“Kujdesi për veten” vjen nga shprehja e lashtë greke epimèleia heautou, një koncept i artikuluar dhe kompleks që daton që nga filozofia e Sokratit. Ky koncept, i një rëndësie të madhe tani si atëherë, i referohej aftësisë për të parë atë që po ndodh brenda dhe jashtë nesh, me synimin për të pyetur dhe njohur veten përmes një dialogu të brendshëm të vazhdueshëm me veten. Por çfarë do të thotë në të vërtetë dhe pse duhet të kujdesemi për veten? Si të filloni të kujdeseni për veten?
Dimensionet e kujdesit janë të shumta: ato kanë të bëjnë edhe me kujdesin ndaj vetes, pra me kujdesin për trupin, mendjen dhe shpirtin, por edhe kujdesin për tjetrin dhe për marrëdhëniet ndërpersonale. Në psikologji, kujdesi për veten bëhet një parim themelor për arritjen e mirëqenies personale dhe sociale, sepse do të thotë të pranosh veten. Puna për vetëvlerësimin dhe kujdesin për veten, me gjeste të përditshme që marrin parasysh nevojat personale, është një hap i parë i rëndësishëm. Roli i psikologut, në këtë rast, bëhet ai i shoqërimit të personit që nuk kujdeset për veten në rrugën e ndryshimit dhe i mbështetjes në arritjen e këtij qëllimi të rëndësishëm.
Kujdesi për veten: çfarë do të thotë?
Të kujdesesh për veten do të thotë të dëgjosh veten për të kuptuar nevojat e tua, ta duash veten dhe të mendosh për mirëqenien tënde fizike dhe mendore. Për ta bërë këtë, është e nevojshme të kultivohet aftësia introspektive për të parë brenda dhe për të njohur vlerën. Kjo kërkon kohë, durim dhe gjithashtu përfshin nevojën për të pranuar dhe dashur njëri-tjetrin me kufizimet dhe defektet e dikujt.
Secili prej nesh ka nevoja themelore, të teorizuara në Piramidën e Maslow-it: ideja qendrore e kësaj teorie është se në secilin prej nesh ekziston një hierarki nevojash, mbi të cilat të mësuarit dhe kushtëzimi ndërtohen përmes motivimit.
Kujdesi për veten mund të duket si një gjë e vështirë, veçanërisht për ata që janë mësuar të lënë mënjanë nevojat e tyre dhe të anulojnë veten për t’i bërë të tjerët të ndihen mirë (për shembull familja, partneri, miqtë). Në vend të kësaj, të marrësh kohë për t’u kujdesur për veten është thelbësore, sepse ajo nxit një mekanizëm të virtytshëm: të kujdesesh për veten për t’u kujdesur për të tjerët.
Pasojat e moskujdesit për veten
Kur ndalojmë së kujdesuri për veten dhe e vendosim veten në plan të dytë, ne priremi të harrojmë se si ta bëjmë atë dhe kjo çon në përjetimin e një ndjesie zbrazëtie dhe trishtimi që është e vështirë të shpjegohet dhe plotësohet. Por çfarë ndodh kur ne e neglizhojmë veten?
Ne e gjykojmë veten në mënyrë kritike, duke menduar se jemi të paaftë, të papërshtatshëm dhe duke u frikësuar se nuk jemi në dorën e tij. Njeriu nuk ndihet “mjaftueshëm”: përjeton të ashtuquajturën “atelofobi”. Ju përsiatni të shkuarën dhe shqetësoheni për të ardhmen, pa mundur të shijoni momentin e tanishëm. E humbni fuqinë mbi jetën tuaj, sikur gjërat të mos vareshin nga ne: vendi ynë i kontrollit lëviz jashtë.
Këshilla
Ndonjëherë mjaftojnë disa gjëra për t’u ndjerë mirë me veten. Ndër veprimet për t’u kujdesur për veten, këto mund të jenë të dobishme:
merrni një moment çdo ditë vetëm për veten tuaj
mësoni të falni veten pasi keni bërë një gabim
mendoni për dëshirat tuaja dhe çfarë mund të bëni për të përmirësuar jetën tuaj
ushtroni inteligjencën emocionale, duke krijuar harmoni midis mendjes dhe emocioneve
filloni të kujdeseni për trupin, mendjen ose marrëdhëniet ndërpersonale
planifikoni një rutinë
ndiqni një dietë të ekuilibruar
bëni aktivitet fizik
blini diçka të re që e dëshironit prej kohësh
lexoni një libër të mirë
kaloni kohë në natyrë (mal ose det)
bëni një shëtitje
takohu me miqtë.
* Paolamarta Volpi
Psikoterapist sistematik-relativ
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
