A jeni ndier ndonjëherë i humbur apo i pushtuar nga pyetje të thella dhe që të bëjnë të mendosh për jetën? Keni një krizë ekzistenciale? Jeni kuriozë të dini se si t’i trajtoni ato në mënyrë efektive?
Çfarë është një krizë ekzistenciale?
Një krizë ekzistenciale është një periudhë e pyetjeve intensive dhe pasigurisë për kuptimin dhe qëllimin e jetës. Është një ndjenjë e humbjes ose shkëputjes nga bota që ju rrethon. Është kur filloni të pyesni veten nëse jeta ka më shumë sesa ajo që po përjetoni aktualisht, apo nëse ka ndonjë kuptim në ekzistencën tuaj fare.
Sipas psikologëve, një krizë ekzistenciale është kryesisht një shumëllojshmëri konfliktesh të brendshme. Ajo karakterizohet nga mungesa e qëllimit dhe kuptimit në jetë dhe është e guximshme nga emocionet e vështira si: Shqetësim; Mjerim; Zbrazëti; I pashpresë; Ezaurim; Ankth; Depresion.
Këto emocione negative dhe mungesa e kuptimit na bëjnë të pyesim veten dhe ekzistencën tonë, gjë që na bën të ndihemi të humbur dhe konfuzë. Megjithatë, pasi pyetjet mund të jenë vërtetë të thella, shpesh nuk jemi në gjendje të gjejmë përgjigjet duke na bërë të ndihemi më konfuzë dhe të stresuar. Kur këto emocione lihen të pa adresuara, ato mund të ndikojnë negativisht në mënyrën se si ne lundrojmë në jetë.
Megjithatë, ka një copëz drite edhe në këtë dhimbje ekzistenciale pasi mund të na inkurajojë të gjejmë qëllimin dhe kuptimin në jetë duke rizbuluar vlerat tona. Mund të na ndihmojë të bëhemi më të vetëdijshëm dhe të ndërtojmë jetën që duam të jetojmë.
“Dhimbja ekzistenciale është me të vërtetë një mesazh për ne që tregon se jemi gati të rritemi dhe të shërohemi,” shpjegon një studim i vitit 2005.
Por është gjithashtu e rëndësishme që ne “të kemi guximin të përballemi me humbjen e kuptimit dhe sigurisë”, kur përjetojmë një krizë ekzistenciale, besojnë studiuesit.
Llojet e krizave ekzistenciale
Ka disa lloje të krizave ekzistenciale që dikush mund të përjetojë:
1.Kriza e identitetit – Kjo lloj krize fokusohet në pyetjet që lidhen me atë se kush jeni dhe çfarë ju bën unik. Mund të shkaktohet nga ndryshimet në karrierën, marrëdhënien dhe mjedisin tuaj, të cilat mund të çojnë në ndjenja konfuzioni, vetë-dyshimi dhe ankthi.
2.Kriza profesionale – Një krizë profesionale mund të lindë kur ndiheni të paplotësuar ose të shkëputur nga puna juaj, ose kur vini në dyshim qëllimin dhe vlerën e karrierës suaj.
3.Kriza shpirtërore – Një krizë shpirtërore mund të ndodhë kur vini në dyshim bindjet, vlerat ose besimin tuaj dhe mund të përjetoni ndjenja zhgënjimi ose konfuzioni.
4.Kriza e marrëdhënieve – Një krizë marrëdhëniesh mund të lindë kur vini në dyshim kuptimin dhe qëllimin e marrëdhënieve tuaja ose ndiheni të shkëputur nga të tjerët në jetën tuaj.
5.Kriza e plakjes – Një krizë plakjeje mund të ndodhë ndërsa plakeni dhe filloni të mendoni për vdekshmërinë tuaj dhe kuptimin e jetës.
Vlen të përmendet se këto lloj krizash nuk janë reciprokisht ekskluzive, dhe njerëz të ndryshëm mund të përjetojnë lloje të shumta të krizave ekzistenciale në të njëjtën kohë.
Keni një krizë ekzistenciale?
A kam një krizë ekzistenciale?
Nëse po pyesni nëse jeni duke përjetuar një krizë ekzistenciale, ka disa shenja të zakonshme për t’u kujdesur. Këtu janë disa tregues që mund të jeni duke kaluar nëpër të:
Bërja e pyetjeve të thella për kuptimin dhe qëllimin e jetës. Për shembull, “Cili është kuptimi i jetës” ose “Pse jam këtu?”
Ndjeheni të humbur ose të hutuar për drejtimin tuaj në jetë.
Vini në pikëpyetje besimet dhe vlerat tuaja.
Keni ndjenja boshllëku ose mungesë përmbushjeje, edhe kur gjërat duket se po shkojnë mirë.
Ndjeheni sikur po kaloni lëvizjet e jetës.
Keni vështirësi në marrjen e vendimeve ose vendosjen e qëllimeve për veten tuaj.
Ndjeheni i mbërthyer ose i pamotivuar, i pasigurt se si të ecni përpara.
Nëse mund të lidheni me shumicën e këtyre shenjave, është e mundur që po kaloni një krizë ekzistenciale. Është e rëndësishme të mbani mend se kjo është një pjesë normale e përvojës njerëzore dhe kjo mund të jetë një mundësi për rritje dhe zbulim.
