Familjet e përziera janë ato në të cilat të paktën një nga prindërit sjell në marrëdhënie fëmijë nga një marrëdhënie e mëparshme, ose prindërit kanë fëmijë nga marrëdhënie të ndryshme.
Në këtë kontekst, fillimi i një familjeje të përzier sjell sfida unike: ndryshime në rregulla, role të paqarta, ndarje kohe midis dy shtëpive apo më shumë, ndjenja lojale për prindin biologjik, ekuacione të reja familjare. Në një gjendje ku “çfarë ishte normal” ndryshon, krijimi i kufijve dhe rregullave të qëndrueshme merr rëndësi të veçantë.
Pse janë të rëndësishme kufijtë në familjet e përziera?
Stabiliteti dhe parashikueshmëria – Kur fëmijët apo të gjithë anëtarët e familjes nuk e dinë çfarë pritet prej tyre apo cili është rregulli i shtëpisë, mund të ndihen të pasigurt. Një burim e përmbledh këtë: “Fëmijët kanë nevojë për kufij të qartë më shumë se kurrë në familjet e përziera, sepse kufijtë krijojnë një themel stabiliteti, sigurie, respekti dhe besimi – elementë thelbësorë për zhvillimin e shëndetshëm emocional gjatë periudhave që mund të jenë të trazuara.”
Përkufizimi i roleve dhe qasjeve – Në familjet e përziera, shpesh lindin konfuzione: kush është “prind” dhe kush “bonus/prind i dytë”; çfarë është autoriteti i mbiprindit; cili është vendi i fëmijës në strukturë. Për shembull, në një artikull për këtë temë, në marrëdhëniet midis vëllezërve ndihmon të kuptojmë se pa kufij të qartë rritet rreziku i ndarjes ose simptomave të tjera të çrregullimeve.
Reduktimi i konfliktit dhe lojës së “pushtetit” – Kur rregullat ndryshojnë pa paralajmërim ose kur shtëpitë kanë çdo herë rregulla të ndryshme, fëmijët mund të “testojnë limitet”, të ndjehen të trajtuar padrejtësisht, dhe kjo mund të çojë në tensione midis prindërve, prindërve të dytë, fëmijëve. Një artikull thotë: “Pa kufij të qartë, familjet e përziera mund të përballen me mosmarrëveshje rreth disiplinës, konflikte në bashkë-prindërim dhe lodhje emocionale.”
Siguria emocionale dhe ndjenja e përkatësisë – Ndjenja e përkatësisë është veçanërisht e rëndësishme për fëmijët që shohin se “shtëpia e re” nuk është krejtësisht e njohur. Kufijtë e qartë nuk janë vetëm të jashtëm (rregullat) por edhe të brendshëm (emocionalë) — për shembull, “Unë jam i/e mirëpritur këtu”, “E di cili është roli im këtu”, “Një prind i dytë më respekton si fëmijë dhe nuk më shndërron në armik”. Një burim i fokusuar tek konfliktet e besnikërisë argumenton: “Të kesh kufij, pritshmëri dhe role të qarta… i ndihmon fëmijët të kuptojnë se si mund të ruajnë marrëdhënie me të gjitha figurat e tyre prindërore pa u ndjerë fajtorë ose të pabesë ndaj njërës palë.”
Si të vendosim rregulla dhe kufij efektivë në familjet e përziera?
Bazuar në literaturë dhe në praktikat e rekomanduara, më poshtë janë disa hapa dhe masa që mund të ndjekim:
Hapi 1: Çiftit (prindi biologjik + prindi i ri / bonus-prindi) – të bien dakord për vlerat dhe rregullat themelore
–Përpara se të prezantojnë rregullat tek fëmijët, është e rëndësishme që dy partnerët të diskutojnë e të përcaktojnë së bashku çfarë vlerash janë themelore: p.sh., respekti për të tjerët, oraret e gjumit, përdorimi i pajisjeve, detyrat ndërmjet shtëpisë. Një tip: “Vendos çfarë është e rëndësishme” dhe pastaj “Shkruaje”.
Hapi 2: Shkrimi dhe komunikimi i rregullave
–Krijoni një “dokument” familjar ose një listë të rregullave së bashku me të gjithë anëtarët (prindër/bonus-prindër/fëmijë) në format të thjeshtë: çfarë pritet, çfarë ndodh nëse rregulli thyhet. “Shkruaj” ndihmon që të shmanget “po e harrova” ose “nuk e dija”.
