafshë shtëpiake që është pjesë e familjes (shpesh burrat e dhunshëm sulmojnë kafshët e shtëpisë dhe për këtë arsye është mirë të mendosh për t’i shpëtuar edhe ato). Duhet të reflektoni mbi prioritetet tuaja për të qenë të qartë për gjërat që duhet të mbani nga ato nga të cilat mund të hiqni dorë: puna, makina ose shtëpia, mbaroni studimet, mbroni fëmijët dhe kafshët, kujdesuni për shëndetin nëse jeni duke marr terapi të rëndësishme me ilaçe. (diabeti, kimioterapia, sëmundjet degjenerative…) etj.
Më pas, duhet të imagjinoni të gjithë skenarët e mundshëm – përfshirë më të keqin – që mund të ndodhin me vendimin tuaj për t’i dhënë fund marrëdhënies përgjithmonë: dhunë fizike, kontroll dhe vjedhje parash, shkatërrim të të mirave të përbashkëta, kërcënime dhe ndjekje, përfshirje të palëve të treta, skena në publik, tentativa për të kryer vetëvrasje ose kërcënime për të dëmtuar veten ose të tjerët, etj. Imagjinimi i këtyre skenarëve duhet t’ju shërbejë për të gjetur një mënyrë për t’i trajtuar ato, në mënyrë që nëse ato ndodhin ose nëse keni frikë nga pamja e tyre, të keni një zgjidhje gati për t’i përballuar ato.
Hapi 4. Veprim!
Në këtë pikë bëhet fjalë për të vënë në praktikë atë që është përgatitur dhe për t’i dhënë fund marrëdhënies. Është shumë e rëndësishme deri në çfarë mase dëshironi t’i jepni fund marrëdhënies, duke marrë parasysh të mirat dhe të këqijat dhe çdo rezistencë të pranishme psikologjike. Autorja amerikane Amber Ault sugjeron pyetjet e mëposhtme:
1.“A jam vërtet gati?”, “Nëse ish-i im kthehet duke qarë dhe i dëshpëruar, duke bërë premtime për të ndryshuar dhe duke pohuar dashurinë e tij për mua, a do të jem në gjendje të qëndroj e vendosur në vendimin tim?”
2.Në rastin e një marrëdhënieje të bazuar në cikle shkëputjeje/pajtimi, pyesni veten nëse keni bërë gjithçka që është e mundur për të parandaluar rikthimet dhe sigurohuni që këtë herë vendimi për të lënë duhanin të jetë përfundimtar: “Kam parashikuar se çfarë të bëj për të shmangur tundimin, për të ndjekur hapat e mi?”. “A kam siguruar gjithçka të nevojshme për sigurinë time, fëmijët, anëtarë të tjerë të familjes dhe kafshë shtëpiake?”
3.“A mund të mbaj kontakte me njerëz të rëndësishëm edhe nëse më prish celularin? Apo shkatërron kompjuterin tim?”, “A i kam parashikuar sjelljet më të rrezikshme që partneri mund të bëjë?”
Ndonjëherë është e mundur t’i komunikoni vendimin partnerit, ndonjëherë është e nevojshme thjesht të largoheni kur ai mungon, për të shmangur dhunën ose skenat e rrezikshme. Në marrëdhëniet e shëndosha romantike, është e preferueshme dhe e respektueshme të komunikohet ballë për ballë vendimi për t’i dhënë fund marrëdhënies. Por në marrëdhëniet toksike, për të shmangur agresionin ose sjelljen e rrezikshme, është më mirë të zgjidhni mënyra të tjera: telefon, e-mail, letër ose ballë për ballë në një vend të sigurt mes njerëzve të tjerë.
Këtu janë disa rekomandime për përmbajtjen dhe mënyrën e komunikimit:
Mesazh i thjeshtë dhe i qartë. Shpjegoni me pak fjalë arsyetimin e vendimit tuaj. Për shembull: “Kam qenë prej kohësh i pakënaqur në këtë marrëdhënie dhe e kuptova që nuk dua të vazhdoj kështu. Kam vendosur të ndahemi / largohem / i japim fund marrëdhënies / të mos shihemi më”.
Mos e justifikoni veten dhe mos jepni shumë shpjegime: nuk po bëni terapi në çift, por vetëm po komunikoni vendimin tuaj. Gjithçka që thoni në këtë fazë ka të ngjarë të manipulohet për të ndryshuar mendje, keqinterpretuar ose përdorur kundër jush; prandaj është më mirë të flasim sa më pak dhe thjesht të përsërisim konceptin themelor të mesazhit.
Shmangni fajësimin e partnerit tuaj. Në komunikim edhe nëse tjetri është sjellë keq, është tallur me ju, ju ka tradhtuar apo keqtrajtuar, është e nevojshme të filloni nga qendra juaj. Mundohuni të thoni: “Jam i pakënaqur” në vend të: “Ti më bën të pakënaqur”, ju preferoni: “Ndihem i pa respektuar”, në vend që të thoni: “ti nuk më respekton”. Në këtë mënyrë do të ndiheni më të fortë dhe më të përqendruar dhe nuk do t’i hapni derën manipulimeve apo mohimeve të realitetit.
Rezistojini tundimit për të filluar një diskutim rreth arsyes së vendimit tuaj dhe gabimeve të tij. Kjo do t’ju bënte vetëm të humbisni energjinë dhe të vini në dyshim vendimin tuaj, ndoshta për të disatën herë!
Improvizim. Merrni parasysh mundësinë që ka diçka që nuk mund ta parashikoni në reagimet e mundshme të partnerit ose komplikimet e papritura. Jini të gatshëm të “parashikoni paparashikueshmërinë”.
Shkëpusni kontaktet. Kjo është mënyra më e mirë për t’i dhënë fund përgjithmonë një marrëdhënieje toksike. Është një sugjerim i vështirë për t’u kuptuar dhe zbatuar për një sërë arsyesh sentimentale, ndonjëherë edhe morale… por në shumë raste përfaqëson zgjidhjen e duhur.
Shërimi. Në këtë fazë, ju duhet t’i përkushtoheni mirëkuptimit, faljes dhe shërimit të arsyeve të thella që ju çuan në një marrëdhënie shkatërruese. Nëse keni probleme me depresionin, sulme paniku, probleme të tjera psikologjike ose varësi ndaj sjelljes ose substancave, së pari duhet t’i trajtoni dhe t’i shëroni këto aspekte. Në këtë fazë është e nevojshme të kërkoni ndihmën e një profesionisti ose grupeve të vetë-ndihmës dhe ndërgjegjësimit. Përkushtojuni familjes dhe miqësive, aktiviteteve tuaja të preferuara, për t’u kujdesur për shëndetin tuaj fizik, mendor dhe shpirtëror me aktivitete të tilla si meditimi, joga, ekskursionet, aktivitetet krijuese si piktura ose qeramika… çdo gjë që ju ndihmon të futeni gradualisht.
Burimi / https://psicoadvisor.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