Ankthi ekzistencial vs depresioni ekzistencial
Nëse ndiheni të humbur dhe vini në dyshim kuptimin dhe qëllimin e jetës, mund të jeni duke përjetuar një krizë ekzistenciale. Po nëse ato ndjenja pasigurie dhe dyshimi bëhen dërrmuese dhe fillojnë të dëmtojnë shëndetin tuaj mendor? Kjo është ajo ku kufiri midis ankthit ekzistencial dhe depresionit ekzistencial bëhet i paqartë. Le të shqyrtojmë ndryshimin midis të dyve.
Ankthi ekzistencial
Është një ndjenjë pasigurie, frike dhe shqetësimi që mund të lindë kur mendoni për kuptimin dhe qëllimin e jetës tuaj. Mund të shoqërohet me ndjenja shqetësimi, frike dhe ndjenjën e të qenit i humbur. Disa shkaktarë të zakonshëm të ankthit ekzistencial mund të përfshijnë pyetje si:
“Çfarë duhet të bëj me jetën time?”
“Cili është qëllimi im?”.
Depresioni ekzistencial
Është një ndjenjë më e thellë trishtimi dhe dëshpërimi që mund të lindë kur përballemi me të njëjtat pyetje të thella rreth kuptimit dhe qëllimit. Mund të shoqërohet me ndjenjën e zbrazëtisë, shkëputjes dhe ndjenjës së kotësisë. Disa shkaktarë të zakonshëm të depresionit ekzistencial mund të përfshijnë ndjenja si:
“Cili është qëllimi?”
“A ka ndonjë gjë me të vërtetë rëndësi?”
Si ankthi ekzistencial ashtu edhe depresioni ekzistencial mund të jenë të vështira për t’u menaxhuar dhe mund të kërkojnë mbështetje profesionale. Një terapist ose këshillues mund t’ju ndihmojë të identifikoni shkaqet themelore të këtyre ndjenjave dhe të zhvilloni strategji përballuese për t’i menaxhuar ato.
8 mënyra efektive për të përballuar një krizë ekzistenciale
1.Pranoni ndjenjat tuaja – Hapi i parë në trajtimin e tij është të pranoni ndjenjat tuaja dhe t’i lejoni vetes t’i përjetoni ato. Është në rregull të ndihesh i humbur ose i pasigurt për kuptimin e jetës, dhe duke i pranuar këto ndjenja, mund të filloni t’i trajtoni ato.
2.Reflektoni për vlerat tuaja – Mund të jetë e vështirë për ju të pranoni ndjenjat tuaja, por mund të merrni pak kohë për të reflektuar mbi vlerat tuaja personale dhe atë që ka më shumë rëndësi për ju. Kjo mund t’ju ndihmojë të fitoni qartësi në prioritetet dhe qëllimet tuaja, dhe mund t’ju ndihmojë të gjeni një ndjenjë qëllimi dhe kuptimi.
3.Kultivoni mirënjohje – Praktikimi i mirënjohjes mund të ndihmojë të zhvendosni fokusin tuaj nga ajo që mungon në jetë në atë për të cilën jeni mirënjohës. Merrni parasysh të filloni një ditar mirënjohjeje ose të bëni një listë të përditshme të gjërave për të cilat jeni mirënjohës, biseda me një mik mund t’ju ndihmojë të pastroni kokën.
4.Praktikoni vëmendjen – Praktikat e ndërgjegjes, të tilla si meditimi, mund t’ju ndihmojnë të bëheni më të pranishëm dhe të bazuar në këtë moment, duke reduktuar ankthin dhe duke ju ndihmuar të përqendroheni në atë që ka më shumë rëndësi këtu dhe tani.
5.Praktikoni kujdesin për veten – Kujdesi për veten si fizikisht ashtu edhe mendërisht mund të jetë një pjesë e rëndësishme e menaxhimit të tij. Sigurohuni që jeni duke fjetur mjaftueshëm, stërvitje dhe ushqim të shëndetshëm dhe merrni parasysh aktivitetet, të tilla si meditimi ose joga që ju ndihmojnë të relaksoheni dhe të reduktoni stresin.
6.Lidhu me të tjerët – Lidhja me të tjerët që ndajnë interesat dhe vlerat tuaja mund të jetë një mënyrë e dobishme për të gjetur një ndjenjë komuniteti dhe mbështetje. Merrni parasysh t’i bashkoheni një grupi ose organizate që përputhet me vlerat tuaja, ose t’u drejtoheni miqve ose anëtarëve të familjes për mbështetje.
7.Angazhohuni në aktivitete krijuese – Aktivitetet krijuese si shkrimi, piktura ose muzika mund t’ju ndihmojnë të prekni mendimet dhe emocionet tuaja të brendshme, duke ju lejuar të eksploroni ndjenjat tuaja në një mënyrë produktive dhe pozitive.
8.Kërkoni mbështetje – Flisni me një mik të besuar ose një anëtar të familjes, ose merrni parasysh të kërkoni udhëzimin e një profesionisti të shëndetit mendor i cili mund t’ju ndihmojë të përballeni me ndjenjat tuaja dhe të zhvilloni strategji përballuese.
Të gjithë këto hapa nuk do të jenë domosdoshmërisht po aq efektivë për çdo individ për të kapërcyer një krizë ekzistenciale. Por padyshim që ju jep një pasqyrë se si të merreni me të. Procesi i tejkalimit të një krize ekzistenciale mund të jetë i vështirë dhe i dhimbshëm, por mund të jetë gjithashtu një mundësi për rritje dhe vetë-zbulim.
Burimi themindsjournal
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