–Komunikimi: Shpjegoni pse këto rregulla janë të rëndësishme dhe sigurohuni që të gjitha palët të kuptojnë rolin e tyre.
Hapi 3: Konsistenca dhe përputhshmëria mes “shtëpive”
–Kur fëmijët ndahen midis dy ose më shumë shtëpive (ndahen me prindin biologjik dhe bonus-prindin ose ndryshojnë orare), është me rëndësi që rregullat kryesore të jenë të njëjta ose minimalisht shumë të ngjashme për të ruajtur stabilitetin.
–Nëse ndryshime duhen bërë, të jenë të qarta dhe të komunikuara: “Në këtë shtëpi ky është rregulli, në tjetrën ky është …”.
Hapi 4: Role të qarta dhe mirëkuptim gradual
–Bonus-prindi (prindi jo biologjik) duhet të ndërtojë besim dhe përkatësi para se të marrë rolin e disiplinuesit kryesor. Një referencë: “Prindi biologjik duhet të merret me disiplinën kryesore në fillim, ndërsa prindi shtesë luan një rol mbështetës.”
–Diskutoni në privatësi (prindërit) dhe mos nënvlerësoni nevojën e fëmijëve për kohë për t’u përshtatur.
Hapi 5: Ruajeni fleksibilitetin dhe rishikoni rregullat
–Familjet ndryshojnë: fëmijët rriten, oraret ndryshojnë, situatat evoluojnë. Rregullat nuk duhet të jenë “të gdhendura në gur” pa realistate, por të jenë të qëndrueshme dhe të qarta. “Rishikimi dhe përditësimi: Kontrolloni rregullisht nëse rregullat janë ende në fuqi dhe përshtatini sipas nevojës.”
–Kur diçka nuk funksionon, diskutoni si familje për të bërë modifikime të përbashkëta.
Hapi 6: Përfshini të gjithë anëtarët dhe kultivoni ndjenjën “ne”
–Kur fëmijët ndihen të përjashtuar ose të “hije” (motër/vëlla jo biologjik), mund të jetë përfitim të përfshihen në krijimin e rregullave, në vendimmarrje të vogla. Kjo rrit ndjenjën e pronësisë mbi rregullat dhe inkurajon përputhjen.
–Promovoni aktivitete të përbashkëta që ndërtojnë lidhje dhe ruajnë kufijtë në të njëjtën kohë (p.sh., “Argëtim me familjen”, ku vendoset nga dikush nga familja çdo javë).
Rregullat e përbashkëta që mund të sugjerohen në familjet e përziera
Për t’ju ndihmuar të filloni, këtu janë disa rregulla të zakonshme që mund të përshtaten sipas nevojave familjare:
Të gjithë fëmijët, pavarësisht prejardhjes, kanë detyra të barabarta në shtëpi (p.sh., ndihmë pas darkës, ruajtje e dhomës).
Të gjithë anëtarët përfshihen në diskutimin e rregullave për pajisjet elektronike dhe kohën e ekranit.
Kujdes ndaj kohës së privatësisë: çdo anëtar ka të drejtë një hapësirë të vetme për pushim.
Kur vjen puna te disiplinimi: pranoni që prindi biologjik ka fjalën e parë në çështje madhore, por nga pak, bonus-prindi të jetë pjesë e vendimmarrjes.
Lojaliteti nuk duhet të jetë konflikt: fëmijët duhet të ndihen të lirë që të kenë marrëdhënie pozitive me të gjithë prindërit, pa ndjenjë fajësie.
Vendosni një rutinë për “koha e familjes së përziera” (p.sh., darka së bashku, lojë të dielën) për të ndërtuar përkatësi.
Rregullat të shfaqen vizualisht (p.sh., listë në frigorifer) dhe të diskutohen periodikisht.
Përfundim
Në një familje të përzier, ku sfidat – si ndryshimi i strukturës, ndarja midis dy shtëpive, integrimi i prindërve bonos – dhe ndërrimi i roleve – janë pjesë e përditshme, vendosja e kufijve të qartë dhe të qëndrueshëm bën diferencën. Rregullat e qëndrueshme krijojnë një normë të pritur (“kjo është si bëjmë ne këtu”), e cila ndihmon çdo anëtar të dijë çfarë pritet prej tij/saj. Kur kufijtë janë të paqartë ose të ndryshueshëm, rritet mundësia për tensione, keqkuptime, ndjenja të pasigurisë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
