Vetëkritika është një qëndrim i vlefshëm. Megjithatë, mund të jetë i dëmshëm nëse nuk trajtohet me vendosmëri.
Kufizimet dhe kufizimet që hasim në rrugën tonë shpesh janë të vetë-imponuara. Frustrimi që na shkakton kjo dhe fakti i mosdëshirimit të realizimit të realitetit të ashpër shfaqet në formën e kritikës ndaj të tjerëve.
Por pse duam të ndalojmë veten? Për shkak të frikës, por mbi të gjitha për shkak të të gjitha bindjeve me të cilat jemi shumë të lidhur dhe që kurrë nuk kemi dashur apo ditur t’i vëmë në dyshim. Megjithatë, e gjithë kjo jehonë në jetën tonë në formën e problemeve. Zgjidhja e të gjithëve gjendet tek ne. Sa herë që kritikoni dikë, pyesni veten: a kam edhe unë atë që shoh tek ai?
Shëmbëlltyra e dy murgjve
Më pas, do të shohim ato kufizime që i kemi vënë vetes me shëmbëlltyrën e dy murgjve. Kjo shëmbëlltyrë përmban një mësim shumë të thellë dhe na lejon t’i shohim të gjitha ato kritika që ua kushtojmë të tjerëve në një mënyrë tjetër.
“Njëherë e një kohë ishin dy murgj Zen, Tanzani dhe Ekido, të cilët po ktheheshin në manastirin e tyre pas një udhëtimi të gjatë. Një ditë më parë kishte rënë shi, kështu që rruga ishte mbushur me baltë. Kur kaluan pranë një fshati të vogël, takuan një grua të re të veshur me një kimono të shkëlqyer të artë. Për të vazhduar rrugën, gruaja e re duhej të kalonte një pellg të madh me ujë. E përballur me atë pengesë, ajo u paralizua, duke menduar se nëse e lagte kimonon e saj do ta prishte atë dhe nëna e saj do ta qortonte ashpër. Pa hezituar, Tanzani iu afrua gruas së re dhe i ofroi ndihmë : e çoi në shpinë në anën tjetër të pellgut. Pastaj të dy murgjit vazhduan rrugën. Kur arritën në manastir, Ekido, i cili nuk ishte rehat gjatë pjesës tjetër të udhëtimit, e qortoi ashpër shokun e tij:
–Pse e morët në krahë atë të renë? E dini që votat tona e ndalojnë!
Tanzani nuk u shqetësua, ai shikoi shoqëruesin e tij të udhëtimit dhe u përgjigj me një buzëqeshje:
–Unë e mbajta atë të re disa orë më parë, por ju ende e mbani në shpinë.
Falë kësaj shëmbëlltyre kuptojmë se megjithëse Tanzani kishte bërë një vepër të mirë, ndjenja e detyrës dhe gjithçka që i ishte thënë të mos bënte rëndonin më shumë mbi shokun e tij Ekido. Mirëpo, siç e shohim, ai nuk i ka treguar se çfarë po i ndodhte derisa kaluan disa orë.
Kjo na lejon të reflektojmë se sa e gjithë kjo është e lidhur me mendimet përtypëse. Ato që i kthejmë në mendje dhe që në realitet nuk na sjellin asgjë produktive. Kritika e Ekido-s shprehte një konflikt që ekzistonte në mendjen e tij, në të cilin ai po e kufizonte veten të bënte atë që me siguri mendonte në radhë të parë: të ndihmonte të renë.
Mësime të shkëlqyera për të hequr qafe kufizimet
A keni kritikuar ndonjëherë dikë që nuk vishet siç duhet? Pastaj jam i sigurt që edhe një pjesë e juaja do të donte që të mos e kishit bërë sepse, ndoshta, nuk ndiheni rehat në rrobat që keni veshur. Ndonjëherë, ne nuk e kuptojmë se kritikat tona pasqyrojnë një kufizim që i kemi vendosur vetes. Sepse pavarësisht rregullave, ajo që është e “pranueshme”, ne e kemi gjithmonë fjalën e fundit.
Për të hequr qafe kufizimet dhe, për rrjedhojë, për të filluar ta shohim kritikën si një mënyrë për të parë pjesë të vetes që ne nuk jemi në gjendje t’i perceptojmë në fillim, është e rëndësishme të mendojmë për të tashmen. Nëse duam të bëjmë diçka ose të veprojmë në një mënyrë të caktuar, të mos mendojmë nëse do të jetë e drejtë, nëse do të më shikojnë keq, apo dyshime të tjera të ngjashme.
Le ta bëjmë dhe pastaj ta lëmë atë situatë, ashtu siç bëri Tanzani. Sepse nëse ndalojmë të dëgjojmë kufizimet tona, në fund do të mbajmë një peshë të panevojshme. Për më tepër, nuk mund të harrojmë se kjo peshë do të rritet kur ndodhin situata të ngjashme.
Është gjithashtu e rëndësishme të mësojmë të vëmë në dyshim bindjet tona. Epo, ne mendojmë se këto na bëjnë njerëz më të mirë nëse i ndjekim me shkronja. Megjithatë, veprimet peshojnë më shumë. Të kesh besime shumë të ngurta do të na pengojë të jemi të lirë të veprojmë siç e kërkon momenti. Ne do të krijojmë barriera, do të kufizohemi dhe si pasojë nuk do të ndihemi aspak mirë.
Mos i bëni vetes pyetje si: “duhet ta bëj apo mund ta bëj?” Filloni t’i jepni përparësi pyetjes: “A dua ta bëj?”
Besimet janë aty për t’u vënë në dyshim, kritika është atje për të na ndihmuar të shohim te të tjerët pjesë të vetes që nuk i njohim. E gjithë kjo nuk është një mundësi për të mohuar atë që nuk duam të pranojmë, por për të mësuar dhe maturuar. Të gjithë kemi kufizime, por shumë prej tyre ia kemi imponuar vetes. Ne qëndrojmë shumë herë në mendimet tona, në vend që të veprojmë ashtu siç duam të bëjmë për momentin.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
